Speech door Dr. Bernard Bot
Minister van Buitenlandse zaken
Business lunch met politici en ondernemers
Maastricht
-het gesproken woord geldt-
11 mei 2005
Dames en heren,
Precies twee weken geleden steeg vanaf een vliegveld bij Toulouse de eerste Airbus 380 op, het grootste passagiersvliegtuig ter wereld. De succesvolle eerste vlucht van deze 'vliegende flat' is een prachtig voorbeeld van hoe verschillende Europese landen samen kunnen werken aan een technische prestatie van formaat. Aan het succes van Airbus is door de EU financieel bijgedragen. Onderzoek naar de A380 is bijvoorbeeld mede door geld van de Europese Commissie mogelijk gemaakt. Maar Europa zorgt er
ook voor dat Airbus op een gezonde manier kan concurreren met Boeing. Als de Amerikaanse overheid Boeing onterecht financiert, dan maakt de EU een vuist tegen die ongeoorloofde steun.
Het succes van Airbus is gedeeltelijk aan Nederland te danken: in het toestel zit ook Nederlandse techniek. Stork en de TU Delft maakten het zogenoemde GLARE, een innovatief product verwerkt in de romp van het toestel. Het geringe gewicht van dit materiaal maakt de Airbus een stuk lichter. Stork haalt door samenwerking met Airbus ongeveer 50 miljoen euro extra omzet per jaar, wat goed is voor honderden extra banen in Nederland.
Dames en heren,
Het succesverhaal van de Airbus 380 roept bij u waarschijnlijk de vraag op wat dit te maken heeft met de Europese grondwet. Ik kan u zeggen: van alles. De Europese grondwet maakt bijvoorbeeld wetenschappelijke en technische vooruitgang tot een belangrijke doelstelling van de Unie. Zo wordt samenwerking op het terrein van onderwijs en onderzoek makkelijker, die als cruciale voorwaarden dienen voor een kennis-intensieve economie als de onze.
Uzelf kunt op uw eigen terrein waarschijnlijk talloze andere voorbeelden bedenken van deze noodzaak tot Europese samenwerking. De algemene cijfers illustreren in ieder geval duidelijk wat het gemeen-schappelijk belang van Europa is voor de Nederlandse economie. 80% van de Nederlandse export gaat naar de EU, terwijl 60% van de Nederlandse import uit de EU komt. 55% van de buitenlandse investeringen van NL zijn gedaan in de EU, terwijl 65% van de buitenlandse investeringen in Nederland weer uit
de EU komen. Bovendien is er een stijging van 23% van de export naar de vorig jaar tot de EU toegetreden landen. Concreet betekent dat vooral meer werkgelegenheid en een hoger gemiddeld inkomen.
Het grootste succes van de Unie is zonder twijfel de interne markt.
Zeker voor een land als Nederland met zijn open economie is het vrije verkeer van goederen, kapitaal, diensten en personen van het
allergrootste belang. De interne markt heeft niet alleen geleid tot toenemende concurrentie binnen de EU, maar ook tot een versnelde aanpassing van de industrie, een ruimer aanbod van producten en diensten en een grotere mobiliteit van werknemers, studenten en gepensioneerden. De lange rijen auto's voor de grensovergang zijn verdwenen. En waar douaniers nog niet zolang geleden ladingen en papieren van vrachtwagens controleerden, staan nu grote distributiecentra.
De Europese Commissie heeft onlangs becijferd dat dankzij de interne markt de welvaart in de EU in de afgelopen tien jaar met 877 miljard euro is toegenomen. Dit betekent ongeveer 2,5 miljoen banen. Banen die er zonder de interne markt niet zouden zijn geweest.
De interne markt heeft natuurlijk ook vooralde handel sterk vereenvoudigd. Uniforme Europese regels en wederzijdse erkenning van bijvoorbeeld diploma's zorgen ervoor dat ondernemingen overal in de EU zaken kunnen doen, zonder zich telkens weer aan lokale voorschriften te hoeven aanpassen. Dit opent vooral voor het MKB, de motor van economische groei, steeds weer nieuwe exportmarkten.
Met nieuwe markten groeien concurrentie en transparantie. Daar is ook de Nederlandse consument enorm bij gebaat. Denk bijvoorbeeld aan de sterk verlaagde prijzen voor telefonie en vliegtickets: zonder de huidige onderlinge Europese concurrentie zou een vliegreis binnen Europa nog steeds onbetaalbaar zijn. Daarnaast hebben Nederlandse consumenten ook veel profijt van de Europese regels voor productkwaliteit en productveiligheid.
Dames en heren,
Economische en monetaire integratie hebben van Europa een belangrijke speler in de wereld gemaakt. De EU heeft tegenwoordig een interne markt met een half miljard consumenten, die kan leunen op een systeem waarin eerlijke mededinging, vrijhandel en stabiliteit belangrijke steunpilaren zijn geworden. De uitbreiding van 6 naar 25 lidstaten heeft die economische stabiliteit verder over het continent verspreid, met meer economische mogelijkheden voor meer consumenten.
Maar hoe geweldig het economische succesverhaal van de EU ook klinkt: zij is allesbehalve vanzelfsprekend. 'Facing the Challenge' was de titel van het rapport dat Wim Kok schreef over de Lissabon-strategie, en die titel is nog altijd actueel. Internationalisering, vergrijzing en individualisering zetten de Europese welvaartsstaten onder druk, en bieden ons enorme uitdagingen, op de korte en de lange termijn.
De razendsnel groeiende economiën van landen zoals China en India zijn inmiddels gedegen concurrenten geworden voor Europa niet langer slechts als lage lonen landen, maar ook op het gebied van hoogwaardige produkten. Daarnaast moeten we onder ogen zien dat Europa's economische prestatie achterblijft. Groeide sinds het begin van de jaren '90 de Amerikaanse economie met zo'n 40%, de Europese economie behaalde slechts 26% groei van het BNP. Gemiddeld groeide de economie van de EU jaarlijks met
een procentpunt minder. En naast deze onvoldoende economische groei trekt de vergrijzing van onze bevolking ook nog eens een zware wissel op onze overheidsfinanciën. Dat heeft een grote impact op onze structurele groei. Hervormingen zullen dan ook onontbeerlijk zijn om de verzorgingsstelsels en onze economieën duurzamer te maken.
Naast economische zijn er natuurlijk ook politieke uitdagingen. De VS zijn op dit moment nog de enige supermacht in de wereld. Toch zullen landen in Azië met toenemende economische kracht ook aan politieke kracht winnen. Europa zal een plek moeten zien te heroveren in deze nieuwe wereld, wat alleen mogelijk is als zij met een eenduidige en heldere stem spreekt.
Eerlijk is eerlijk: er wordt vaak wat schamper gedaan over de mogelijkheden van een groeiende en blijvend krachtige Europese economie. Een gedachte-oefening laat echter zien dat dit meer is dan wishful thinking. Als alle EU-lidstaten de best presterende landen op elk van de drie pijlers van groei zouden evenaren in participatie in uren, participatie in personen en productiviteit- dan zou het BNP van de EU per hoofd van de bevolking liefst 30% hoger zijn dan dat in de VS.
Een economisch sterke EU is natuurlijk ook van essentieel belang voor de Nederlandse economische ontwikkeling. De Europese Grondwet, die concurrentiekracht apart in haar doelstellingen heeft opgenomen, draagt daar flink aan bij. Maar ook op bestuurlijk en politiek vlak creeërt de Grondwet een beter economisch klimaat. Zo wordt bijvoorbeeld de functie van een Europese minister voor Buitenlandse Zaken gecreëerd, die kan zorgen voor een coherent extern beleid, vooral ook aangaande economische
belangen. Daarnaast wordt er een duidelijke grens aangebracht tussen wat de EU doet, en wat de lidstaten zelf doen. Europese ondernemers zullen met de Grondwet dus tegen aanzienlijk minder regelgeving aanlopen.
Er hebben zich de afgelopen jaren ingrijpende veranderingen voorgedaan in Europa zoals de invoering van de euro en de uitbreiding van de Unie met tien nieuwe lidstaten. De voordelen van deze veranderingen zijn Nederlandse ondernemers goed uit te leggen. Niet iedere Nederlander heeft die ontwikkelingen echter als gunstig ervaren. Er zijn begrijpelijke zorgen. Het referendum-debat is een uitstekende gelegenheid om op die zorgen in te gaan en ze weg te nemen. Door uit te leggen wat de euro en de
uitbreiding ons land in economische zin hebben opgeleverd: een sterkere economie, meer welvaart, meer banen.
Dames en heren,
Om dat duidelijk te maken dragen wij in Den Haag graag ons steentje bij. Maar het kabinet kan dit niet alleen. Europese samenwerking zoals verankerd in de Europese Grondwet is ook voor u, ondernemers, de drijvende krachten van de Europese economie, van groot belang. Daarom doe ik een beroep op u om in de komende weken waar mogelijk duidelijk te maken hoezeer uw bedrijf en de banen in uw bedrijf afhankelijk zijn van Europa.
Het gigantische A380 project van Airbus liet ons zien dat een enorm vliegtuig uit vele verschillende Europese delen gezamenlijk moeiteloos los kan komen van de grond. Laten we met een overtuigende ja-stem voor de Europese Grondwet zorgen dat ook de EU geen doorstart hoeft te maken, maar verder kan stijgen naar een onbewolkte economische en politieke toekomst.
===
Ministerie van Buitenlandse Zaken