"Het OM is geen gewone organisatie"
Bijdrage Harm Brouwer perspresentatie 26 mei 2005
Als het OM een gewone organisatie was geweest, hadden we hier kunnen vaststellen, dat 2004 een topjaar was. Ga maar na. Er zijn méér zaken afgehandeld. Als ik rechtbankzaken, kantonzaken en Mulder-beroepen optel, zijn we in vergelijking met vier jaar geleden van 700.000 zaken naar 940.000 zaken gegaan. Die zaken zijn ook sneller afgehandeld. In 2000 duurde het gemiddeld nog zeven maanden om een rechtbankzaak af te doen. Nu zitten we onder de zes maanden. Bij de jeugdstrafzaken is de doorlooptijd nog sterker gedaald. En we weten allemaal dat het effect van een straf groter wordt naarmate deze in de tijd dichterbij het tijdstip van de verboden gedraging ligt.
Die grotere efficiency is zeker niet ten koste gegaan van de zwaarte van de zaken die we aanpakken. Naar verhouding handelt het OM zwaardere zaken af dan voorheen en meer zaken waarin iemand aangifte heeft gedaan. Het aantal slachtofferzaken is van 66.000 naar 110.000 gestegen. Een stijging van ruim zestig procent in vier jaar.
We slagen er dus steeds beter in gegeven de aard van de criminaliteit op lokaal, regionaal en landelijk niveau de juiste zaken in de juiste aantallen binnen te halen en op een juiste wijze af te doen.
Maar het OM is geen gewone organisatie. Wij functioneren niet op de uitkomsten van een winst- en verliesrekening; wij proberen door middel van de strafrechtelijke handhaving veiligheid en rechtvaardigheid in de samenleving te bevorderen. Onze aandeelhouders, de burgers, rekenen ons ook niet af op generieke productiecijfers. Zij meten onze prestatie af aan hun eigen ervaringen, aan hun eigen gevoelens van veiligheid en onveiligheid en aan de beelden die zij via de media aangereikt krijgen.
Ik zou hier kort aandacht willen besteden aan twee onderwerpen. Het eerste onderwerp, terrorisme, is een voorbeeld van een onderwerp, dat de gemoederen terecht ernstig bezig houdt, maar door het geringe aantal terrorismezaken in de statistieken nauwelijks een rol speelt.
Voor mijn andere onderwerp, de handhaving van de kleine norm, zeg maar het herstel van het gezag op de straat, geldt eerder het omgekeerde. De revolutie die op dat terrein gaande is, is onmiskenbaar in de cijfers terug te vinden, maar klinkt niet echt door in de media.
Allereerst het terrorisme. Misschien waren we bij de terrorismebestrijding wel wat ingedommeld aan het eind van de vorige eeuw. Als dat zo is, dan zijn we in elk geval flink wakker geschud na de dreunen van New York en Washington, Bali en Madrid en tenslotte heel dicht bij huis de Linnaeusstraat in Amsterdam en de Antheunisstraat in Den Haag. Er is in betrekkelijk korte tijd ongelooflijk veel gebeurd om de terrorismebestrijding in Nederland op een hoger plan te brengen. Al die extra investeringen in de aanpak van terrorisme waren - en zijn broodnodig. Het ziet er immers niet naar uit dat de wereld van het terrorisme verlost is - integendeel - dus we kunnen maar beter goed voorbereid zijn.
Toch zou ik in dat kader twee temperende opmerkingen willen maken.
De eerste is, dat we ook weer niet moeten gaan doen alsof Nederland volledig in de greep is van het terrorisme. Inderdaad, er lopen hier mensen rond met perverse plannen. Tegen zulke types past geen zachte aanpak. Zij mogen niet het begin van een kans krijgen om hun ideeën in praktijk te brengen. En wij halen in dit verband ook alles uit de kast, dag en nacht, alle dagen van het jaar, samen met de politie en de inlichtingendiensten.
Maar we moeten ook voor ogen houden, dat het hier om een heel marginaal deel van de samenleving gaat. Het maatschappelijk draagvlak voor het plegen van aanslagen is hier klein. We leven niet in het Baskenland of in Belfast. Wij kennen geen geschiedenis van jarenlange gewelddadige strijd tussen belangengroepen. Onze extremisten zijn extreem, omdat ze moordaanslagen verheerlijken, maar gelukkig ook, omdat ze zichzelf zo ver buiten de samenleving hebben geplaatst.
Daarmee wil ik niet zeggen 'gaat u allen rustig slapen, het OM waakt over u!.' Hoe goed we bepaalde personen ook in de gaten houden, welke voorzorgsmaatregelen we ook treffen, we zullen nooit een toestand bereiken waarin iedereen onder observatie staat; dat willen we trouwens ook niet; we kunnen niet in de hoofden van mensen kijken. Er kan dus altijd een bom afgaan of een aanslag plaatsvinden; garanties zijn niet te geven. Dat akelige gegeven betekent echter niet, dat daarom bij elke melding de stormbal gehesen wordt.
Bij een adequate reactie op terrorisme hoort ook, dat het kaf van het koren wordt gescheiden. Dat heeft niets te maken met een gebrek aan 'sense of urgency', maar met 'common sense', met het plaatsen van één en ander in het juiste perspectief op basis van nuchtere, professionele beoordelingen en afwegingen. Er is een mate van dreiging, zeker, er is reden tot grote alertheid, die ook aan de dag wordt gelegd, maar er is geen enkele reden voor de onrust, die soms in de beelden rond het onderwerp terrorisme wordt opgeroepen.
Mijn tweede opmerking is, dat de aanpak van het terrorisme via het strafrecht moeilijk is en dat ook altijd zal blijven. Hoe ver de wetsbepalingen ook worden opgerekt, om iemand veroordeeld te krijgen zal de officier van justitie altijd op basis van feiten en omstandigheden de rechtbank moeten overtuigen dat iemand schuldig is. Veroordelingen ná een aanslag zijn meestal niet zo moeilijk, maar dan is het natuurlijk al te laat.
Echter, bij het vroegtijdig verijdelen van terroristische acties ontstaat het dilemma, dat hoe eerder men optreedt, hoe minder concreet het bewijs is.
Voor mij is dat overigens helemaal niet zo'n moeilijk dilemma. Beter vroeg ingrijpen, dan te laat. Als het risico van vroeg optreden is, dat we te weinig in handen hebben om te kunnen vervolgen, dan moet dat maar. We hebben dan in ieder geval een aanslag weten te verijdelen, naar onze mening in het geval van Samir A.
Ook al wordt de wetgeving verder aangepast, dit dilemma zal altijd blijven. Je ziet ook in andere landen hoe moeilijk het is om mensen veroordeeld te krijgen die duidelijk met 'iets' bezig zijn geweest, maar nog niet in de echte fase van uitvoering zijn beland. Kanttekeningen plaats ik dan bij degene die, zoals nu gebeurd is, zo fel van leer trekt tegen de rechtbank die Samir A. heeft vrijgesproken.
Inderdaad, wij zijn het niet eens met die uitspraak, we gaan dan ook in hoger beroep.. Uiteraard zijn we gaan vervolgen, omdat we geloofden dat een veroordeling gerechtvaardigd was. Maar we moeten ook respect hebben voor de rechters die op basis van hùn beoordeling van de feiten tot een juridisch oordeel komen.
Dat waren enkele opmerkingen over het terrorisme. Terwijl de gemoederen over dat onderwerp nogal verhit zijn, voltrekt zich op handhavingsgebied tamelijk onopgemerkt een revolutie.
Wij - en dan bedoel ik niet zozeer het OM, maar meer de samenleving in het algemeen - hebben Nederland langdurig laten verslonzen. Daar is sinds een paar jaar een duidelijke omkeer in gekomen. Wie nu het centrum van een middelgrote stad bezoekt, na er tien of vijftien jaar niet te zijn geweest, ziet het meteen. Het is over het algemeen schoner, het straatmeubilair niet zo uitgewoond, er zijn terrassen en de monumenten staan er keurig bij.
Voor die ontwikkeling zijn veel verklaringen te noemen. Eén verklaring is in ieder geval, dat de gemeenten en de politie veel meer werk zijn gaan maken van de handhaving van de zogenoemde kleine norm, anders gezegd van het herstel van het gezag op straat. Dit wordt wel aangeduid met 'de Rotterdamse Aanpak' of ook wel 'opzomeren' genoemd, een aanpak die overigens tegenwoordig door het hele land wordt toegepast. Men is werk gaan maken van baldadigheid, zwartrijden, het beledigen van politiemensen of openlijke handel in harddrugs. Zo wordt onderstreept, dat iedereen zich in het publieke domein heeft te gedragen. Met respect voor elkaar, voor elkaars eigendommen en voor openbare gezagsdragers.
We kennen inmiddels allemaal de notie 'schoon, heel, veilig'.
Als in een huis of een auto een raampje kapot is, en dat niet meteen wordt hersteld, leidt dat al snel tot vandalisme. Bewezen is dat die theorie ook in omgekeerde richting werkt. Wie de leefomgeving keurig bijhoudt, voorkomt verloedering en dat leidt dan ook weer tot een afname van vormen van criminaliteit.
Wat dat betreft zijn in ons jaarbericht voor de nauwkeurige lezer hoopgevende cijfers terug te vinden. Het aantal door het OM behandelde kantonstrafzaken is sinds 2000 fors gestegen. Die stijging is voor een belangrijk deel terug te voeren op de categorie Algemene Plaatselijke Verordeningen, van 26.000 in 2000 naar 74.000 in 2004.
(Eigenlijk liggen die aantallen overigens nog flink hoger omdat bij die 74.000 zaken niet eens die APV-overtredingen zijn verwerkt die door het Centraal Justitieel Incassobureau worden afgehandeld, zonder tussenkomst van het OM. Men kan zeggen dat het werkelijke aantal eerder op 135.000 ligt, hetgeen er ruim 40.000 meer zijn dan vorig jaar).
Onder die APV's vallen feiten als wildplassen, burengerucht, openbare dronkenschap, te vroeg buiten zetten van huisvuil, of baldadigheid.
Stuk voor stuk zijn dat geen ernstige strafbare feiten, maar het zijn wel net die overtredingen die samen maken dat de boel verslonst, als er niets aan gedaan wordt. Het zijn bovendien die overtredingen van regels, welke vaak leiden tot ergernissen en het geloof in het gezag van de politie ondermijnen als niet wordt opgetreden.
Uitgesplitst per stad is heel goed te zien hoe de handhaving van de kleine norm terrein wint. Rotterdam en Heerlen zijn in 2001 serieus werk gaan maken van de handhaving van hun plaatselijke verordeningen en lijken nu een stabiel, maar hoog niveau van handhaving te hebben bereikt. Ter illustratie: Rotterdam produceerde in 2000 nog 3000 APV-verbalen, nu ligt het aantal bijna vier keer zo hoog. Amsterdam is volop in beweging: van 20.000 vorig jaar naar 28.000 nu. Het spectaculairst zijn de ontwikkelingen bij middelgrote steden. Dordrecht ging van 225 naar 1040 in twee jaar tijd. Venlo ging van 117 in 2000 naar 862 in 2004.
Dat betekent dus dat mensen veel vaker worden aangesproken op hufterig gedrag. En die ontwikkeling is bij de grotere gemeenten vrijwel universeel. Koploper is Zwijndrecht, daar schoot het aantal bij het OM ingestuurde verbalen zelfs in een jaar tijd met ruim 2500 procent omhoog. (Zij het dat het misschien statistisch onverantwoord is om grote conclusies te verbinden aan deze stijging van 2 zaken naar 57.)
Nu moet ik ook weer niet willen pronken met andermans veren. Deze stille revolutie is vooral te danken aan het feit dat de gemeenten en de politie veel meer aandacht zijn gaan schenken aan de leefbaarheid in de steden. Het OM heeft hier vooral faciliterend opgetreden. Onze verdienste is dan weer geweest, dat het verrassend pijnloos is gelukt om zoveel extra zaken via het strafrecht te verwerken.
Overigens gaat het ons uiteindelijk helemaal niet om al die extra boetes. Waar het echt om gaat, is dat het weer normaal wordt dat mensen worden aangesproken op hun hufterige gedrag. Soms leidt dat tot een boete, maar in veel gevallen is het enkele aanspreken al genoeg.
En dat kan voor ons ook voldoende zijn.
Criminaliteit zal er altijd zijn en blijven en we zullen waarschijnlijk nooit een toestand krijgen, waarin de vraag naar en het aanbod van veiligheid met elkaar in evenwicht zijn. Maar we slagen er steeds beter in met de middelen die we hebben de misdaad efficiënter te bestrijden. Slachtofferenquetes geven aan, dat de omvang van de criminaliteit min of meer gelijk blijft, danwel de neiging heeft licht te dalen. Als we erin slagen binnen datzelfde volume steeds meer zaken op te pakken (en dat is in 2004 gebeurd) en dus daarmee de pakkans te vergroten, zal de veiligheid in de samenleving toenemen. Niet alles is in 2004 voor het OM goed gegaan, er zijn ook zaken misgegaan en we hebben nog een lange weg te gaan. Maar de prestaties van het OM als geheel in dat jaar, moeten de samenleving vertrouwen geven in een betere toekomst op het terrein van de misdaadbestrijding.
Ik dank u voor uw aandacht.
Afscheidsinterview Joan de Wijkerslooth
Joan Lodewijk de Wijkerslooth, vertrekkend voorzitter van het College
van procureurs-generaal, over het OM, beeldvorming en de media,
juridische kwaliteit, medisch-ethische zaken, 'zijn' ministers en de
politie.
Lees het interview met Joan de Wijkerslooth in Opportuun.
"Het OM is geen gewone organisatie"
26-05-2005 : "Als het OM een gewone organisatie was geweest, hadden we
hier kunnen vaststellen, dat 2004 een topjaar was", aldus Harm
Brouwer, de nieuwe voorzitter van het College van procureurs-generaal
tijdens de perspresentatie van het Jaarbericht 2004.
Lees meer >
Preventiepakket terreur voor bedrijfsleven
25-05-2005 : Namens de vijfhoek (gemeente, openbaar ministerie,
politie, brandweer, en gezondheidsdienst) heeft plaatsvervangend
korpschef Bert Wijbenga van de dinsdag het preventiepakket terreur
aangeboden aan de deelnemers van het Platform Criminaliteitsbeheersing
Amsterdam. Met het pakket kunnen ondernemers de veiligheid in hun
bedrijf verbeteren.
Lees meer >
John de Mol afgeperst en met dood bedreigd
25-05-2005 : Een 36-jarige man heeft eind vorig jaar mediamagnaat John
de Mol en medewerkers van zijn bedrijf Talpa afgeperst en met de dood
bedreigd.
Lees meer >
Vriendelijke dames tegen winkeldiefstal
25-05-2005 : De Dirk van den Broek-supermarkten gaan gastvrouwen
inzetten om winkeldiefstal tegen te gaan. In de Amsterdamse
vestigingen van de keten werkt men al twee jaar succesvol met dit
concept, waarbij gastvrouwen het winkelend publiek aanspreken op hun
gedrag.
Lees meer >
Politie vraagt hulp bij identificeren voetbalvandalen
24-05-2005 : Op zondag 17 april jl. waren er ernstige ongeregeldheden
rondom de voetbalwedstrijd Feyenoord-Ajax. Zelfs voor zeer ervaren
politiemensen was het gedrag van het publiek abnormaal gewelddadig. U
kunt de politie Rotterdam Rijnmond helpen bij het identificeren van de
verdachten.
Lees meer >
Nieuwe site www.verkeershandhaving.nl
19-05-2005 : Vanaf vandaag is de website van het Bureau
Verkeershandhaving Openbaar Ministerie (www.verkeershandhaving.nl)
vernieuwd. De veranderingen zijn voornamelijk cosmetisch van aard.
Daarnaast is er een aantal concrete verbeteringen aangebracht, zodat
de bezoeker de weg op deze site nog makkelijker vindt.
Lees meer >
DNA in strafzaken (geactualiseerd, 25-05-2005)
Lees meer >
Moslim-extremisme/terrorisme (geactualiseerd, 25-05-2005)
Lees meer >
Organisatie & Beleid OM (geactualiseerd, 26-05-2005)
Lees meer >
Jaarbericht 2004: OM weet goed om te gaan met toename strafzaken
26-05-2005 : Het Openbaar Ministerie (OM) heeft in 2004 de afhandeling
van het aantal strafzaken wederom weten te verbeteren. Ten opzichte
van 2001 heeft het OM 37.000 rechtbankzaken meer ingenomen dan in
2004. De toename van de instroom is door het OM volledig verwerkt.
Vorig jaar zijn de doorlooptijden van strafzaken (opnieuw) korter
geworden en dat geldt zeker voor jeugdzaken.
Lees meer >
Drie verdachten aangehouden voor misbruik verblijfprocedure
vreemdelingen
26-05-2005 : Een 62-jarige man uit Den Haag wordt vandaag voorgeleid
aan de rechter-commissaris op verdenking van mensensmokkel, oplichting
en valsheid in geschrift. Op 3 mei zijn al twee verdachten
aangehouden.
Lees meer >
Inmiddels drie verdachten aangehouden in zaak Maarheeze
26-05-2005 : Er zijn inmiddels drie verdachten aangehouden in verband
met het misdrijf, waarbij op 14 april jongstleden in Maarheeze een
vrouw om het leven is gebracht.
Lees meer >
DNA spoor leidt naar overval in 1999
23-05-2005 : Het DNA-profiel van een verdachte van een overval op een
belwinkel in Den Haag van 19 februari jl. heeft geleid naar een
gewapende overval op een Albert Heijnfiliaal in Alphen aan den Rijn op
22 november 1999.
Lees meer >
15-jarigen spijbelen het meest!
19-05-2005 : De nieuwe VET VERKEERD krant is uit! 15-jarigen spijbelen
het meest! In 2004 zag het Openbaar Ministerie in Breda 342
'spijbel'zaken binnenkomen. 208 jongeren waren in 2004 verdacht van
het overtreden van artikel 2 van de Leerplichtwet. Maar ook óuders van
spijbelaars kunnen worden vervolgd voor het spijbelgedrag van hun
kind, namelijk als het spijbelgedrag van hun dochter of zoon hen te
verwijten valt. In 2004 betrof dat 134 vaders, moeders of verzorgers.
Spijbelaars kunnen vanaf hun 12 jaar strafrechtelijk vervolgd worden.
Lees meer >
Eisen in zaak 5 verdachten brandstichting Uden
18-05-2005 : Vandaag vond in de rechtbank s-Hertogenbosch de
inhoudelijke behandeling plaats van de strafzaak tegen vijf verdachten
van brandstichting in de Bedir-school in Uden en/of poging tot
brandstichting in de Udense moskee.
Lees meer >
---
Zoeken >
Ressorten
Arrondissementen
Overig
Copyright © 1995-2003 Voorlichtingsdienst OM
Adres:
Prins Clauslaan 16 | Den Haag
Postadres:
Postbus 20305 | 2500 EH DEN HAAG
Tel: 070-3399600
Fax: 070-3399858
Email: post@openbaarministerie.nl
Ontwikkeling en Beheer: Grip MultiMedia
Laatste update: 26 mei 2005