Nivel
NIVEL international
Huisartsen schrijven vaker nieuwe antidepressiva voor
3 juni 2005
Steeds meer mensen met een depressie of angststoornis krijgen van hun
huisarts een recept voor antidepressiva. Vooral de nieuwste middelen
(de specifieke serotonine heropname-remmers of SSRIs) zijn populairder
geworden. Huisartsen vinden dat deze SSRIs effectief zijn en dat ze
minder bijwerkingen hebben dan de oudere antidepressiva (de
tricyclische antidepressiva of TCAs).
Het voorschrijven van antidepressiva door huisartsen is sneller
toegenomen dan dat van andere geneesmiddelen: tussen 1997 en 2000 was
de toename jaarlijks 12%, daarna is de groei afgezwakt: van 9% in 2001
via 4,5% in 2002 naar 4% in 2003. (zie www.sfk.nl). Het aantal
huisartspatiënten met een depressie lijkt daarentegen de afgelopen
vijftien jaar eerder afgenomen dan toegenomen. Het NIVEL heeft
onderzocht waardoor het gebruik van antidepressiva en de groei daarin
te verklaren is. De oorzaak blijkt vooral het gegroeide vertrouwen van
de huisarts in het nut en de werking van antidepressiva. Druk vanuit
de patiënt of de farmaceutische industrie spelen minder sterk een rol.
Uit het NIVEL onderzoek blijkt ook dat het gebruik van antidepressiva
nog veel hoger zou zijn als huisartsen potentiële gebruikers vaker
zouden herkennen. Bij eenderde van de patiënten met een depressie of
angststoornis constateert de huisarts geen enkele psychosociale
problematiek. Omgekeerd blijkt dat slechts in 6% van de gevallen een
patiënt ten onrechte depressief of angstig wordt bevonden door de
huisarts. In het verleden waren deze cijfers niet veel anders.
Het onderzoek is verricht in samenwerking met het Centre for Quality
of Care Research (WOK). Het onderzoek is gesubsidieerd door het
College voor Zorgverzekeringen (CVZ).
Patiënt hoeft niet per se pillen
De farmaceutische industrie lijkt geen doorslaggevende rol te spelen
in het aantal antidepressivarecepten dat de huisartsen uitschrijven.
Huisartsen die zich vaker via de farmaceutische industrie laten
informeren over geneesmiddelen schrijven weliswaar relatief vaker
nieuwe antidepressiva voor, maar hun totale aantal voorschriften voor
antidepressiva ligt niet hoger dan gemiddeld. Huisartsen die vaker
richtlijnen (zoals de NHG standaarden) raadplegen, schrijven wel
minder antidepressiva voor.
Huisartsen blijken evenmin een sterke druk van hun patiënten te
ervaren om antidepressiva voor te schrijven. Ze kijken dan ook vooral
naar de vermoedelijke baat die een patiënt erbij zal hebben,
bijvoorbeeld op basis van antidepressiva-gebruik in het verleden. Als
een patiënt zelf om antidepressiva vraagt, staat de huisarts hier wel
voor open. Patiënten lijken echter net zo vaak een andere oplossing
dan pillen te willen, bijvoorbeeld een verwijzing naar een psycholoog.
Ondanks hun stijgende populariteit zijn antidepressiva geen eenvoudig
te gebruiken geneesmiddelen. Volgens de richtlijnen moeten ze na het
verdwijnen van de klachten nog een half jaar geslikt worden, maar uit
het NIVEL onderzoek blijkt dat bijna de helft van de patiënten (45,4%)
ze korter dan zes maanden gebruikt. Dit komt onder andere vanwege de
bijwerkingen. Juist in het begin zijn deze het heftigst, terwijl de
patiënt dan nog geen positief effect voelt. NIVEL-onderzoeker Liset
van Dijk: Patiënten zijn vaak niet op de hoogte van deze bijwerkingen.
Dit pleit voor betere communicatie tussen arts en patiënt.
Subsidiënt(en)
* College voor Zorgverzekeringen (CVZ)
Samenwerkingspartner(s)
* Centre for Quality of Care Research (WOK)
Betrokken NIVEL project(en)
* het Landelijk Informatie Netwerk Huisartsenzorg
* de Tweede Nationale Studie naar ziekten en verrichtingen in de
huisartspraktijk (NS2)
Zie ook
* bovengenoemde NIVEL publicatie (239 pag. 2323 kB)
* het NIVEL onderzoeksprogramma Farmaceutische zorg
* het NIVEL-dossier Huisarts
* NIVEL rapporten bestellen