Speech van staatssecretaris Van Geel bij de werkconferentie 'Duurzame
ontwikkeling in het Middelbaar Beroepsonderwijs' op woensdag 1 juni
2005, School voor de Toekomst, Den Bosch.
Geachte aanwezigen, goedemorgen,
Vorig jaar ben ik ben voor het EU-voorzitterschap veel op reis
geweest. U heeft me een groot plezier gedaan mij hier uit te nodigen,
want ik stel het natuurlijk minstens zo op prijs om in mijn thuishaven
Brabant (Den Bosch) te praten over het belang van duurzame
ontwikkeling. Zeker als het gaat om aandacht voor duurzame
ontwikkeling in het onderwijs. Want dat is bijna dubbel duurzaam.
Duurzame ontwikkeling is in het MBO wat op de achtergrond geraakt. Het
doet me deugd dat u met uw initiatief 'Duurzaam Middelbaar
Beroepsonderwijs' weer nieuw elan geeft aan DO. En om u een hart onder
de riem te steken: besef dat u niet de enige bent die werkt aan de
integratie van duurzame ontwikkeling in het onderwijs. In het Hoger
Onderwijs is een vergelijkbaar netwerk actief. Vanuit het programma
'Leren voor Duurzame Ontwikkeling' versterken we via Pabo's en
lerarenopleidingen de duurzaamheidseducatie in het basis- en
voortgezet onderwijs. Dat alles past prachtig in 'The Decade of
Education for Sustainable Development' die we met de Verenigde Naties
en in Europees verband met elkaar hebben afgesproken.
Ik hoor het gelukkig steeds minder, maar toch leeft bij sommigen nog
steeds de gedachte dat alleen de overheid de taak heeft voor duurzame
ontwikkeling te zorgen. Dat is niet zo; duurzame ontwikkeling is iets
waaraan overheid en samenleving, producenten en consumenten samen
moeten werken. Duurzame ontwikkeling vraagt veranderingen die de
overheid niet aan de samenleving kan opleggen. Kijk alleen maar naar
de veelomvattendheid van duurzame ontwikkeling. Van ecologie tot
economie, van onszelf tot onze kindskinderen en van Nederland tot in
de Derde Wereld, al die dimensies horen erbij.
Die dimensies behelzen te veel om even vanuit de overheid te regelen.
Duurzame ontwikkeling vraagt een continue afweging tussen die
dimensies, omdat in de werkelijkheid van alledag niet alles altijd
samengaat. Afwegingen die iedereen steeds beter moet leren maken door
zelf nieuwe mogelijkheden te ontdekken, van anderen te horen of samen
met anderen te ontwikkelen. Bedrijven, maatschappelijke organisaties
en individuele burgers moeten hun eigen rol spelen en zelf
verantwoordelijkheid nemen.
Voordat u gaat denken dat ik dit alleen maar zeg zodat de
rijksoverheid niks hoeft te doen: niets is minder waar.
Uw activiteiten zijn onderdeel van een groter geheel, van het
programma 'Leren van Duurzame Ontwikkeling' waarin het Rijk
interdepartementaal, en samen met provincies en waterschappen
samenwerkt. Via dat programma ondersteunen we ook úw initiatief
'Duurzaam Middelbaar Beroepsonderwijs'.
Lees er ook het NMP4 en het actieprogramma Duurzame Daadkracht maar op
na. Op mijn ministerie wordt nu hard gewerkt aan een Toekomstagenda
voor het milieubeleid . In het kader daarvan zal in het najaar een
maatschappelijk debat over duurzame ontwikkeling worden georganiseerd.
Ik nodig u allen uit om mee te doen. Hou media en de VROM-website in
de gaten.
Maatschappelijk verantwoord ondernemen is al lang onderwerp van
gesprek. Niet alleen op ministeries en bij grote bedrijven. Maar juist
in het midden- en kleinbedrijf, waar de meeste mbo-ers een baan
vinden, wordt gewerkt aan het inbouwen van duurzame ontwikkeling.
Gelukkig verdwijnt bij steeds meer bedrijven het idee dat duurzame
ontwikkeling wordt opgelegd, bijvoorbeeld door Europese regelgeving.
Ze hebben zelf alle belang bij duurzaam opereren: voor efficiente
inzet van energie en voor duurzame productie van grondstoffen op de
lange termijn, voor gemotiveerde werknemers en voor tevreden klanten.
Maatschappelijk verantwoord ondernemen vormt één van de pijlers van de
strategie van succesvolle bedrijven. De visie van de directie is
hiervoor zeker belangrijk. Maar het is minstens zo belangrijk dat
medewerkers op alle niveaus binnen een bedrijf de strategie invullen.
Door zelf initiatieven te nemen om duurzaamheid in alle aspecten van
de bedrijfsvoering te realiseren. Om bedrijven en hun werknemers
toekomstperspectief te bieden is het daarom zeer gewenst dat het
middelbaar beroepsonderwijs kennis en vaardigheden stimuleert, waarmee
studenten later in hun werk ook actief kunnen bijdragen aan een
duurzame samenleving.
Over duurzame ontwikkeling ben ik het liefst zo min mogelijk zweverig.
Tuurlijk, bij duurzame ontwikkeling gaat het over het afwegen van zes
op zichzelf ook weer complexe dimensies. Daarnaast vraagt duurzame
ontwikkeling samenwerking van mensen uit verschillende vakdisciplines,
en interactie tussen nieuwe theoretische kennis en ervaringen uit de
praktijk. Maar voor mij is duurzame ontwikkeling vooral iets van doen.
Gewoon nu kleine stapjes zetten. Sta je je tanden te poetsen, laat dan
de kraan niet continue lopen. Kan je goed met de trein naar je werk,
dan laat je de auto staan. Veel productieprocessen worden al zuiniger
en schoner als je de sommige werkzaamheden maar een klein beetje
aanpast. Wat ik maar gezegd wil hebben: naast grote verhalen en grote
veranderingen is er ook vooral creativiteit en inzet nodig voor
allerlei meer alledaagse aanpassingen.
Ik hoop dat het MBO werknemers opleidt die zowel kunnen meewerken aan
de broodnodige grote veranderingen als aan de kleine aanpassingen.
Niet omdat ergens een paar moraalridders hebben verzonnen dat
maatschappelijk verantwoord ondernemen goed is. Maar omdat duurzame
ontwikkeling belangrijk is om als midden- en kleinbedrijf de
toenemende concurrentie in een mondialiserende wereld aan te kunnen.
En omdat het MKB als motor van de Nederlandse economie behoefte heeft
aan werknemers voor wie duurzaam werken de gewoonste zaak van de
wereld is.
Ik heb uw programma voor vandaag gezien. Behalve van gedachten
wisselen over duurzame ontwikkeling, gaat u in de geplande
werkbijeenkomsten ook concreet aan de slag met het MBO-onderwijs zelf.
Het programma ziet er veelbelovend uit. Ik hoop dat de creatieve
omgeving van de 'School voor de Toekomst' bij u allen de inspiratie
doet opborrelen.
Helaas moet ik zo weer weg. Roel, mag ik jou vragen ervoor te zorgen
dat ik het verslag van vandaag ontvang? Ik zal dat met veel
belangstelling lezen. Ik wens u een boeiende dag toe. Zet vandaag die
stap naar een duurzaam MBO waar we nog lang met voldoening aan terug
zullen denken!
Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer