Nieuws
16 jun 2005 - Inbreng lid Weekers plenair
TBS-spoeddebat
Onderwerp: plenair spoeddebat met de minister van Justitie
Woordvoerder: Frans Weekers
Datum: 16 juni 2005
Alleen het gesproken woord geldt!
Voorzitter, We voeren vandaag een spoeddebat met de minister van Justitie
omdat er iets afschuwelijks is gebeurd. We zijn geschokt omdat er een man
is vermoord. Mijn eerste gedachten en gevoelens van medeleven gaan uit
naar de familie en omgeving van de overledene. En ik ben niet zomaar
geschokt vanwege een tragische gebeurtenis; de samenleving én rechtsorde
is geschokt omdat de dader was toevertrouwd aan justitie; aan een
TBS-inrichting, aan de overheid; omdat de dader een gewelddadige
zedendelinquent is die een gevaar voor anderen vormt. Daarmee rust er een
bepaalde verantwoordelijkheid bij de overheid. Ik voel me in elk geval
ook verantwoordelijk. Verantwoordelijk voor het systeem. En dat systeem
moét op de schop! En het is niet de eerste keer dat we hier in huis
spreken over de TBS; over de veiligheid van de samenleving versus de
gedachte dat je alle gestoorde en gevaarlijke criminelen zou kunnen
genezen en weer kunt laten terugkeren in de samenleving. En we hebben die
debatten niet alleen gevoerd aan de hand van eerdere incidenten. Ik kom
daar straks op terug. Nu is het niet zo dat er helemaal niets is gebeurd.
Naar aanleiding van de trieste gebeurtenissen rondom Wei Wei Hu vorig
jaar heeft de Kamer een aantal afspraken gemaakt met de Minister ter
aanscherping van het beleid. De minister heeft toen stevig uitgepakt en
alle verloven ingetrokken. Dat heeft hij vorig jaar gedaan en vorige week
opnieuw. Dat verdient lof. Maar we zijn er nog lang niet. Ik heb mij
gisteren enorm gestoord aan de uitspraak van de minister dat het systeem
nu eenmaal is zoals het is en dat daarbinnen geen fouten zijn gemaakt. En
bovendien heeft de minister gezegd: Ik sta voor mijn TBS-beleid en dat ga
ik niet veranderen. Ik vind dat de minister zich niet achter het systeem
moet verschuilen. Want wat zegt u tegen de samenleving? Dit gaat vaker
gebeuren? Wij gaan resocialiseren en dan moet u er maar rekening mee
houden dat er doden gaan vallen? Alsof de werkelijkheid er zo zwart/wit
uitziet en of het systeem zoals wij dat in Nederland hebben ingericht, er
nou zo perfect uitziet? De slinger is wat de VVD betreft te ver
doorgeslagen. Het evenwicht moet worden hersteld en de veiligheid van de
samenleving moet voorop staan.
Wat de VVD betreft staan vandaag de volgende vragen centraal.
1. Heeft de minister in redelijkheid gedaan wat hij kon doen om de
samenleving te beschermen? Kon hij niet anders dan de man op proefverlof
te sturen; en dan nog slechts met één begeleider zonder
bewakingsmogelijkheid? En toen de vogel gevlogen was, heeft hij er alles
aan gedaan om hem te vangen?
2. Is de minister bereid het TBS-systeem drastisch te hervormen; en
maatregelen te treffen die moeten leiden tot een efficiëntere en
effectievere benadering, toetsing en uitvoering; opdat de prioriteit weer
komt te liggen bij de bescherming, de veiligheid van de samenleving.
Bovendien vinden wij dat de Kamer daarbij niet achterover kan leunen en
het parlement een eigen onderzoek moet starten om het TBS-systeem op de
schop te nemen.
Ad.1 Laat ik beginnen met de eerste vraag. Heeft de minister gedaan wat
er gedaan moest worden? Eerst als het gaat om de concrete invulling van
de resocialisatie.
De Minister lijkt zich te verschuilen achter een rechterlijke uitspraak.
Maar de minister tekent toch de toestemming tot verlof. En daar horen
toch ook de voorwaarden bij waaronder dat verlof plaatsvindt. En hoe de
begeleiding plaatsvindt. En welke bevoegdheden die begeleider dan heeft.
De antwoorden van de minister wekken niet de indruk dat de rechter heeft
gezegd dat er verlof moest worden verleend. De rechter vroeg om meer
informatie over de resocialisatie. Niet meer en niet minder. Of er verlof
moest worden verleend is dus de volledige verantwoordelijkheid van de
minister. Voelt de minister dat ook zo of blijft hij zich verschuilen
achter de rechter?
Twijfels heb ik ook over de motivering. Als ik toch lees dat er sprake is
van een terugval in gedrag, apathie, terugtrek gedrag en een voortdurende
delictgevaarlijkheid, dan gaat het er bij mij niet in dat er dus verlof
moet worden verleend. Legt u het maar uit?
Dan is de onttrekking een feit. S. is ontsnapt. Mij lijkt het logisch dat
dan alle alarmbellen gaan rinkelen. Maar het lijkt er veel meer op of men
de eerste vier/vijf dagen meende met halfzachte maatregelen nog garen te
kunnen spinnen met S. Pas toen het AD er zich mee ging bemoeien werd het
ineens serieus, en lijkt de paniek te zijn toegeslagen. Bij de zaak
Eibergen ging het ook om de opsporingsprioriteit. Griffith: "Dat er om
die reden (de betrokkene kwam bij eerdere onttrekkingen ook vanzelf
terug) geen hoge prioriteit aan de opsporing is gegeven baart ernstige
zorgen". Ook nu toonde de opsporing onvoldoende prioriteit. Wanneer gaat
de minister beseffen dat bij een onttrekking alles uit de kast moet
worden gehaald om de ontsnapte tbs'er terug te halen? De VVD vraagt zich
sterk af of wel alle middelen zijn ingezet. Als ik de minister goed
begrijp zegt hij 'tappen had wel gekund'. Daaruit volgt wat mij betreft
maar een conclusie: er is een fout gemaakt. Er had op donderdag al bij de
RC om een tap gevraagd moeten worden! En wel bij de RC in Eindhoven en
niet bij die in Amsterdam, die informeel aangaf niet genegen te zijn tot
het plaatsen van zo een tap. En, zo vraagt de VVD zich af, waarom waren
die regels eigenlijk nodig? In wiens nadeel zou een tap om de betrokkene
eigenlijk zijn? En wegen die belangen niet altijd minder zwaar dan die
van mogelijke slachtoffers?
'Alles is verlopen volgens de afspraak', dat heb ik de minister horen
zeggen. Laten we dat eens nagaan. Ik stel u de volgende concrete vragen:
* Er is een nieuw protocol informatievoorziening aan slachtoffers. Er is
een centraal loket in Arnhem ingericht dat de informatievoorziening aan
slachtoffers verzorgt. Waarom is hiervan geen gebruik gemaakt?
* In het nieuwe verlofkader is het mogelijk extra voorwaarden in het
kader van risico-management te stellen? Hoe is dit gebeurd bij S. waarvan
toch de kliniek vond dat eigenlijk long-stay van toepassing zou moeten
zijn?
* Sinds 2 juli 2004 is het centraal meldpunt ongeoorloofde afwezigheid
operationeel. Hoe heeft dit meldpunt gefunctioneerd, dit mede in het
licht van de aangekondigde evaluatie van 2005? Is zij voldoende
aansturend geweest, een aanjager noemt de minister het, of functioneerde
zij vooral coördinerend? Moet zij ook een aansturende rol krijgen
richting het executerend parket?
* De minister geeft aan dat de door hem verleende machtiging verleend was
voor begeleiding door TWEE personen bij aanvang. Vindt de minister dat
binnen de grenzen van deze machtiging is gehandeld door EEN ongewapende
therapeut als begeleider mee te sturen? En dat zeker niet voor de eerste
keer?
* De VVD heeft gepleit voor een directe plaatsing op de long-stay van
recidiverende tbs'ers. Wat gaat er nu gebeuren met S.? Maakt de minister
het mogelijk dat deze man wordt uitgesloten van verdere deelname aan de
maatschappij?
Ad. 2 Dan de toekomst. De politieke hoofdvraag is hoeveel risico de
politiek en samenleving bereid zijn te nemen als een TBS-er een kans
krijgt op terugkeer in de maatschappij. De minister stelt het zwart/wit
en zegt: (ik citeer hem in Trouw): "Als je zegt "ik neem geen enkel
risico meer", dan is dat alleen maar mogelijk als je mensen voor heel hun
leven opgesloten houdt voor feiten, waarvoor ze, zouden ze niet
ontoerekeningsvatbaar zijn verklaard, anders al lang weer op vrije voeten
zouden zijn. Ik sta voor een systeem van behandeling en resocialisatie,
en daar horen risico's bij." Ik vraag aan de minister: Vindt u nou echt
dat het huidige systeem werkt? Bent u van mening dat wij het best
denkbare systeem hebben? Of bent u ontvankelijk voor verbetering?
De VVD-fractie kiest voor: genezen als het kan, en verzorgen zolang het
moet. En bij twijfel: niet oversteken! Dat vergt een drastisch andere
benadering, waarbij de rechter niet contrair kan gaan. Het is
onbegrijpelijk dat wanneer het advies van de deskundige luidt: long stay,
stoppen met behandelen en achter deur, of dat resocialisatie van
betrokkene nog geruime tijd kan duren, de rechter contrair kan gaan.
Juist in deze contraire gevallen, zo heeft onderzoek uitgewezen, is het
risico op herhaling groot.
En wat doet de minister? De minister wil onderzoek. De VVD wil
daadkracht. Ik vraag daarom of de minister bereid is het toetsingskader
van de rechter in te perken? Te veranderen in een marginale toetsing,
zodat de rechter moet aangeven vanwege welke zwaarwegende redenen hij
afwijkt van het advies? Zou dat niet vele slachtoffers schelen?
Mijn fractie vindt dat een onafhankelijk orgaan, samengesteld uit
deskundigen van verschillende disciplines moeten oordelen over verlof en
vrijlating en de voorwaarden waaronder. Proefverlof kàn een bijdrage
leveren aan genezing, maar waar mogelijk moeten veiligheidsrisico's voor
de samenleving worden uitgesloten.
Ik roep de minister dan ook op het TBS-stelsel zodanig aan te scherpen
dat de risico's voor de samenleving tot een minimum worden gereduceerd,
de mogelijkheid tot contraire beëindigingen worden beperkt en daartoe ten
spoedigste met een plan van aanpak te komen. Tot die tijd moet de
minister noodmaatregelen nemen. Ik vraag de minister dat hier klip en
klaar toe te zeggen.
Daarnaast moet ook de Kamer zijn eigen verantwoordelijkheid nemen. Mijn
voorganger Laetitia Griffith heeft daartoe al samen met collega Wolfson
van de PvdA het initiatief genomen om een eigen onderzoek te starten naar
de effectiviteit en opties tot verbetering van het TBS-stelsel. Samen met
de heer Wolfson pleit ik dan ook voor een parlementair onderzoek opdat
ook de Kamer aan fact-finding doet; naar de oorzaken die ten grondslag
liggen aan het falen van het huidige systeem en naar opties voor
verbetering. En dat alles met als hoofddoelstelling: bescherming van de
maatschappij tegen mensen die na behandeling opnieuw ernstige misdrijven
plegen.
VVD