GroenLinks

Regeringsleiders moeten kansen op transparanter Europa grijpen

De Europese Grondwet 16 juni 2005

In het verleden is Europa vaak sterker tevoorschijn gekomen uit crises. Die mogelijkheid bestaat ook nu. Maar dan moeten de Europese regeringsleiders op de EU-top in Brussel de komende dagen de kans grijpen om de burgers eindelijk bij de toekomst van de unie te betrekken.

GroenLinks-europarlementariër Kathalijne Buitenweg en Tweede-Kamerlid Farah Karimi doen de Europese Raad daarom een aantal voorstellen aan de hand om voorgoed af te rekenen met het heimelijke Europa.

"GroenLinks vond de Europese Conventie een stap vooruit in transparantie en steunde de door haar ontworpen Grondwet. Uit de Franse en Nederlandse referenda valt echter maar één conclusie te trekken: elke volgende stap in het Europese integratieproces zal in nog grotere openheid en met veel meer betrokkenheid van burgers moeten worden gezet. Het door de referenda ontketende debat mag niet stilvallen. Daarvoor is het nodig dat de `brede maatschappelijke discussie' in Nederland en andere landen een einddoel krijgt: een nieuw rendez-vous voor herziening van de Europese spelregels", aldus Buitenweg.

Regering, CDA en VVD concluderen volgens Karimi en Buitenweg te gretig dat alles maar bij het oude moet blijven, nu de Grondwet is verworpen. Karimi: "Nee is Nice', zo stelde VVD-Kamerlid Hans van Baalen gisteren in de Kamer. Maar alle peilingen wijzen uit dat de tegenstemmers niet kozen voor het huidige Europa en de geldende spelregels van het Verdrag van Nice."

Volgens opiniepeiler Maurice de Hond liet slechts 30% van de tegenstemmers zich leiden door de inhoud van de Grondwet zelf, 58% daarentegen door hun gevoelens over het huidige Europa. Het ja-kamp heeft deze burgers er niet van kunnen overtuigen dat de Grondwet juist kansen bood om het huidige Europa te verbeteren. Uit een andere peiling van De Hond, aan de vooravond van het referendum, kwam naar voren dat 79% van de tegenstemmers wenste dat het Franse en Nederlandse nee zou worden aangegrepen om `de hele architectuur van de EU op de schop te nemen'.

Buitenweg: "Uit de referendumuitslag mag dus zeker geen keuze voor de status quo, voor het Europa van markt en munt, worden afgeleid. Te meer daar de meeste tegenstemmen van linkse kiezers kwamen. Volgens GroenLinks moet het debat gaan over een selectiever Europa dat burgers meer greep geeft op de besluitvorming. De kans is groot dat de uitkomst van dat debat niet méér, maar minder markt is. Betere waarborgen voor het behoud van publieke voorzieningen, bijvoorbeeld."

Rechtstreeks gekozen
Het ziet ernaar uit dat de Eurotop de ratificatie van de Europese Grondwet zal bevriezen en een `denkpauze' zal afkondigen. Zo'n pauze is nuttig, mits deze niet gevuld wordt met stilte, maar met debat. En dat debat is ermee gediend als de Europese Raad zich vastlegt op een moment, in 2006 of 2007, waarop de Europese spelregels opnieuw op de schop worden genomen. Tegen die tijd heeft de door parlement en regering aangekondigde `brede maatschappelijke discussie' in ons land hopelijk conclusies opgeleverd over de Nederlandse inzet bij een nieuwe verdragsherziening.

"Zo'n nieuwe verdragsherziening kan niet z'n beslag krijgen in diplomatieke achterkamertjes, zoals tot en met Nice gebruikelijk was. Dat zou een stap terug zijn in transparantie, niet vooruit. GroenLinks doet dan ook het voorstel om opnieuw een Europese Conventie bijeen te roepen, maar ditmaal één die ook rechtstreeks gekozen leden omvat. Zo'n verkiezing alleen al staat garant voor debat in elke lidstaat", aldus Karimi.

Buitenweg valt haar bij: "Politici en partijen moeten aangeven waar zij staan in het debat over de toekomst van de EU. Zij mogen de maatschappelijke discussie niet als excuus gebruiken om zelf te zwijgen. Dan bloedt het debat dood. GroenLinks zal daarom in de komende weken en maanden voorstellen blijven doen om het Europese hervormingsproces vlot te trekken."

Democratisering nu
"Niemand stemde tegen de Europese Grondwet omdat deze voorschreef dat de Raad van Ministers in het openbaar moest vergaderen over wetgeving. De regeringen hoeven niet op een nieuw verdrag te wachten om deze vernieuwing alvast in te voeren. Dat zou een duidelijk signaal zijn: het heimelijke Europa is verleden tijd", aldus Karimi.

"Niemand stemde tegen de Grondwet omdat deze het burgerinitiatief en de gele-kaartprocedure voor nationale parlementen bevatte. Misschien wel omdat deze vernieuwingen niet ver genoeg gingen, maar dat kan geen reden zijn om er helemaal van af te zien. Integendeel, laten we de kans grijpen om het burgerinitiatief en de gele kaart zo snel mogelijk tot verworven rechten te maken, in afwachting van een verdrag dat deze democratische instrumenten kan formaliseren en versterken.

GroenLinks wil samen met haar groene zusterpartijen het burgerinitiatief tegen beestachtig lange veetransporten doorzetten. Laten de Kamers ook, samen met de andere nationale parlementen, de subsidiariteitstoets gewoon gaan uitvoeren. De Europese Commissie kan echt niet doof blijven voor een gele kaart van negen of meer parlementen", aldus Buitenweg.

Europees polderen
Veel tegenstemmers werden gedreven door de vrees voor het verlies van banen en sociale verworvenheden. Volgens een opinie-onderzoek van TNS meenden 71% van de nee-stemmers in Nederland, 83% in Frankrijk, dat verwerping van de Europese Grondwet nieuwe onderhandelingen mogelijk zou maken over een meer sociale Grondwet. Buitenweg: "In antwoord hierop zal de EU een nieuwe synthese van economische dynamiek en sociale bescherming moeten zoeken. De prijs van economische groei mag niet sociale dumping zijn - zie de massale kritiek op Bolksteins dienstenrichtlijn."

"Een sterk, nauwelijks omstreden punt uit de Grondwet was dat deze de sociale partners een grotere rol gaf. GroenLinks pleit dan ook voor het bijeenroepen van een sociaal-economische conventie, waarin vertegenwoordigers van vakbonden, werkgeversorganisaties en geïnteresseerde NGO's voorstellen ontwikkelen voor een economisch sterk, innovatief, duurzaam én sociaal Europa. Deze voorstellen kunnen deels in de praktijk gebracht worden door de EU-instellingen en de lidstaten, deels bouwstenen opleveren voor een nieuw verdrag met duidelijker sociale waarborgen", aldus Karimi.

«