Gemeente Harlingen
10-5-2005
Manifestatie 400 jaar Fries Aardewerk - steengoed!
In de zomer van 2005 staat Friesland in het teken van Fries Aardewerk.
Honderden tegels, schotels en stukken gebruiks- en sieraardewerk laten
zien hoe kleurrijk en divers het Friese aardewerk was én is. De
manifestatie 400 jaar Fries Aardewerk - steengoed! toont hoe
fascinerend het aardewerk product kan zijn.
De manifestatie belicht rijkdom, vakmanschap, techniek en ontwikkeling
van het Fries aardewerk. Van 19 juni tot en met 2 oktober 2005 vinden
in Friesland op zes plekken presentaties plaats: in Leeuwarden in het
Princessehof, het Fries Museum en in Tresoar, in Harlingen in
Gemeentemuseum Het Hannemahuis en in het Harlinger Aardewerk Museum,
in Sneek in het Fries Scheepvaart Museum. Bij de manifestatie
verschijnt een publieksboek en er is een tv-uitzending in
voorbereiding. Op 17 september wordt er een symposium gehouden.
Gedurende de tentoonstellingsperiode is er een uitgebreid
activiteitenprogramma. Zie voor meer informatie www.friesaardewerk.nl
(vanaf 18 mei).
Aanleiding voor de manifestatie is de afronding van een bijzondere
serie boeken. Al jaren wordt er door enkele deskundigen onderzoek
verricht naar de productie en de verschijningsvorm van Fries aardewerk
en Friese tegels. Onder auspiciën van de Stichting Fries Aardewerk
verschijnen in totaal zeven boeken over deze materie. De eerste vier
al verschenen delen hebben betrekking op majolica en faience uit
Makkum en Bolsward, het vijfde en zesde deel zullen de majolica-,
tegel- en tinglazuuraardewerkfabricage en de producten uit Harlingen
tot onderwerp hebben. Het zevende deel, dat net als de Harlinger
boeken in juni verschijnt, behandelt het Fries loodglazuuraardewerk
vanaf 1750. Mede aanleiding voor de manifestatie vormt het 50-jarig
bestaan van de Ottema-Kingma Stichting.
Presentaties
De succesvolle geschiedenis van het Friese aardewerk begint rond 1600
en duurt al ruim vier eeuwen. De eerste bakkerijen van schotels en
tegels staan in Harlingen. Later verspreidt de productie zich naar
nabijgelegen plaatsen als Bolsward en Makkum. De relatief grote,
geïndustrialiseerde Friese fabrieken produceren enorme hoeveelheden
tegels, schotels en borden.
In Gemeentemuseum Het Hannemahuis in Harlingen gaat het voornamelijk
om de tegelproductie en het begin van het sieraardewerk en de schotels
in de fabrieken in de 17de eeuw in Harlingen. Het productieproces
staat hier centraal. Ook is er aandacht voor Harlinger producten van
rond 1900, zoals de Jugendstil-tableaus.
Het Fries Museum in Leeuwarden brengt een overzicht van de producten
uit de bloeiperiode, die loopt van 1700 tot circa 1870. Het accent
ligt op de topstukken: tegels, schotels en stukken sieraardewerk uit
de 18de en 19de eeuw uit Makkum, Bolsward en Harlingen. Deze
voorwerpen worden vergeleken met enkele stukken Delfts aardewerk om
aan te geven waar de verschillen liggen. Bijzondere aandacht in de
presentatie is er voor het vakmanschap van de schilders die het
aardewerk zo fraai versierden.
De tentoonstelling in Tresoar is gewijd aan de productie van aardewerk
in Makkum. Tresoar beheert het oude archief van Koninklijke Tichelaar,
het oudste bedrijf van Nederland, en heeft ook archieven van andere
Makkumer fabrikanten. In de tentoonstelling wordt ingegaan op de
productie van 1868 tot heden, de fabrikantenfamilie Tichelaar en hun
verwanten, de fabriek, het bedrijfsarchief en de collectie sponsen.
In het Princessehof Leeuwarden, nationaal keramiekmuseum, is
loodglazuur-aardewerk te zien, gebruiksaardewerk van Friese makelij
ook wel 'pottengoed' genoemd, dat tussen 1750 en 1950 is vervaardigd.
Het gaat om aardewerk voor huishoudelijk gebruik dat in enorme
hoeveelheden is vervaardigd. De variatie in vorm en decor, evenals de
toepassingen - het vergiet, po's, melk- en roompotten, comforts,
kinderserviezen en spaarpotten - is verrassend groot. Er worden ruim
vijfhonderd objecten getoond.
Het Fries Scheepvaart Museum in Sneek laat een weelde aan tegels en
tegeltableaus met scheepsafbeeldingen zien. Het museum koestert in
eigen bezit (en expositie) maar liefst 45 tableaus met
scheepsafbeeldingen uit drie eeuwen. In de tentoonstelling worden uit
museale en particuliere collecties ook nog eens twintig tableaus ten
toon gesteld.
In het Harlinger Aardewerk Museum bevindt zich een particuliere
collectie Fries aardewerk die sinds 1960 is bijeengebracht. De
collectie omvat Fries tinglazuur aardewerk en majolica uit Harlingen,
Makkum en Bolsward, en geeft een goed en vrij compleet beeld van deze
productie in de periode 1600 - 1925. Daarnaast is nog een collectie
Fries kerfsnee aardewerk aanwezig, dat gemaakt is in Workum, Lemmer en
Sneek.
De manifestatie '400 jaar Fries Aardewerk - steengoed!' is mede
mogelijk gemaakt door diverse fondsen en stichtingen.