Den Haag, 23 juni 2005
Bijdrage van Gerdi Verbeet (PvdA) aan het algemeen overleg verpleeghuiszorg
(Gesproken woord geldt )
Voorzitter,
Waardeloos. Dat woord typeert het best de huidige toestand. Op 24 maart heeft de PvdA geen steun verleend aan een motie van wantrouwen tegen staatssecretaris Ross omdat we de indruk hadden dat zij eindelijk doordrongen was van de urgentie van de problemen Zij heeft op mijn uitdrukkelijke vraag toegezegd dat als uit het onderzoek zou blijken dat het budget niet toereikend was om goede zorg te verlenen, zij dan bereid was met geld over de brug te komen. Een speciale gezant kreeg opdracht de sector te onderzoeken. Hotelier Kennedie heeft een rapport afgeleverd dat nu juist géén antwoord geeft op de hamvraag:
Is er genoeg geld voor goede zorg? Kun je met 170¤ per dag goede zorg leveren? Voor een gedetineerde is er 190¤ per dag. En die heeft geen incontinentiemateriaal, extra voeding, hulp bij eten en drinken, persoonlijke verzorging etc. nodig. Voor een verpleeghuisbewoner is een eigen kamer een zeldzame luxe. Voor een gevangene is dat gewoon. Ieder Nederlander wil dat onze ouderen die altijd zo goed voor ons hebben gezorgd hun laatste meest kwetsbare jaren respectvol en met rust bejegend worden. De tijd nemen om te praten of te knuffelen, om samen te praten en te wandelen. Daar gaat het om. Dat verdienen oude mensen die in een verpleeghuis wonen en daarvoor hebben hun verzorgers veel te weinig tijd.
Uit een rapport van Boer en Croon blijkt dat een kwart van de marechaussées klaagt over te weinig werk. Daar hebben de mensen in de zorg geen last van. Sterker nog, door te krappe budgetten en te hoge werkdruk loopt het velen daar over de schoenen. Een kabinet dat aan de ene kant belastinggeld over de balk gooit om mensen te betalen die niets te doen hebben en aan te andere kant de verpleeghuissector te weinig middelen geeft om onze ouderen een menswaardig bestaan te garanderen, heeft een zeer, zeer ernstig (moreel) probleem.
Het rapport van Kennedie geeft ook geen antwoord op andere cruciale vragen naar de verschillen tussen instellingen en naar de relatie tussen de kwaliteit en de toestand van de gebouwen. Hij geeft een aardige impressie van de verschillen en overeenkomsten tussen een hotel en een verpleeghuis. Boeiend om te lezen in het reces, maar niet het rapport waarom de Kamer heeft gevraagd. Heeft de staatssecretaris de heer Kennedie niet tevoren geïnformeerd over de aard en de beschikbaarheid van de gegevens. Dan had hij de opdracht toch geweigerd? Of vond ze het niet zo erg als het antwoord niet te geven zou zijn?
Het verificatiebureau van de Tweede Kamer heeft een vernietigend oordeel over het rapport van Kennedie uitgebracht. Zijn oordelen zijn ongefundeerd en geven geen aanknopingspunten voor een oplossing. Wie schetst onze verbazing dat de staatssecretaris haar brief van vrijdag het rapport van Kennedie prijst, losjes vaststelt dat het rapport helaas geen antwoord geeft op de voor de Kamer cruciale vragen en vervolgens onverstoorbaar doorgaat op de in 2002 ingeslagen weg. Van mevrouw Ross geen borrelpraat, maar oude wijn in nieuwe zakken.
Voorzitter,
De tarieven zijn sinds 1987 niet aangepast, alleen geïndexeerd terwijl mensen als ze nu worden opgenomen veel ouder en zieker zijn dan 20 jaar geleden. Dat de tarieven zijn achtergebleven bij deze toegenomen zorgzwaarte, redeneert de staatssecretaris weg. Het kabinet weigert zeer gekwalificeerde onderzoekers als Anne Mei The en Luuk Arends die de sector al jarenlang van binnen uit kennen serieus te nemen De staatssecretaris is het eens met Kennedie die vindt dat de basiskwaliteit van de zorg overal hetzelfde moet zijn, maar hotelsterren wil uitdelen als het gaat over wonen en welzijn. Mijn fractie vindt dat welzijn en wonen ook basiskwaliteit zijn. Gelukkig stelt de sector dat zelf ook in de nieuwe normen voor verantwoorde zorg.
Zeker, we zijn de alarmfase uit. Er zijn geen verpleeghuizen meer die onder extra toezicht staan Er zijn er ook niet meer bijgekomen, ook niet sinds het meldpunt is ingesteld. Daarvoor danken wij de hardwerkende medewerkers. Het rapport van Cliënt en Kwaliteit laat echter zien dat er nog een hoop mis is. Ik houd mijn hart vast voor de zomermaanden, want het lek is dan wellicht provisorisch gerepareerd, maar nog niet boven water:
* Het management heeft onvoldoende contact met de werkvloer.
* Er is onvoldoende helderheid over wat cliënten mogen verwachten van de instelling, wat de dekking is door de verzekering en wat de eigen bijdrage is.
* Management en bestuur reageren defensief op klachten en wensen van bewoners en hun familie.
* Er wordt onvoldoende geïnvesteerd in de begeleiding en opleiding van de medewerkers.
* Er is nog geen sprake van transparantie over de gewenste kwaliteit en de benodigde inzet.
* De cliënten worden onvoldoende betrokken bij ontwikkelen en het waarborgen van de kwaliteit van de verpleeghuiszorg.
De staatssecretaris kiest voor inspectie en openbaarmaking, en ze weet dat de PvdA-fractie haar daarin steunt, maar ze gaat met een grote boog heen om de structurele problemen. Het is hoogste tijd om de zaak op orde te brengen. De komende jaren zal de samenleving een verdubbeling van het aantal dementerenden moeten opvangen. We zullen daaraan allemaal ons steentje moeten bijdragen. De gebouwen en de inrichting ervan zijn sterk verouderd. Nieuwe inzichten op het terrein van de verpleeghuiszorg, bijvoorbeeld de gunstige effecten van kleinschaligheid voor demente ouderen worden niet systematisch verder ontwikkeld en toegepast. Het College Bouw geeft nog steeds toestemming voor het bouwen van verpleeghuizen volgens traditioneel grootschalig concept. Nog maar 5 % van de zorg is kleinschalig. Er is een enorme achterstand in de bouw en verbouw. Wanneer maakt u nu eindelijk eens harde afspraken met minister Dekker over haar verantwoordelijkheid en die van de woningcorporaties voor dementerende en chronische zieke burgers?
De nieuwste tussenstand wat betreft de (inmiddels bijna duizend) meldingen bij het meldpunt, geeft aan dat te weinig gekwalificeerd personeel als een van de grootste problemen wordt gezien. Maar wat doet de staatssecretaris hieraan? Het meldpunt blijft bestaan, juicht de staatssecretaris! Maar wat doet de staatssecretaris om de problemen waarmee de bellers zich melden op te lossen? Dan is er van de daadkracht nog maar weinig over...
Onder de noemer Steunpunt verpleeghuiszorg worden -dankzij de Kamer- consulententeams ingezet die op verzoek van de instelling helpen bij verbetering van de kwaliteit. Op zichzelf is dit een goed initiatief. Maar de uitwerking roept wel vragen op. Waarom komen de teams alleen in actie als de directie meewerkt? Is het risico niet levensgroot dat juist de slecht willende verpleeghuizen worden ontzien, met alle gevolgen van dien voor bewoners en personeel? Hoe wordt het bescheiden budget van 10 miljoen euro verleend? Waarom kunnen er alleen maar noodverbanden worden gelegd en geen structurele verbeteringen worden voorgesteld (als die geld kosten!)? Wordt het steunpunt ook onder de aandacht gebracht van bewoners en medewerkers?
De PvdA wil dat er op korte termijn een positieve impuls wordt gegeven aan de verpleeghuissector. De PvdA gelooft in het vermogen van medewerkers en bewoners om samen de kwaliteit te verbeteren. Wij geloven niet meer in langdurige trajecten aangestuurd door dure instituten buiten de instelling die op papier verbeteringen beloven, maar geen verschil maken op de werkvloer en voor het dagelijkse leven bewoners. De PvdA kiest voor een aanpak die het initiatief voor de kwaliteitsverbetering in de verpleeghuizen geeft aan medewerkers en bewoners samen. Wij sluiten aan bij het Deltaplan verantwoorde zorg van de sector, maar willen dat u dit uitbreidt met een speciale impuls voor directe vernieuwingsactiviteiten op de werkvloer. Verder vinden wij dat het kabinet de schade die de afgelopen periode is toegebracht aan het imago van en de sfeer in de sector onderschat. Wij steunen daarom het pleidooi van Sting en AVVV voor een "beroepstrotscampagne", die zich in de eerste plaats richt op alle mensen die werken in de sector. Wij willen dat u de cliëntenraden een onafhankelijke subsidie geeft zodat ze echt partij worden in de verbetering van de kwaliteit. Bent u daartoe bereid?
Voorwaarde voor succes is dat er eindelijk een eind komt aan de discussie over het budget. Daarom wil de PvdA dat het kabinet tijdens de zomer afspraken maakt met de sector op basis van de door de sector onlangs vastgestelde normen voor verantwoorde ouderenzorg. Verder wil de PvdA dat het kabinet de wegbezuinigde middelen voor zorgvernieuwing teruggeeft aan de sector.
Voorzitter ik doe namens de PvdA de volgende voorstellen
· Vóór derde dinsdag van september 2005 moeten heldere afspraken zijn gemaakt over een beperkt aantal nieuwe all-inn-tarieven in de verpleeghuiszorg die gebaseerd zijn op de door de vijf organisaties opgestelde nieuwe normen voor verantwoorde zorg en rekening houden met toegenomen zorgzwaarte.
· Investeer in de innovatie op de werkvloer door het ter beschikkingstellen van een bewonersbudget aan medewerkers en cliënten: ¤ 45 miljoen.
· Gebruik geslaagde voorbeelden voor een "beroepstrotscampagne in de verpleeghuiszorg" ¤ 5 mln.
· Start morgen met uitvoering van het door de sector overeengekomen Deltaplan verpleeghuiszorg: ¤ 150 miljoen voor organisatie en uitvoeringtijd voor en door medewerkers.
· Maak een stimuleringsprogramma gebaseerd op adequaat onderzoek en toepassing van de nieuwe normen voor verantwoorde zorg, voor kleinschalig wonen met zorg voor dementerenden en geef het college bouw opdracht geen toestemming meer te verlenen voor het bouwen van traditionele, ziekenhuisachtige, psychogeriatrische verpleeghuizen.
Ik verwacht een glasheldere reactie van de staatssecretaris op deze voorstellen. Dit is wat mij betreft haar laatste kans om te laten zien dat wij onze kwetsbare ouderen met een gerust hart aan haar kunnen toevertrouwen.
Partij van de Arbeid