Inbreng debat Kongo 23 juni 2005
Spreekpunten Klaas de Vries
1. Over uitzettingen naar Kongo is de afgelopen maanden veel te doen geweest. Een aantal kamervragen, en een uitvoerig debat.
2. Belangrijkste vaststellingen daarin:
a. er wordt op geen enkele manier informatie of documentatie uit asielgerelateerde dossiers aan de Congolese autoriteiten verstrekt;
b. aan de Congolese autoriteiten wordt nimmer meegedeeld dat de uitgezette persoon in ons land om asiel heeft gevraagd.
De minister heeft de kamer op beide punten herhaaldelijk en zeer nadrukkelijk gerustgesteld. Dat was goed want iedereen realiseert zich dat uitgezette asielzoekers daardoor groot gevaar zouden lopen.
3. In de uitzending van Netwerk van dinsdag jl. bleek dat door journalisten van Netwerk in Kongo bij de DGM, de dienst die de immigratie regelt, de hand was gelegd op uit Nederland afkomstige documenten. Het betreft documenten waaruit blijkt dat uitgezette personen asiel hadden gevraagd in Nederland en dat dat was afgewezen. Ook andere zeer gevoelige gegevens werden vermeld.
4. Er is geloof ik geen discussie mogelijk over de vraag of dit het soort gegevens betreft waarvan de minister tegenover de Kamer categorisch stelde dat deze nimmer aan de Congolese autoriteiten worden verstrekt.
5. De Kamer moet blindelings op zo'n toezegging van de minister kunnen vertrouwen. Ook asielzoekers moeten blindelings kunnen vertrouwen op de bescherming van dit soort gegevens. Door het feit dat de stukken wel bij de DGM terecht gekomen zijn, zijn mensen in gevaar gebracht.
6. Dit is een zo ernstig feit, dat ik van mening ben dat de ministeriele verantwoordelijkheid er toe leidt dat de minister moet aftreden.
7. Gister heb ik daarom een spoeddebat met de minister gevraagd. Nadat de Kamer dat had toegestaan ontvingen wij van de minister een brief waaruit bleek dat zij de heer Oosting had gevraagd terzake een onderzoek in te stellen. Dat is nu de heer Havermans geworden.
8. Tevens heeft de minister in de media meegedeeld 'dat het als een hoge paal boven water stond dat zij niet zou aftreden'.
9. Wat nu te doen? Ik heb met de journalisten die het onderzoek in Kongo hebben verricht gesproken en de overtuiging gekregen dat zij hun werk integer hebben uitgevoerd. Ik neem aan dat het onderzoek van de heer Havermans, waarover straks meer, dat zal bevestigen. Als dat zo is, dan meen ik dat er geen basis voor haar verdere functioneren als minister bestaat.
10. Kennelijk houdt de minister rekening met de ontkrachting van deze feiten. Ik las dat zij suggereert dat ook asielzoekers deze gegevens aan de Kongolese autoriteiten zouden kunnen hebben verstrekt. Zij zouden dan de beschikking moeten hebben gehad over interne documenten van Nederlandse ambtelijke diensten en zich zelf in gevaar hebben willen brengen. Het lijkt mij een bedenkelijke insinuatie, die nu, er een onderzoek komt van de heer Havermans achterwege had behoren te blijven.
11. Hoe dan ook, als de minister vanaf een hele hoge paal boven water meedeelt niet te zullen aftreden, en een onderzoek laat instellen heb ik er begrip voor dat de regeringspartijen de uitkomsten daarvan willen afwachten. Ik hecht er bijzonder aan dat in deze zaak, die in vorige debatten door de hele kamer zo hoog werd opgenomen, een unanieme uitspraak van de Kamer mogelijk blijft. Dat is thans, nu een onderzoek is aangekondigd, niet het geval.
12. Maar wat in het vat zit verzuurt niet. Na ommekomst van het in te stellen onderzoek zal de Kamer zich moeten uitspreken. Tenzij de minister dan zelf haar conclusies trekt.
13. Het programma Netwerk heeft de minister een week gegeven om op de te presenteren feiten te reageren. Enkele uren voor de uitzending deelde de woordvoerder aan Netwerk mee dat de zaak te complex was voor een reactie? Wat heeft de minister in die week eigenlijk gedaan? Heeft zij opnieuw en nu aan de hand van de haar gezonden stukken nagegaan hoe het mogelijk was dat deze in Kongo terecht zijn gekomen? Wat waren haar bevindingen? Blijft zij van mening, zoals zij in de pers heeft meegedeeld, dat zij de Kamer juist heeft geïnformeerd?
14. Maar waarom dan het onderzoek van de heer Havermans? Wat zijn de precieze beweegredenen van de minister om een extern onderzoek te vragen?
15. De heer Havermans is aangezocht als onafhankelijk onderzoeker. Wat gaat hij precies doen? Heeft hij een taakopdracht? Krijgt hij bijstand? Hoe lang gaat zijn onderzoek duren? Gaat hij naar Kongo? Richt zijn onderzoek zich ook op de wijze waarop de minister in de afgelopen maanden tot haar categorische uitspraken kwam? Misschien is nuttig als de Kamercommissie ook een gesprek met hem heeft. Hij is per slot onafhankelijk
16. Ik ga ervan uit dat alle in het programma van Netwerk genoemde feiten voorwerp van onderzoek van de heer Havermans zullen zijn. De minister formuleert in haar brief een aantal vragen die sterk bij haar leven, maar ik hecht aan een diepgaand en breed onderzoek.
17. Positie DGM. Eerder is door de minister ontkend dat het een veiligheidsdienst zou zijn. De Vaste Commissie voor Justitie heeft gevraagd of u dat echt onderzocht hebt, omdat het er op leek dat u er niet veel aan had gedaan? Gelooft de minister dat nog?
18. Is het waar dat er een leverantie van uniformen aan de DGM heeft plaatsgevonden? Was dat op hun verzoek? Is die schenking toegezegd in overleg met de minister van Ontwikkelingssamenwerking die een integriteits- en anticorruptiebeleid voert? Het ruikt naar smeergeld. Ik ontvang daarover graag gedetailleerde informatie.
19. Uitzetting van Kongolezen. Het lijkt mij in de rede te liggen dat in afwachting van het verschijnen van het rapport van de heer Havermans alle uitzettingen naar Kongo worden opgeschort. Het lijkt niet aannemelijk dat de documenten waarop Netwerk de hand heeft gelegd, de enige documenten zijn waarover de DGM beschikt. Wil de minister dat toezeggen?
Partij van de Arbeid