Wageningen Universiteit

Persbericht

24 juni 2005, nr. 049

Terugdringen Campylobacter mogelijk

Dit is een gezamenlijk persbericht van het RIVM, Wageningen UR (LEI, Animal Sciences Group en RIKILT) en de Voedsel en Waren Autoriteit

Ziektegevallen door de bacterie Campylobacter op kippenvlees kunnen het best bestreden worden in het slachthuis. Ook op de boerderijen kunnen extra maatregelen genomen worden, maar de effectiviteit is nog onduidelijk. Alle maatregelen zijn het meest effectief wanneer ze in Europees verband genomen worden. Dit blijkt uit onderzoek van het Rijksinstituut Volksgezondheid en Milieu (RIVM) in samenwerking met collega onderzoeksinstituten.

Jaarlijks veroorzaken voedselinfecties met de Campylobacter-bacterie in Nederland ongeveer 80.000 gevallen van gastro-enteritis (buikgriep) en 30 sterfgevallen. Ook kunnen gewrichtsklachten en verlammingen optreden. Mensen worden op verschillende manieren blootgesteld aan deze bacterie. Het RIVM schat de ziektegebonden kosten van campylobacteriose op ongeveer 21 miljoen euro per jaar, waarvan ongeveer driekwart ten gevolge van arbeidsverzuim door buikgriep. Ook gaan er jaarlijks 1200 gezonde levensjaren verloren door infecties met Campylobacter. Een belangrijke besmettingsroute loopt via de consumptie van kippenvlees (20-40% van het totaal ofwel 16.000-32.000 gevallen van buikgriep), maar ook direct contact met dieren, consumptie van rauwe producten en buitenlandse reizen zijn belangrijke besmettingroutes. In dit onderzoek is vooral ingegaan op de besmettingsroute via het kippenvlees. Er is een schatting gemaakt van mogelijke kosten en baten van een aantal maatregelen om besmetting van kippenvlees te verminderen.

Volledig verbieden van de verkoop van vers vlees uit besmette groepen kippen of kuikens zou in de zomer tot een tekort aan vers vlees en tot grote economische verliezen voor de sector kunnen leiden. Ook het gegarandeerd Campylobacter-vrij maken van vers kippenvlees in de winkels is niet realistisch. Wel zijn maatregelen mogelijk die het risico voor de consument flink terugdringen.

Maatregelen slachthuis
Binnen de slachthuizen kunnen verschillende maatregelen genomen worden om de besmettingsgraad te verminderen. De grootste doelmatigheid kan verkregen worden door een combinatie van technisch hygiënische maatregelen en het behandelen van het vlees van besmette slachtdieren. Voor dit laatste zijn nog wel nieuwe testmethoden nodig. Deze zijn al in ontwikkeling, maar nog niet direct beschikbaar. Ook moet de haalbaarheid van methoden om de besmetting terug te dringen nog in de praktijk bevestigd worden.

Maatregelen boerderij
Ook het terugdringen van Campylobacter-infecties bij kippen op de boerderij kan in theorie zeer effectief zijn. Het is echter nog onduidelijk welke maatregelen genomen moeten worden Wanneer de maatregelen veel arbeid vergen, zouden de kosten van de hygiënemaatregelen heel hoog kunnen zijn. Er wordt aanbevolen om de hygiëne op de boerderij stapsgewijs te verbeteren. Hiervoor kan begonnen worden met bestaande standaarden voor hygiëne voorzieningen en het bevorderen van het consistente gebruik daarvan. Er zijn mogelijkheden om de besmetting van dieren net vóór het slachten te verminderen, maar die zijn nog in een experimenteel stadium. Op korte termijn is nog geen aanzienlijke daling van de besmetting op de boerderij te verwachten.

Voorlichting consument
Door optimale hygiëne kunnen consumenten bij de bereiding van maaltijden met besmet kippenvlees voorkomen dat ze ziek worden. Het blijkt tot dusver erg moeilijk het gedrag van de consument blijvend te beïnvloeden met voorlichtingscampagnes.

Europees verband
Met het oog op de concurrentiepositie van het Nederlandse bedrijfsleven en om de veiligheid van geïmporteerd vlees te garanderen zijn maatregelen in Europees verband gewenst.

Draagvlak
Er is een gering draagvlak bij de industrie voor extra maatregelen om Campylobacter te bestrijden in de kippenvleesketen. Pluimveehouders en slachterijen zijn er niet van overtuigd dat extra maatregelen een gunstig effect zullen hebben en vrezen voor extra kosten en problemen met de afzet. Consumenten maken zich over het algemeen weinig zorgen over besmetting met Campylobacter. Er lijkt wel een groeiende acceptatie te zijn wat betreft doorstralen van vlees.