Universiteit van Tilburg

EMBARGO tot donderdag 23 juni 2005, 11.30 uur

Hoe Europeanen denken over Europa, God, gezin, sex, werk...

Eerste exemplaar Atlas of European Values voor minister-president Balkenende

Ieren zijn erg gelukkig, Turken voelen zich nauwelijks Europeaan, een grote meerderheid in Europa gelooft nog altijd in God, en Nederlanders behoren tot de modernste wereldburgers. Zomaar een greep uit de Atlas of European Values, een uitgave van de Universiteit van Tilburg en Brill Academic Publishers, die de opvattingen en ideeën van Europeanen aanschouwelijk maakt in bijna tweehonderd kaarten en grafieken. Op donderdag 23 juni neemt minister-president Balkenende om 11.30 uur in Den Haag het eerste exemplaar in ontvangst.

Maar liefst 800 miljoen mensen kunnen zich Europeaan noemen: van Spitsbergen tot Malta en van IJsland tot Azerbeidzjan. Hun culturen en maatschappijen zijn alle beïnvloed door het Romeinse Rijk, het Christendom, de Verlichting en twee wereldoorlogen. Toch heeft de gemeenschappelijke geschiedenis niet geleid tot één Europese cultuur. Het belang van God, de waarde van vrije tijd, de betekenis van kinderen of de afkeuring van een one-night stand verschillen enorm. Deze grote verscheidenheid in waarden wordt zichtbaar gemaakt in de fullcolour Atlas of European Values. De atlas is gemaakt door Loek Halman, Ruud Luijkx en Marga van Zundert en is gebaseerd op de resultaten van de European Values Study, een Europa-breed onderzoek naar waarden onder aanvoering van de Universiteit van Tilburg. Door middel van uitgebreide vragenlijsten worden sinds 1980 elke tien jaar de opvattingen van Europeanen over zaken als Europa, politiek, religie, gezin en werk geïnventariseerd.

Gelukkig, gelovig maar wantrouwend
Het Nederlandse 'nee' tegen de Europese grondwet is wellicht te wijten aan het geringe vertrouwen in EU (2.2 op een schaal van 1-4). In Denemarken, Engeland, Griekenland, Finland en Zweden is het vertrouwen overigens nog lager. Uit de atlas blijkt verder dat Europeanen over het algemeen gelukkig zijn en - nog steeds - gelovig: driekwart noemt zich religieus. De familie is in alle landen nog steeds de hoeksteen van de samenleving. Kinderen moet vooral verantwoordelijkheid, goede manieren en respect worden bijgebracht. Enige tegenstrijdigheid is er ook: hoewel de meeste Europeanen vinden dat de vrouw dient bij te dragen aan het gezinsinkomen, denkt een meerderheid dat kleine kinderen het beste thuis kunnen worden opgevoed. Tegenstrijdigheid lijkt er ook te zijn op het gebied van landsbestuur: de democratie kan weliswaar rekenen op een grote aanhang, maar tegelijkertijd vindt een meerderheid het verstandig als het land bestuurd zou worden door experts (technocratie).

Resultaten per hoofdstuk
De atlas telt zeven thematische hoofdstukken, per hoofdstuk enkele opvallende cijfers en conclusies:

Europa Europeanen voelen zich weinig Europees; ze voelen zich nog eerder wereldburger - Luxemburgers hebben het meest met Europa: eenderde voelt zich in eerste of tweede instantie Europeaan; in Rusland geldt dit voor nog geen 2,5% van de bevolking.

Familie 90% van de Letten vindt dat kinderen noodzakelijk zijn voor een zinvol leven, slechts 8% van de Nederlanders is het hier mee eens Circa 70% van de Europeanen verwacht onvoorwaardelijke loyaliteit van kinderen ten opzichte van ouders; een even groot percentage vindt dat ouders hun uiterste best moeten doen voor hun kinderen, ook als dat ten koste gaat van hun eigen welzijn.

Werk Nederland scoort samen met IJsland het laagst op arbeidsmoraal - Voor Europeanen is een goed salaris (nog steeds) het belangrijkste aspect van een baan - Denen hechten het minste belang aan werk, maar zijn erg tevreden met hun baan - Boeren in Oost-Europa en Turkije daarentegen zijn de enigen die echt ontevreden zijn met hun werk.

Religie Meer dan 60% van de Nederlanders noemt zichzelf religieus - Het belang van God scoort een 3,6 in Tsjechië, een 4,9 in Nederland, maar een 9,2 op Malta - Driekwart van de Kroatiërs gelooft in engelen; een derde van de Turken in reïncarnatie. In Rusland en Zweden bezoekt minder dan 10% maandelijks een kerkdienst

Politiek Spanje is het meest links georiënteerde land in Europa; Tsjechië het meest rechts. In Duitsland is de minste aanhang voor inkomensnivellering - Jongeren in Zuid-Europa leggen de meeste nadruk op individuele vrijheid en persoonlijke ontwikkeling - In Luxemburg ziet 45% een sterke leider die regeert zonder parlement en verkiezingen wel zitten; in Nederland is dit percentage 27%.

Maatschappij Een one-night stand is alleen acceptabel voor jongeren in Noord-Europa Over homoseksualiteit wordt zeer verschillend gedacht in Europa - Maar 10% van de Portugezen denkt dat de meeste mensen te vertrouwen zijn - Als enige land in Europa schrijft Nederland armoede vooral toe aan toevallige tegenspoed - Drugsverslaafden zijn Europa-wijd de minst geliefde buren.

Geluk Een partner en geld brengen geluk, kinderen nauwelijks - De Ieren zijn het gelukkigste volk in Europa: 47,7% is erg gelukkig - Protestanten zijn tevredener dan katholieken, orthodox christenen of islamieten.

Nederlanders modern
Op grond van een analyse van ruim veertig vragen uit de vragenlijst van de European Values Study zijn de landen ingedeeld in termen van moderniteit in de epiloog. Zweden, Denemarken en Nederland blijken het meest modern: zij scoren hoog als het gaat om persoonlijke vrijheid, tolerantie en emancipatie. Ook in vergelijking met landen buiten Europa blijkt Nederland in de voorhoede te zitten van sociale vernieuwing.

Noot voor de pers
De Atlas of European Values (ISBN: 90 04 14460 9, 140 pagina's, 200 kaarten, fullcolour) is gemaakt door Loek Halman, Ruud Luijkx en Marga van Zundert van de Universiteit van Tilburg. Uitgever is Brill Academic Publishers in Leiden. De atlas is te koop via de boekhandel en www.brill.nl voor 136.75 euro inclusief BTW. Een selectie van tekst, kaarten en grafieken is beschikbaar op
www.atlasofeuropeanvalues.com.
Het eerste exemplaar van de atlas wordt op 23 juni om 11.30 uur aangeboden aan minister-president Jan-Peter Balkenende in Nieuwspoort te Den Haag, in het bijzijn van verscheidene Europese ambassadeurs. Journalisten zijn van harte welkom deze presentatie bij te wonen. Er is gelegenheid om met de betrokken onderzoekers over de atlas te spreken. Aanmelding bij: Anja Huijben, Afdeling Voorlichting en Externe Betrekkingen van de UvT, tel: 013 466 2000, e-mail: persberichtuvt@uvt.nl.
Journalisten kunnen een recensie-exemplaar van de atlas aanvragen via Voorlichting en Externe Betrekkingen van de UvT (Anja Huijben, 013 466 2000, e-mail: persberichtuvt@uvt.nl) .
Voor toelichting op de inhoud kunt u zich wenden tot onderzoeksleider prof.dr. Wil Arts, tel: 013 466 2648, e-mail: w.a.arts@uvt.nl of EVS-onderzoeker dr. Loek Halman, tel: 013 466 2015, e-mail: loek.halman@uvt.nl.

Europeanen werd gevraagd naar de toelaatbaarheid van seksueel 'afwijkend' gedrag (o.a. homoseksualiteit, prostitutie en overspel) en ethische zaken zoals euthanasie, echtscheiding en zelfmoord. Nederlanders blijken samen met de Zweden en Denen de minste bezwaren te hebben tegen deze zaken.

De waarden die Europeanen willen meegeven aan hun kinderen.