D66
Versterking van de democratie en herstel van vertrouwen, dat zijn de
doelstellingen die het kabinet nastreeft met haar vandaag
gepresenteerde democratische vernieuwingsagenda. D66-minister Pechtold
lichtte de hervormingsplannen toe. De democratie staat onder druk,
mensen herkennen zich niet meer in de politiek. Er is sprake van een
vertrouwensbreuk. Om de vertrouwensbreuk te herstellen moet volgens
Pechtold het leiderschap in de politiek worden versterkt en moeten
burgers worden geactiveerd om zelf meer invloed uit te oefenen. In een
levende democratie houden mensen zich met de politiek bezig en is de
politiek er voor de mensen. Daarom is herstel van vertrouwen nodig. We
kunnen dat bereiken door zichtbaar te vernieuwen.
Referendum
Over het referendum is afgesproken dat de regering een onderzoek opzet
naar de verschillende invoeringsvormen. Het resultaat daarvan moet
kort na de zomer gereed zijn. Minister Pechtold houdt daarbij de
leiding. De regering komt vandaag echter niet zelf met een voorstel
voor een referendum, omdat de regeringspartij CDA hier principiële
bezwaren tegen koestert. Maar als een meerderheid in de Tweede-Kamer
wel voor deze vorm van kiezersinvloed is, dan zal het referendum
alsnog in de wet worden verankerd. Het onderzoek van de regering zal
daarbij ondersteunend kunnen werken. Kamerlid Boris van der Ham: Als
er partijen zijn die nog zon onderzoek nodig hebben dan is ze dat
gegund. Als D66 weten wij echter al wat wij willen. Daarom zullen wij
hoe dan ook het initiatief vanuit de Kamer steunen om tot een bindend
correctief referendum te komen. En om nog sneller tot resultaten te
komen zullen wij samen met anderen het initiatief nemen om op korte
termijn opnieuw een raadgevend referendum mogelijk te maken. Het
kabinet heeft aangekondigd dergelijke initiatieven vanuit de kamer
niet te blokkeren.
Nieuw kiesstelsel
Vrijwel alle politieke partijen in Den Haag vinden dat het huidige
kiesstelsel niet goed functioneert. Zij hebben echter allemaal
verschillende opvattingen over hoe het stelsel dan verbeterd zou
moeten worden. Daardoor verandert er in de praktijk weinig. Om die
padstelling te doorbreken zal de regering op initiatief van Pechtold
een Burgerforum instellen. Daarin zal een grote, representatieve groep
Nederlanders een advies formuleren. Uit het burgerforum kan een heel
nieuw systeem komen, maar ook de aanbeveling dat het huidige stelsel
het meest optimale is. Eerder is in de Canadese staat British Columbia
het kiesstelsel hervormd naar aanleiding van een advies van een
burgerforum.
Nationale conventie
Om alle veranderingen in hun samenhang te beschouwen, roept het
kabinet een Nationale Conventie bijeen. Daarin zullen mensen uit de
politiek, wetenschap en maatschappelijke organisaties samen met
opiniemakers en jongeren discussiëren over de vraag in hoeverre het
huidige staatsrecht nog voldoet en hoe wijziging daarvan kan bijdrage
aan de oplossing van problemen. De Conventie bepaalt de eigen agenda
en werkwijze. Mogelijke onderwerpen voor de Nationale Conventie zijn:
de gevolgen van de Europese integratie voor de Nederlandse
staatsinstellingen, de positie van Eerste Kamer, Raad van State, de
inrichting van de Grondwet, de grondwetsherzieningsprocedure en vormen
van directe democratie. De conventie kan tussentijds rapporteren,
zodat de regering naar aanleiding van de aanbevelingen nog deze
periode concrete voorstellen kan doen.
Een sterke minister-president
Na de zomer komt het kabinet met een standpunt over de mogelijke
versterking van de minister-president. Na overleg met de Kamer komt
het kabinet nog in deze regeerperiode met concrete voorstellen.
Meer kamerleden met een eigen mandaat
Om tot meer onafhankelijke kamerleden te komen die een directe band
met hun kiezers onderhouden, wordt de drempel om met voorkeursstemmen
in de Tweede Kamer te worden gekozen gehalveerd. Nu heeft een
kandidaat daarvoor nog 25% van de kiesdeler nodig, dat wordt straks
12,5%. In de nieuwe situatie zijn dan ongeveer 7500 stemmen nodig zijn
om op eigen kracht in de Kamer te komen.
Gekozen burgemeester
Nadat de Eerste-Kamerfracties van PvdA, GroenLinks en SP eerder dit
jaar de afschaffing van de door de kroon benoemde burgemeester hebben
tegengehouden, doet het kabinet een nieuw voorstel om te komen tot een
burgermeester die rechtstreeks verantwoording aflegt aan de inwoners
van een stad of dorp. Vanaf 2010 worden alle burgemeesters in
Nederland door de bevolking gekozen. Het kabinet doet een voorstel tot
een grondwetswijziging. Om in 2010 daadwerkelijk de burgemeester te
kunnen kiezen is het wel noodzakelijk dat de Eerste en Tweede Kamer
ook na de volgende verkiezingen voor een tweede keer met dit voorstel
instemmen.
Spreiding van de raadsverkiezingen
Om te voorkomen dat gemeenteraadsverkiezingen teveel worden
overschaduwd door de landelijke politieke verhoudingen, stelt het
kabinet voor de gemeenteraadsverkiezingen niet langer allemaal op
dezelfde dag te houden. Zo kan de betrokkenheid van inwoners bij de
lokale politiek worden versterkt.
Tweede-Kamerfractie
De Tweede-Kamerfractie van D66 reageert positief op de plannen van
Pechtold. Kamerlid Boris van der Ham: Het is knap dat minister
Pechtold in zon korte tijd met een brede agenda is gekomen. Dit is een
prima aanzet. Tegelijkertijd is ook duidelijk dat we niet alle
noodzakelijke vernieuwingen, zoals het referendum, via de regering
voor elkaar zullen krijgen. Het is daarom goed dat minister Pechtold
expliciet de ruimte laat voor de Kamer om een voortrekkersrol te
spelen. Dat kan ook heel goed, denk bijvoorbeeld aan het referendum
over de Europese Grondwet dat mede op initiatief van de
D66-kamerfractie tot stand is gekomen.
Vandaag kondigen D66, GroenLinks en PvdA een initiatief aan om binnen
een jaar een raadgevend referendum mogelijk te maken, zoals eerder
mogelijk was onder de tijdelijke referendumwet. Als we het niet via de
regering kunnen realiseren dan doen we het wel via het Kamer, aldus
Van der Ham. Het charmante aan het raadgevende referendum is dat
mensen al op korte termijn kunnen zien dat er echt dingen veranderen.
Als duidelijk is dat een meerderheid van de politici in Den Haag het
echt aandurft om macht terug te geven aan de bevolking zal dat een
belangrijke bijdrage leveren aan het herstel van vertrouwen.
Voor meer informatie, zie ook www.ministerpechtold.nl
8-7-2005 17:06