Opinie 25: 'Hoop van Duitse kiezers op Merkel is een illusie'
Dr. Peter Groenewold, Docent Duitslandstudies:
De Duitse bondskanselier Gerhard Schröder (SPD) verraste vriend en
vijand toen hij aanstuurde op vervroegde verkiezingen. Nog één keer
neemt hij de touwtjes in handen, voordat hij het politieke toneel
verlaat. Maar zijn erfenis is groot. Zo groot, zegt docent
Duitslandstudies Peter Groenewold, dat zijn gedoodverfde opvolger
Angela Merkel (CDU) weinig in de melk te brokkelen heeft. `Ze moet
verder op Schröders pad. De hoop van de Duitse kiezers op Merkel is
een illusie.'
Officieel werd de scheiding tussen Oost- en West-Duitsland opgeheven
met de val van de muur in 1989, maar in de harten van de mensen leeft
hij voort. Nu meer dan ooit: `In Oost-Duitsland heerst grote wrok over
de denigrerende houding van het westen. Alle westerse regels zijn in
de negentiger jaren over het oosten uitgegoten. Zelf hadden de
Oost-Duitsers niet veel te zeggen.' Dat verandert nu de socialistische
LinksPartei, met een grote aanhang in het oosten, groeit in
populariteit.
Tactische overwegingen
De Beierse minister-president Stoiber gooide eerder in de aanloop naar
de komende verkiezingen nog eens olie op het vuur met zijn
denigrerende uitspraken over het intellect van de Oost-Duitsers. Uit
tactische overwegingen, want de schade die hij aanricht in oost, weegt
bij lange na niet op tegen de verkiezingswinst die hij ermee boekt in
west. `Per saldo kun je met zulke uitspraken scoren,' zegt Groenewold.
`Eigenlijk is dat heel triest.'
De schade blijft vooralsnog beperkt, maar de tegenstelling tussen oost
en west kan in de nabije toekomst gevaarlijke vormen aannemen, denkt
Groenewold. De verkiezingen van 18 september aanstaande spelen tegen
de achtergrond van een slechte economische situatie, met op sommige
plaatsen niet minder dan 25 procent werkloosheid. Ondertussen loopt
intellectueel Oost-Duitsland over naar het westen. Sinds de val van de
muur hebben twee miljoen Oost-Duitsers de overstap gemaakt. Dat leidt
tot grote leegstand en verloedering van sommige regio's.
Sterk leider
Een sterk leider zou het tij kunnen keren, denken de Duitsers. Met
nieuw beleid de eenheid bewaren en de Duitse economie op een hoger
plan tillen. Daar komt Angela Merkel om de hoek kijken. Jarenlang de
vertrouweling van Helmut Kohl in het CDU. Een beetje bleek in de
beginjaren, maar inmiddels van `look' veranderd en klaar voor het
grote werk. `Ze heeft die hele oude mannenclub in het CDU aan de kant
gezet. Dat getuigt van een sterke persoonlijkheid waar je met
bewondering naar moet kijken.'
Merkel wint volgens Groenewold met zekerheid de verkiezingen. Daarmee
wordt ze de eerste vrouwelijke bondskanselier. Sterker, ze wordt de
eerste vrouw aan de top. Want nooit eerder was er een vrouwelijke
president of kanselier, keizeres of koningin. Op haar is de Duitse
hoop gevestigd. `Mensen denken: onder Merkel zal het met ons beter
gaan.' Dat is een illusie, denkt Groenewold. Schröder heeft
noodzakelijke hervormingen ingezet om de economie er bovenop te
helpen. Goede maatregelen die hem impopulair maakten, omdat ze de
belastingbetaler geld kosten. Merkel moet verder op die ingeslagen
weg: `Ze heeft geen schijn van kans om een andere politiek te voeren.
Ze moet zelfs maatregelen nemen die nog meer pijn doen.'
Desillusie
Met die maatregelen zal de Duitse economie over een jaar of vijf weer
opkrabbelen. Mits de olieprijs niet nog verder stijgt en er
internationaal geen gekke dingen gebeuren. De kiezer denkt niet in
jaren, die denkt in maanden. Daarom wordt het bondskanselierschap van
Merkel een desillusie. Of ze de volle vier jaar uit kan zitten, hangt
volgens Groenewold af van de coalitie. Een combinatie van CDU en FDP
zou het minst ontvlambaar zijn. Wordt het een brede coalitie, dan
bestaat de kans dat Duitsland over niet al te lange tijd weer naar de
stembus moet...
Curriculum Vitae
Peter Groenewold is docent Eigentijdse Geschiedenis en
Duitslandstudies aan de RUG. Hij studeerde tot 1975 in Berlijn en kwam
in 1980 naar Nederland. Hier volgde hij de lerarenopleiding Duits.
Sinds 1993 is Groenewold als docent Duitslandstudies verbonden aan de
RUG, drie jaar later begon hij ook met het doceren van geschiedenis.
In 1997 promoveerde Groenewold aan de RUG op het proefschrift `Land in
Sicht, Landeskunde als Dialog der Identitäten', een studie naar
Duits-Nederlandse relaties. /SK
Informatie
dr. P.O.H. Groenewold, tel. (050) 363 78 96, e-mail
p.o.h.groenewold@rug.nl (werk)
Rijksuniversiteit Groningen