ChristenUnie
Bijdrage debat Algemene Financiële Beschouwingen 2006 woensdag 5
oktober 2005 - 13:48
Alleen de uitgesproken tekst geldt
André Rouvoet:
Zo langzamerhand raken we eraan gewend, om onder een ongunstig
economisch gesternte te debatteren over de economische staat van het
land. Daarbij raken we er ook aan gewend dat het kabinet steeds reeds
licht aan het eind van de tunnel ontwaart. En toegegeven, deze keer
zijn ze niet de enigen die dat licht ontwaren, maar onzeker blijft hoe
licht het wordt. Hier kom ik nog op terug.
Economische ontwikkeling
De terugval in economische groei in 2005 is opmerkelijk; deze is niet
alleen toe te schrijven aan een wereldwijde groeivertraging, maar ook
aan een ongunstige ontwikkeling van het reëel beschikbare
gezinsinkomen. Is dit geen aanwijzing dat het kabinetsbeleid op korte
termijn slecht uitpakt?!
Hiermee in nauw verband staat dat het kabinet de afgelopen jaren - en
nog steeds - een behoorlijk procyclisch beleid gevoerd heeft. En
inderdaad, de afgelopen jaren was er niet geheel te ontkomen aan
procyclische ingrepen teneinde de overheidsfinanciën niet gierend uit
de hand te laten lopen; toch zou er meer nadruk op een anticyclisch
financieel beleid moeten liggen wat de ChristenUnie betreft.
De begrote rijksuitgaven stijgen in één jaar behoorlijk; het CPB
typeert het beleid dan ook als licht expansief . Ook de Raad van
State legt hier de vinger bij en stelt verder, in navolging van de
OESO en het CPB dat er een lagere structurele economische groei op
middellange termijn is te verwachten. Dit zal ontegenzeggelijk invloed
hebben op de omvang van de collectieve uitgaven. Meer nog dan voorheen
wordt het hebben van overschotten op het overheidsbudget in tijden van
economische opgang van belang. Ik verneem in dit kader graag de visie
van de minister op de functie van het overheidsbudget in een
beweeglijke conjunctuur en dan met name met het oog op het verwachte
conjuncturele herstel in 2006 .
Groeiraming
De hogere groeiraming waarop het kabinet zijn beleid baseert - en
eerlijk is eerlijk; mijn fractie ook zijn tegenbegroting, maar dat is
dan ook volgens de spelregels van het CPB - komt tot stand temidden
van zeer veel onzekerheden met betrekking tot de groei van de
wereldeconomie en daarmee voor de groei van de Nederlandse economie,
die immers zeer open is. Onzekere factoren die grote impact hebben op
de economische groei zijn de olieprijs, de dollarkoers, de
kapitaalmarktrentes en daarbij natuurlijk de dreiging van terreur.
Het CPB verwachtte in het voorjaar nog een groei van 1,7%; nu van 2,5%
bij een olieprijs van $ 50. Waarop is die stijging gebaseerd? Welke
feiten liggen er onder de stijging van de prognose?
En, hoe reëel is een olieprijs voor 2006 van $ 50, terwijl die nu al
weken boven de $ 65 (nu op $ 66) ligt en er nauwelijks rek zit in de
wereldwijde productiecapaciteit? Het CPB geeft zelf trouwens aan dat
bij een olieprijs van $ 65 per vat de groei van het BBP zal
terugvallen met 0,6% tot 1.9%; ook de werkgelegenheid zal iets dalen,
de inflatie stijgt en vooral de investeringen door bedrijven zullen
flink omlaag gaan . Ook het IMF kwam vorige week juist met een naar
beneden bijgestelde groeiprognose voor de Eurozone! Graag reactie van
de minister op de verschillende (meer feitelijke) vragen.
Als ik het beleid van het kabinet terugkijkend en vooruitkijkend op me
laat inwerken, bekruipt me een enigszins onaangenaam gevoel en krijg
ik twijfels bij de consistentie van het verhaal. Doet het kabinet niet
te lichtzinnig over de groeiraming? Is het zuur de afgelopen jaren te
veel aangedikt, of wordt het zoet nu te veel opgepept en plukken we de
wrange vruchten later?! Jaagt het kabinet met dit misschien wel
onbezonnen optimisme de looneisen niet op en krijgt het beleid van
loonmatiging hiermee niet een gevoelige knauw? Het lijkt erop dat het
kabinet in deze miljoenennota zijn eigen verhaal onderuit haalt in
vergelijking met de miljoenennotas van de afgelopen jaren. Dit is een
zeer relevant punt, niet alleen met het oog op de overheidsfinanciën,
maar zeker ook gezien het alom beleefde gebrek aan vertrouwen.
Hypotheekrenteaftrek
En als het kabinet toch gelijk heeft met haar groeiraming, is het dan
niet de hoogste tijd om door te pakken met hervormingen, te beginnen
met de hypotheekrenteaftrek, zoals de Raad van State adviseert?!
Ik kan het niet laten om hier nog eens in het bijzonder de vinger bij
te leggen. De hypotheekrenteaftrek omvatte in 2003 23¾ mld. euro,
hetgeen een budgettaire derving van ca. 10½ mld. euro met zich
meebracht. Weliswaar is de netto-inkomstenderving een stuk lager door
het huurwaardeforfait en de ozb, maar we hebben het nog altijd over
een netto-inkomstenderving van bijna 5 mld. euro. Op zich is met een
budgettaire derving niet zo veel mis, als het maar een goed doel
dient. De spannende vraag is hier: is dat het geval? We kennen
minister Zalm als een nuchtere en rationele minister; wil hij in alle
eerlijkheid en helderheid hier zijn licht eens over laten schijnen en
daarbij ingaan op de adviezen van de REA en de Raad van State? En wil
hij daarbij verdergaan dan alleen te wijzen op wat er de afgelopen
jaren reeds is gebeurd op dit vlak, zoals hij doet in de schriftelijke
reactie op het advies van de Raad van State, want dan houdt hij
onvoldoende rekening met de sterk gestegen omvang van de
hypotheekrenteaftrek het afgelopen decennium en met de gevolgen van
een eventuele rentestijging. De minister draait tot nu toe om de hete
brij heen!
Fonds Economische Structuurversterking
In januari dreigt de gebruikelijke rondedans rondom de bestedingen van
de FES-gelden weer als vanouds te beginnen. Toegegeven, aan die
rondedans doen we als Kamer hartstochtelijk mee. Maar dat moet en kan
anders. Ik roep u in herinnering dat nog niet zo lang geleden in dit
huis de 2^e aanbeveling van de TCI met een grote meerderheid is
aangenomen . Het zou mijn fractie deugd doen om bij monde van deze
minister de toezegging te krijgen dat we geen FES-ronde op de oude
manier meer krijgen.
Revisie Nationale Rekeningen
Bij de revisie van de Nationale Rekeningen zijn een aantal
opvallende zaken aan het licht gekomen. Zo is de productiviteitsgroei
in de marktsector sterker geweest dan tot nu toe aangenomen; ook
opvallend is dat de consumptieve bestedingen in 2003 en 2004 hoger
zijn geweest dan het beschikbaar inkomen en dat er dus sprake was van
een negatieve individuele spaarquote. Oftewel, de consument had de
afgelopen jaren gezien het beschikbare inkomen helemaal niet de hand
op de knip!
De revisie brengt ook een hogere afdracht aan de EU met zich mee. Hoe
gaan andere landen eigenlijk om met een revisie en een eventueel
daaruit voortvloeiende afdracht aan de EU? Zijn we niet het braafste
jongetje van de klas? Tijdens de APB heb ik hier ook reeds over
gesproken en hoe juist het allemaal ook berekend kan zijn, een
onaangenaam gevoel bekruipt mij bij een zo hoge extra afdracht.
Lokale overheden
Graag de visie van de minister op het als maar oplopende EMU-tekort
van de lokale overheid. Volgens het CPB kan deze situatie zich ook
in de komende jaren blijvend blijven voordoen. Tel daarbij de Wet Werk
en Bijstand, de nieuwe WMO en de door het kabinet voorgenomen
afschaffing van het gebruikersdeel van de OZB op, waardoor de
financiële bewegingsvrijheid van gemeenten aanzienlijk afneemt; en het
is een ieder volstrekt duidelijk dat de toekomst van de financiën voor
lokale overheden hoogst onzeker is. Daarom graag reactie.
Groeien in Vertrouwen
In onze tegenbegroting schuiven we op een relatief beperkte manier met
geld. Toch zijn met beperkte ingrepen rechtvaardiger uitkomsten te
genereren. Met name de koopkrachteffecten van het kabinetsbeleid
laten een zeer eenzijdig beeld zien; dan zijn onze koopkrachteffecten
een stuk evenwichtiger.
Een ander voornaam punt in onze tegenbegroting is het verlichten van
de lasten voor werkgevers en daaraan gekoppeld het tegengaan van de
jeugdwerkloosheid (JOEP). Tijdens de APB is de premier al even op onze
voorstellen ingegaan. Ik wil graag van deze minister horen, waarom
loonkostensubsidies wat hem betreft niet werken en of hij zich daarbij
rekenschap wil geven van de veranderde arbeidsmarktomstandigheden in
vergelijking met b.v. 5 jaar geleden. We hebben immers allemaal op het
netvlies dat oudere jongeren van pak en beet 19 jaar jong bij
supermarkten moeilijk aan de bak komen, omdat ze te duur zijn!
Tijdens de APB heb ik reeds een pleidooi gehouden voor het scheppen
van aanmoedigende randvoorwaarden met als doel dat eigen
verantwoordelijkheden worden ingevuld. In onze tegenbegroting maken we
dit onder andere concreet door de zogenaamde maecenasregeling, ofwel
het fiscaal ruimer faciliteren van giften en investeringen door
particulieren in goede doelen. Analoog aan het spaarloon stellen we de
spaargift voor, een vrijwillige inhouding op het brutoloon van 2,50
per maand. In onderling overleg tussen werkgever en werknemers kan aan
het einde van het jaar bepaald worden welk goed doel van de opbrengst
profiteert. Ter dekking kan gesneden worden in subsidies. Ik ben
benieuwd naar een reactie van de minister op dit voorstel.
_______________________
MEV 2006. p. 26.
De begrote rijksuitgaven stijgen in één jaar met 7,9% van 136 naar
146,7 mld. euro; de RvS stelt deze kwestie ook aan de orde, waarop
Zalm reageert dat de conjunctuur in 2006 nog steeds een negatief
effect heeft op het saldo.
MEV 2006, p. 96.
MEV 2006, p. 20.
N.a.v. de uitgebrachte adviezen van de Raad van State en van de
Raad van Economisch Adviseurs.
MEV 2006, p. 144.
Kamerstuk 29 283, nr. 6; aanbeveling 8.1.2.
MEV 2006, p. 22, 90, 123, 133 en miljoenennota, p. 66, box 4.2.1
en p. 80 en 81.
MEV 2006, p. 147.
MEV 2006, p. 118 en tab. 4.7, p. 122: alleenstaande
minimumuitkeringsgerechtigden gaan er 0% op vooruit in koopkracht.
Daarbij moet naast de normale spreiding (zie fig. 4.7, p. 120) ernstig
rekening worden gehouden met een daling van de koopkracht met 0,5%
voor minimumuitkeringsgerechtigden met kwijtschelding van de OZB voor
gebruikers; zij profiteren namelijk niet van de afschaffing.
Ontoelaatbaar, alleen al omdat zij in 2005 ook al de hardste klappen
hebben opgevangen in termen van koopkrachtverlies (-2%, zie tab. 4.7).
---