De Nederlandse Bank


Ten geleide van het ECB Maandbericht november 2005 Nieuwsbericht

Datum 10/11/2005
Organisatie leeg DNB

In zijn op 3 november 2005 gehouden vergadering heeft de Raad van Bestuur van de ECB besloten de minimale inschrijvingsrente voor de basisherfinancieringstransacties van het Eurosysteem onveranderd te laten op 2,0%. De rentetarieven voor de marginale beleningsfaciliteit en de depositofaciliteit werden eveneens onveranderd gelaten, op respectievelijk 3,0% en 1,0%.

Op basis van zijn reguliere economische en monetaire analyses, en rekening houdend met de aanhoudende opwaartse druk op de prijzen die voornamelijk voortkomt uit de ontwikkeling van de energieprijzen, kwam de Raad van Bestuur tot de slotsom dat de koers van het monetaire beleid nog steeds passend blijft. Tegelijkertijd blijft sterke waakzaamheid geboden ten aanzien van de opwaartse risico's voor prijsstabiliteit. Sterke waakzaamheid is eveneens geboden in het licht van de ruime liquiditeit en de sterke groei van de geldhoeveelheid en de kredietverlening in het eurogebied. Het is van essentieel belang dat de stijging van het huidige inflatiecijfer zich niet vertaalt in inflatoire druk op de middellange termijn, en er voor te zorgen dat de inflatieverwachtingen stevig verankerd blijven op een niveau dat in overeenstemming is met prijsstabiliteit. Over het gehele looptijdenspectrum blijft in het eurogebied sprake van een zeer laag renteniveau, zowel in nominale als reële termen, en de huidige zeer accommoderende monetaire-beleidskoers geeft aanzienlijke steun aan de economische bedrijvigheid.

De Raad van Bestuur begon zijn beoordeling met de economische analyse. Hoewel de economische groei werd getemperd door de duidelijke stijging van de olieprijzen gedurende de afgelopen kwartalen, is de economie van het eurogebied in aanzienlijke mate bestand gebleken tegen deze schok, tevens ondersteund door de op verantwoorde wijze gevoerde loononderhandelingen. Bovendien duiden de meest recente indicatoren er op dat de economische bedrijvigheid thans aan kracht wint. Dit zou in overeenstemming zijn met de door medewerkers van de ECB in september opgestelde projecties, die wijzen op een geleidelijk herstel vanaf de tweede helft van 2005. Aan de externe zijde wordt voorzien dat de aanhoudende groei van de mondiale vraag de uitvoer uit het eurogebied zal ondersteunen, en aan de binnenlandse zijde dat de investeringen zullen profiteren van de aanhoudend gunstige financieringsvoorwaarden, alsmede van de robuuste stijging van de ondernemingswinsten. De consumptie zou geleidelijk moeten herstellen, globaal in overeenstemming met het verwachte beloop van het reëel besteedbaar inkomen. Tegelijkertijd blijven de vooruitzichten voor de economische bedrijvigheid onderhevig aan neerwaartse risico's, die hoofdzakelijk te maken hebben met de olieprijs, met bezorgdheid omtrent mondiale onevenwichtigheden en met zwak consumentenvertrouwen.

Het is waarschijnlijk dat de HICP-inflatie op de korte termijn op een hoger niveau zal blijven liggen. Zoals in oktober werd benadrukt, is het bij het interpreteren van het huidige inflatiecijfer van essentieel belang een duidelijk onderscheid te maken tussen tijdelijke, korte-termijn factoren enerzijds en factoren van langduriger aard anderzijds. Hoewel sommige ontwikkelingen van tijdelijke aard zouden kunnen blijken te zijn, verwachten de markten dat de olieprijs hoog zal blijven, voornamelijk voortgestuwd door uitbundige mondiale vraag en, in zekere mate, door kwetsbaarheden aan de aanbodszijde. Dit duidt op een permanentere invloed van de energieprijzen op de algehele prijsontwikkeling.

Deze veronderstelling ligt ten grondslag aan de door de Raad van Bestuur gemaakte toekomstgerichte beoordeling van de prijsontwikkeling. Tegelijkertijd zijn de loonstijgingen gedurende de afgelopen kwartalen beperkt gebleven en dit zou, nu de arbeidsmarkten zwak zijn, vooralsnog zo moeten blijven. Bovendien blijft de druk van de prijzen in de verwerkende industrie vanwege de sterke mondiale concurrentie, laag. Al met al, hoewel de inflatie naar verwachting op de korte termijn boven 2% zal blijven, ontbreekt het vooralsnog aan duidelijke aanwijzingen dat zich in het eurogebied binnenlandse inflatoire druk aan het ontwikkelen is.

De Raad van Bestuur blijft echter bezorgd over de opwaartse risico's voor dit scenario op de middellange termijn. Zoals een maand geleden is benadrukt, hebben deze te maken met aanhoudende onzekerheid rond de ontwikkelingen op de oliemarkten, met een potentieel sterkere doorwerking dan tot nog toe te zien is geweest ten gevolge van het feit dat een hogere olieprijs aan consumenten wordt doorberekend via de binnenlandse productieketen, en met potentiële tweede-ronde-effecten in de loon- en prijsvorming. Daarnaast dient rekening gehouden te worden met mogelijke verdere stijgingen in de door de overheid gereguleerde prijzen en indirecte belastingen. Daarom is sterke waakzaamheid vereist om te verzekeren dat de middellange- en lange-termijninflatieverwachtingen voor het eurogebied goed verankerd blijven.

Tevens duidt de monetaire analyse op toegenomen opwaartse risico's voor de prijsstabiliteit op de middellange tot langere termijn. De liquiditeitsverhoudingen in het eurogebied zijn naar alle redelijke maatstaven gemeten zeer ruim. Bovendien heeft het sinds medio 2004 waargenomen aantrekken van de monetaire groei gedurende de afgelopen paar maanden verder aan kracht gewonnen. De groei van het monetaire aggregaat M3 werd bepaald door de meest liquide componenten ervan, hetgeen een bevestiging vormt van de toenemend dominante invloed van het lage renteniveau. Verder blijft de groei van de vraag naar leningen, met name hypothecaire leningen, zeer sterk. In dit kader dient de prijsdynamiek in een aantal huizenmarkten nauwlettend te worden gevolgd.

Samengevat, geeft de economische analyse aan dat met name de stijging van de energieprijzen opwaartse bijstellingen impliceert van de vooruitzichten voor de prijsontwikkeling op de korte termijn. Enkele van de factoren die hierbij een rol spelen, zullen naar verwachting van tijdelijke aard blijken te zijn, terwijl andere factoren waarschijnlijk permanenter zullen zijn. De binnenlandse inflatoire druk op de middellange termijn blijft nog steeds beperkt in het eurogebied, maar rekening dient te worden gehouden met aanzienlijke opwaartse risico's. Bovendien wijst de monetaire analyse op toegenomen opwaartse risico's voor de prijsstabiliteit op de middellange tot langere termijn. Over het geheel genomen bevestigt de onderlinge toetsing van de uit de twee pijlers verkregen informatie de noodzaak van sterke waakzaamheid teneinde de inflatieverwachtingen in overeenstemming te houden met prijsstabiliteit. Het monetaire beleid kan alleen een belangrijke bijdrage aan het herstel van de economische groei leveren door de middellange en
lange-termijninflatieverwachtingen stevig verankerd te houden op een niveau dat in overeenstemming is met prijsstabiliteit.

Wat het begrotingsbeleid betreft, hebben een aantal landen hun begrotingsplannen voor 2006 gepresenteerd. Ondanks dat enige welkome vooruitgang met begrotingsconsolidatie is geboekt, zijn de vooruitzichten voor landen met buitensporige tekorten reden tot grote zorg, aangezien het risico bestaat dat consolidatie geen voortgang vindt en dat toezeggingen voor dit en volgend jaar niet zullen worden nagekomen. Verdere vertraging bij het corrigeren van buitensporige tekorten en een aanhoudende neiging om de gemakkelijkste weg te kiezen bij het implementeren van de procedurele stappen van het herziene Pact voor Stabiliteit en Groei, dreigen de geloofwaardigheid van het Pact te ondermijnen. Dit dient te worden voorkomen. Alle bij de aanstaande besluiten betrokken partijen dragen een belangrijke verantwoordelijkheid te zorgen voor een goede werking van het algehele begrotingskader in de toekomst. Dit zou de meest effectieve wijze zijn om de groeivooruitzichten van het eurogebied te verbeteren en het vertrouwen in de overheidsfinanciën te vergroten voordat de tijd aanbreekt waarin de gevolgen van de vergrijzing merkbaar worden. De Raad van Bestuur doet derhalve een dringend beroep op landen met begrotingsonevenwichtigheden, voorrang te geven aan het tijdig corrigeren daarvan, en het herziene Pact op strikte wijze te implementeren. Dit zal het juiste signaal geven aan de burger en de geloofwaardigheid van het begrotingskader ten goede komen.

Wat de structurele hervormingen betreft, benadrukt de Raad van Bestuur wederom de noodzaak om de arbeids- en productenmarkten verder te flexibiliseren teneinde een dynamischer en concurrerender Europese economie te verwezenlijken en de aanpassingsprocessen in het eurogebied te helpen bevorderen. De kansen die de mondialisering en snelle technologische verandering bieden, kunnen het best worden benut door open te staan voor structurele veranderingen en deze te versnellen met als doel de potentiële groei te verhogen en de werkgelegenheidscreatie te verbeteren. Dit zou tevens bijdragen aan het vergemakkelijken van de noodzakelijke aanpassing aan het hogere niveau van de olieprijzen door verdere verbetering van energie-efficiëntie en energiebesparingen, terwijl verstorende maatregelen die het aanpassingsproces belemmeren, worden voorkomen

De Engelstalige versie van dit Maandbericht bevat drie artikelen. Het eerste artikel biedt een samenvatting van recente bevindingen betreffende de prijsvorming in het eurogebied, gebruik makend van een door het Eurosysteem uitgevoerde analyse in het kader van het "Inflation Persistence Network". Het tweede artikel analyseert de financieringsvoorwaarden, financiële ontwikkelingen en balansposities van niet-financiële ondernemingen in het eurogebied over de afgelopen tien jaar. Het derde artikel bespreekt de economische en financiële betrekkingen tussen het eurogebied en Rusland, en doet verslag van de samenwerking tussen het Eurosysteem en de Centrale Bank van Rusland.