Conferentie Hartslag Limburg; Over bruggen, pijlers en ankers in lokale gezondheidsbevordering
Donderdag 10 november 2005, hotel Mitland, Utrecht
Doel van de conferentie is de successen en lessen van Hartslag Limburg wereldkundig te maken en voorwaarden te formuleren die van belang zijn voor effectieve preventie op lokaal niveau.
Doelgroep
De conferentie is bedoeld voor beleidsmakers betrokken bij gemeentelijk gezondheidsbeleid, lokale preventiewerkers, onderzoekers die actief zijn op het terrein van implementatie en evaluatieonderzoek, zorgverzekeraars, vertegenwoordigers van het ministerie van VWS en andere geïnteresseerden van gezondheidsbevorderende instellingen.
Aanmelden
Deelname aan de conferentie kost ¤ 90 inclusief koffie, thee, lunch en afsluitend drankje. Na inschrijving ontvangt u een schriftelijke bevestiging met acceptgiro. Bij annulering vindt geen restitutie plaats. Wel kan een collega uw plaats innemen. Aanmelden kan nog tot 1 november 2005.
Programmacommissie
Het programma voor deze conferentie is tot stand gekomen in samenwerking met:
* Drs. Erik Ruland, NIGZ
* Ir. Maria Jansen, GGD Zuidelijk Zuid Limburg
* Drs. Willem de Regt, ZonMW
* Drs. Anja Koornstra, GGD-NL
* Drs. Jamil Jawad, VNG
* Drs. Sabine de Potter, Nederlandse Hartstichting
Naast de programmacommissie hebbende leden van het Hartslag Team een belangrijke bijdrage geleverd aan de totstandkoming van het programma.
In juni 1998 is het project Hartslag Limburg in de regio Maastricht gestart. Doel van dit preventieproject was om hart- en vaatziekten te bestrijden via het bevorderen van een gezonde leefstijl. Het project had de ambitie om een modelproject te zijn voor 'integrale' gezondheidsbevordering in buurten, gemeenten (het community-deel), bij huisartsen en in het ziekenhuis (het hoog risico-deel). In april 2004 concludeerde het RIVM uit een effectonderzoek dat de risicofactoren lichaamsgewicht en bloeddruk in zuid Limburg zich gunstiger hadden ontwikkeld dan in een controleregio elders in Nederland. Voor VWS Directeur-generaal van de Volksgezondheid Hans de Goeij was dit reden om de volgende uitspraak te doen: "Hartslag Limburg. Dat werkt. Dus laten ze dat overal gaan uitvoeren." (Mediator juli 2005).
Meer informatie over het project Hartslag Limburg treft u aan op
Action Briefing
De uitkomsten en conclusies van de conferentie worden vastgelegd in een Action Briefing'. In de Action Briefing worden belangrijke inzichten en leerpunten uit Hartslag Limburg beschreven, aangevuld met de resultaten van de discussies uit de middagsessies.
In samenwerking met andere partijen zal de Hartstichting de Action Briefing aanwenden voor pleitbezorging en publiciteit, met als doel het creëren van optimale randvoorwaarden voor effectieve gezondheidsbevordering.
Conclusies
De belangrijkste conclusies van Hartslag Limburg
* Hartslag Limburg heeft positieve gezondheidseffecten opgeleverd
* Uit effectmeting na 5 jaar interventie is geconcludeerd dat Hartslag Limburg (met name het Community-deel) erin is geslaagd om de verslechtering in een aantal risicofactoren voor hart- en vaatziekten, die gepaard gaat met het ouder worden, tegen te gaan (bloeddruk, middelomtrek, Quetelet index en bij vrouwen de bloedglucosewaarde). (RIVM, 2004)
* Hartslag Limburg heeft veel nieuwe activiteiten en samenwerkingsrelaties opgeleverd
* Binnen het Community-project werden jaarlijks ruim honderd lokale activiteiten ontplooid, een significante stijging in zowel aantal activiteiten als aantal hierbij betrokken organisaties. Vele nieuwe initiatieven en samenwerkingsrelaties kwamen tot stand, en een belangrijk deel van de buurtactiviteiten bleken aan te sluiten bij de doelstellingen van het welzijnswerk. Ook bleek er spin off naar nieuwe onderzoeksvoorstellen en uitvoeringsprojecten (o.a. 'Schoolslag').
* Hartslag Limburg is kosten-effectief
* De door het RIVM gevonden effecten zijn als uitgangspunt genomen voor het uitvoeren van een kosteneffectiviteits analyse. Met behulp van een model zijn deze effecten doorgerekend en uitgedrukt in winst in levensjaren. De uitkomsten van het basisscenario zijn uiterst gunstig te noemen en bedragen minder dan ¤ 1000 per gewonnen levensjaar. Gevoeligheidsanalyses maakten duidelijk dat zelfs bij combinatie van de minst gunstige aannames er nog steeds sprake is van een gunstige kosten-effectiviteitsverhouding.
* Om tot resultaten te komen is het noodzakelijk te investeren in mensen, middelen en samenwerkingsvormen
* Het succes van Hartslag Limburg op populatieniveau wordt in belangrijke mate verklaard door de wijze waarop op lokaal/regionaal niveau geïnvesteerd is in mensen, middelen en samenwerkingsvormen. In concreto betrof dit qua menskracht de inzet van 1,5 fte gezondheidsvoorlichters (GVO) per 100.000 inwoners, 1,2 fte welzijnswerk en 0,25 fte ambtelijke capaciteit. Ten aanzien van samenwerkingsvormen betrof dit het structureren van de samenwerking tussen gezondheidsvoorlichters en welzijnswerkers op bestuurlijk niveau.
* Alle betrokken partijen (beleid, praktijk, onderzoek, einddoelgroep) dienen invloed uit te kunnen oefenen op zowel de ontwikkeling, de uitvoering en de evaluatie van locale gezondheidsbevordering
* Als het gaat om wetenschappelijke strategieën van publieke verantwoording, is het zaak na te denken over onderzoeksstijlen die geëigend zijn voor gezondheidsbevordering en preventie. In het algemeen zal dit betekenen dat in elk geval periodiek of zelfs voortdurend een kwalitatieve evaluatie moet plaatsvinden waarin alle betrokkenen hun stem hebben. De resultaten van dergelijke evaluaties moeten directe gevolgen kunnen hebben voor de uitvoering en verdere evaluatie van het project. (UM, 2005) Het gaat niet alleen om evaluatie, maar ook betrokkenheid in de ideeënfase.
* Opname van Hartslag Limburg in gemeentelijke gezondheidsnota's biedt onvoldoende garantie voor daadwerkelijke uitvoering
* Hoewel Hartslag Limburg vanaf zomer 2003 opgenomen is in de locale gezondheidsnota's van alle betrokken gemeenten bleek dit geen garantie voor feitelijke continuering van de succesvolle aanpak. Anno 2005 is het beschikbare budget gehalveerd en de samenwerkingsstructuur tussen GGD, welzijnswerk en locale werkgroepen nagenoeg opgeheven. (UM/NIGZ, 2005)
* Healthcounseling bij hoog risicogroepen is haalbaar, maar levert tot nu toe alleen op de korte termijn gedragsverandering op
* Het voeren van "evidence-based" adviesgesprekken over een gezonde leefwijze met mensen die een verhoogd risico op hart- en vaatziekten hebben, is moeilijk maar haalbaar.
* Hoewel de teweeggebrachte gedragveranderingen hoopgevend waren, beperkten ze zich tot enkele risicogedragingen en, grotendeels, tot de korte termijn. Een effectievere interventie vereist onder meer een handzaam gespreksprotocol, veel scholing en training, en voldoende ondersteuning van de gespreksvoerders. Om bij deze doelgroep gedragsveranderingen teweeg te brengen die groot en langdurig genoeg zijn om ook het risico van hart- en vaatziekten te verminderen, lijkt enkel het voeren van adviesgesprekken over een gezonde leefwijze niet genoeg. (UM, 2004).
Prijsvraag
De Hartstichting wil 1 of meer initiatieven die gericht zijn op het bevorderen van een gezonde leefstijl ondersteunen. Zij stelt hiervoor ¤ 50.000 ter beschikking.
Voorwaarden voor inzending zijn o.a. dat het project:
* is ondertekend door een lokale beleidsmaker en een directeur van een organisatie actief op het gebied van openbare gezondheidszorg of welzijn
* plaatsvindt in een lokale setting
* een verwachte meerwaarde heeft ten opzichte van bestaande activiteiten
* is afgestemd op - en met de einddoelgroep
* overdraagbaar is naar anderen wijken/gemeentes/regio's Inzenden voor deze prijsvraag kan tot 1 mei 2006. Vanaf december 2005 is het prijsvraagformulier te downloaden van de website van de Nederlandse Hartstichting. Vanaf deze datum zijn ook de definitieve toetsingscriteria bekend.
Informatiemarkt
Op de informatiemarkt worden materialen getoond van succesvolle lokale preventieprojecten. Naast informatie over Hartslag Limburg presenteren de volgende projecten zich:
* Uw buurt Gezond van de GGD Oostelijk Zuid Limburg
* Wijkgericht werken van de GGD Hart voor Brabant
* Gelijke Gezondheid, Gelijke Kansen, GGD Hart voor Brabant
* Apothekers en stoppen met roken ondersteuning, GGD Hart voor Brabant
De deelsessies
Het doel van de deelsessies is om op basis van de aangereikte kennis van het ochtendprogramma en ieders eigen expertise te discussiëren over randvoorwaarden voor effectieve lokale gezondheidsbevordering. De deskundige sessieleiders zullen erop aansturen dat naast de randvoorwaarden (wat) ook de partijen die betrokken zouden kunnen worden bij het realiseren van deze randvoorwaarden worden gedefinieerd (wie) en op welke manier dit zou kunnen worden aangepakt (hoe). De belangrijkste conclusies van de vier deelsessies zullen vervolgens plenair worden teruggekoppeld door de dagvoorzitter en vormen de thema's voor het slotdebat.
In onderstaande worden de hoofdlijnen van de deelsessie gepresenteerd. De exacte invulling wordt de komende tijd nog verder afgestemd.
SESSIE 1:
De pijlers en ankers; de financiële en bestuurlijke aspecten
Sessieleider: vertegenwoordiger VNG
Kernvragen: Welke randvoorwaarden op bestuurlijk niveau zijn nodig? Wat is haalbaar? Hoe zorgen we ervoor dat de activiteiten zodanig verankerd worden dat ze gecontinueerd worden, ook als het project is afgesloten?
Hoofdlijnen:
Hoe kunnen de verschillende spelers in het veld een bijdrage leveren aan het creeeren van randvoorwaarden voor lokale gezondheidsbevordering en de verankering hiervan in beleid? Hoe zou de overheid nog meer kunnen stimuleren dat er op lokaal niveau op een effectieve manier gezondheidsbevordering tot stand komt? Welke rol zouden de zorgverzekeraars kunnen spelen? De gemeenten en de gezondheidsfondsen?
SESSIE 2:
Integrale gezondheidsbevordering; hoe sla je bruggen tussen organisaties en mensen?
Sessieleider: prof. Dr. Niek Klazinga, directeur GGD Amsterdam
Kernvragen: Wat zijn de randvoorwaarden voor effectieve samenwerking? Welke rol zouden de overheid en gezondheidsbevorderende instellingen kunnen spelen?
Hoofdlijnen:
Wanneer we het hebben over samenwerking dan doelen we op zowel samenwerking door organisaties, tussen professionals alsook op samenwerking met de doelgroep.
Welke conclusies zijn te verbinden aan de bevindingen van Hartslag Limburg ten aanzien van deze samenwerking?
Hoe kom je tot verdeling van taken en verantwoordelijkheden en hoe leg je dit vast? Wat kost samenwerking en wat levert het op? Wie is de regisseur? Welke rol zou de overheid kunnen spelen ten aanzien van samenwerking in het kader van gezondheidsbevordering (voorwaardenscheppend, initierend, faciliterend, regie)? En hoe bereik je de doelgroep en zorg je dat deze gemotiveerd is om mee te doen?
SESSIE 3:
Praktijk, beleid en onderzoek: wanneer is een interventie geslaagd?
Sessieleider: dr. Willy de Haes, senior beleidscoordinator GGD Rotterdam
Kernvragen: Welke uitkomstmaten zijn voor wie van belang? Welke indicatoren en onderzoeksdesigns zijn het meest geschikt? Welke inzichten zijn van belang aan de zijde van zowel praktijkwerkers, beleidsmakers als onderzoekers om op een doelmatige manier samen te werken?
Hoofdlijnen:
Over het algemeen is alleen financiering te verkrijgen voor interventies die tot doel hebben effecten te meten bij de einddoelgroep (zoals bv verbetering van het risicoprofiel). De vraag is echter of dit voor korte termijn interventies haalbaar is? Zijn er andere criteria denkbaar voor het verstrekken van financiering? Wanneer is een preventieproject geslaagd? Welke criteria worden over het algemeen gebruikt om dit te beoordelen en wat is hier op aan te merken? Welke partijen zouden betrokken moeten worden bij de keuze van de te meten effecten? Welke onderzoeksdesigns zijn het meest geëigend voor het meten van resultaten van (lokale) gezondheidsbevordering, als het gaat om uitkomstmaten als participatie, empowerment, netwerkvorming e.d.?
SESSIE 4:
Bruggen bouwen tussen preventieve en curatieve zorg: aandacht voor leefstijl in de 0de, 1e en 2e lijn.
Sessieleider: dr. Jako Burgers, huisarts en programmaleider richtlijnen cardiovasculair risicomanagement, CBO
Kernvragen: Hoe zorg je ervoor dat preventieve en curatieve zorg structureel op elkaar aansluiten? Effectiviteit van counseling bij hoogrisicogroepen heeft zich nog niet bewezen. Wat zijn de belangrijkste lessen en aanbevelingen om meer kans op effect te bereiken? Hoe zorg je dat preventieve zorg onderdeel wordt van de reguliere zorg en gefinancierd wordt vanuit reguliere middelen?
Hoofdlijnen:
Welke verklaringen zijn te geven voor de bevindingen tot nu toe van het Hoog risico gedeelte van Hartslag Limburg? Welke aanpassingen aan het programma zijn gewenst? Welke ideeën bestaan er (op basis van de successen en lessen van Hartslag Limburg) ten aanzien van het realiseren van een effectieve ketenzorg? Hoe kan op een effectieve manier de samenwerking tussen de zorg (1e en 2e lijn) en gezondheidsbevordering in de wijk georganiseerd worden? Hoe zouden idealiter de taken, verantwoordelijkheden en rollen verdeeld moeten zijn? Wat zijn de bevindingen ten aanzien van de samenwerking tussen 1e en 2e lijn? Wat zijn de verbeterpunten en hoe zou dit het beste kunnen worden aangepakt?
Laatste herziening: maandag 24 oktober 2005
Nederlandse Hartstichting