Gemeente Leeuwarden

Open brief aan minister Hoogervorst van Volksgezondheid, verantwoordelijk voor de medische heroïnebehandeling in Nederland

Vorige week berichtte de Volkskrant in een artikel over een behandelcentrum in Utrecht waarom het in Nederland zo van belang is om op medisch advies heroïne te kunnen verstrekken aan zwaarverslaafde patiënten: "Gemeentelijke drugsverstrekking maakt doorgewinterde junkielevens beter hanteerbaar". Ze krijgen kans op een nog enigszins menswaardig bestaan en de burgers in de stad worden minder lastiggevallen op straat en het percentage winkeldiefstallen, auto-inbraken en staatroven neemt af. Deze aanpak plaatst Nederland in de voorhoede. Dat is iets waar uw collega's in Europa en ver daar buiten in stilte jaloers op zijn. Bestuurders van grote gemeenten die worstelen met deze ingewikkelde opgave begroeten de kans om de heroïnebehandeling te starten met grote instemming. Daar staan we niet alleen in. De Tweede Kamer heeft vorig jaar geld beschikbaar gesteld om verspreid over het land zeshonderd extra behandelplaatsen te realiseren, ook in nieuwe gemeenten.

Dus stond er niets meer in de weg om aan de slag te gaan, zou je denken. Politieke wil in het parlement, gemeenten die trappelen om aan de slag te gaan, geld van het rijk. Maar met dat laatste - het geld - ging het mis. Want daar ging uw departement (VWS) wel op een hele vreemde manier mee om. De experimenten hadden uitgewezen welk bedrag er per jaar nodig. De behandeling moeten aan strenge eisen voldoen, zoals geschoold personeel, toezicht, bewaking enz. Een behandelplaats kost zestienduizend euro per jaar. Dat lijkt erg veel, maar het blijkt dat de samenleving een veelvoud bespaart door minder criminaliteit.

De behandelunits die er al zijn vergoedt VWS zonder morren. Voor de uitbreiding met nieuwe plaatsen - waar de Tweede Kamer zo op had aangedrongen - was u niet bereid om ook maar één cent uit uw eigen begroting bij te dragen! Gemeenten konden van rijkswege hooguit rekenen op een bedrag dat uit de begrotingen van uw collega's Donner en Pechtold bijeen was geschraapt. Dat geld is er maar voor twee jaar en dan had u er ook nog de kosten van de heroïne zelf afgetrokken. Daarmee komen gemeenten per jaar zesduizend euro per plaats tekort. Wat erger is: na 2007 draaien de gemeenten voor alle kosten helemaal zelf op. De Kamer droeg u in juni op om met spoed met gemeenten te gaan praten over een goede regeling. "Ik heb geen geld", zei u tegen de inderhaast opgetrommelde gemeentebestuurders, "als jullie meer geld willen, leg je het er zelf maar bij, of klop anders maar aan bij de Tweede Kamer".

En is dat niet waar de angel zit, meneer Hoogervorst? Daar lijkt het op. Door de meerderheid in het parlement konden ineens meer gemeenten mee gaan doen. Een initiatief van de Tweede Kamer, niet van ú of uw departement. Daarom neemt u er geen verantwoordelijkheid voor en verwijst u telkens terug naar het parlement.

U zet de bestuurlijke verhoudingen in ons land ernstig onder druk door van de nieuwkomende gemeenten te eisen dat ze zonder voorwaarden vooraf de financiële middelen accepteren die maar voor twee jaar beschikbaar worden gesteld, "anders gaat mijn collega Zalm er mee vandoor". En wie het in zijn hoofd haalt om wél te verlangen dat het Rijk zorgt voor 'een passende en structurele financiering' ná 2007 (motie Tweede Kamer!), kan er op rekenen dat zijn aanvraag in de prullenmand belandt. Dus liggen de aanvragen van Leeuwarden, Maastricht, Leiden en Deventer nu bij het oud papier: afgewezen omdat er een voorbehoud is gemaakt en dat mag niet van u.

Er zijn gemeenten in arrenmoede al met units begonnen zonder te weten of het rijk straks meebetaalt. Daar is de nood zo hoog, dat ze gokken op steun van een volgend kabinet. Ook zijn gemeenten tegen elkaar uitgespeeld. Ver na sluitingstijd mochten sommige hun eerdere brieven intrekken en vervangen door nieuwe exemplaren. Daarin werden wat woorden vervangen ('wens' in plaats van 'voorwaarde') om maar tegemoet te komen aan uw eisen. De intentie bleef precies dezelfde: het verlangen dat het rijk de financiering na 2007 voortzet. Wij willen niet ongeclausuleerd in een financieel gat springen, dus zijn onze aanvragen, nog voordat de Kamer heeft gesproken, afgewezen. Daarmee komt er niets terecht van spreiding over de regio's in het land waar de Commissie Paas zo voor heeft gepleit. Ook lijkt het volstrekt niet meer van belang welke verslaafden en welke steden in Nederland er straks gebruik van kunnen maken.

We zeggen het nog maar een keer. In het budget voor nieuwe behandelunits, waar nu al bijna een jaar over gesteggeld wordt, zit geen cent van uw ministerie. Maar u verdeelt het wel naar eigen goeddunken. Tegelijkertijd ontstaat er een geweldige rechtsongelijkheid tussen gemeenten: mag je een de nieuwe behandelunit starten, dan krijg je maximaal twee jaar een bedrag van hooguit tienduizend euro per plaats. Deed je al mee op basis van het experiment, dan krijg je niet alleen zestienduizend euro per plaats, maar dan mag je dit bedrag zonder enige beperking ook in de komende jaren tegemoet zien. Hoe u dat kunt rechtvaardigen is ons een raadsel. Wíj begrijpen het in ieder geval niet. Onze hoop is nu gevestigd op de besluitvorming in de Tweede Kamer.

Roel Sluiter, Jacques Costongs, Hans Buijing en Jos Fleskes zijn wethouder van respectievelijke Leeuwarden, Maastricht, Leiden en Deventer en zijn verantwoordelijk dit dossier binnen het grotestedenbeleid.

10 november 2005

Inlichtingen: perstelefoon (058 233 4002) sector Communicatie gemeente Leeuwarden


---- --