Speaking notes voor de staatssecretaris van Verkeer en Waterstaat, Melanie
Schultz van Haegen, tijdens Politiek Café in Noordwijk
(alleen uitgesproken tekst geldt)
* Ik ben sinds een paar weken bezig met een soort kroegentocht langs
de Noordzeekust. In Rotterdam en Katwijk heb ik al een gezellige
politieke avond achter de rug, dus het is nu de hoogste tijd voor
een bezoek aan het mooie Noordwijk.
* Vanavond wil ik het met u hebben over water en in het bijzonder
waterveiligheid. Ik weet dat water niet echt een populair product
is in een café, maar het is voor u als kustbewoners en voor mij
als staatssecretaris van Waterstaat wel een heel belangrijk
onderwerp. En u kunt er gerust een biertje bij drinken.
* Waterveiligheid staat weer hoog op de maatschappelijk agenda na
New Orleans. Van verschillende kanten kreeg ik de vraag "kan
zoiets ook in Nederland gebeuren?" op me afgevuurd. En ook u zult
deze vraag - als kustbewoners - heel interessant vinden.
* New Orleans heeft laten zien dat watersnoodrampen geen
verschijnsel zijn uit een grijs verleden of alleen voorkomen in
ver-van-ons-bed-landen, zoals Bangladesh. We zijn met onze neus op
de feiten gedrukt: de natuur maakt geen onderscheid tussen rijk of
arm.
* Maar moeten we nu direct vrezen voor een New Orleans scenario?
Nee, want de kans op zo'n ramp is ons land een stuk kleiner.
Alleen al omdat wij geen bezoek krijgen van woeste dames als
Katrina, Wilma en Rita. Daarnaast torent ons veiligheidsniveau
mijlen ver uit boven dat van de VS: één op de tienduizend versus
één op de tweehonderd jaar.
* Sterker nog we doen het zo goed dat de Amerikaanse Senaat mensen
van Rijkswaterstaat heeft laten invliegen om voor een
Senaatscommissie uit te leggen hoe wij in Nederland omgaan met de
dreiging van water. Dat bewijst wel weer dat onze kleine landje
groot is in water. Daar ben ik trots op!
* Maar deze grootse positie betekent niet dat we achterover kunnen
leunen, want ook Nederland moet alert blijven en waterveiligheid
hoog op de politieke agenda houden. Er komt namelijk een grote
golf water op ons af. Door de klimaatverandering stijgt de
zeespiegel en krijgen we meer regen op ons dak. Het is dus alle
hens aan dek om de voeten droog te houden.
* Dat doen we ook. Overal in Nederland gaat onder het credo `ruimte
voor water' de schop in de grond. Ook versterken we dijken en
duinen. De komende jaren zullen we nog veel meer moeten doen. Het
risico dat u of ik te maken krijgt met een overstroming is dan wel
klein, maar de gevolgen zijn groot als het wel gebeurt. In
economische zin en gezien het aantal mensen dat getroffen wordt.
De Randstad is namelijk één van de dichtst bevolkte en meest
welvarende regio's ter wereld.
* Het is mijn missie om ons land te beschermen tegen overstromingen.
En die missie deel ik met steeds meer Nederlanders. Bijna 70
procent van de bevolking heeft vertrouwen in de maatregelen die we
nemen en maar liefst 90 procent begrijpt dat er nieuwe maatregelen
nodig zijn om het hoofd ook in de toekomst boven water te houden.
Dat is een interessant gegeven voor ons als VVD-ers: water heeft
het dan misschien niet in de kroeg, politiek is het best een sexy
thema. Alle reden dus om er stevig op in te zetten.
* En alle reden om het vanavond met u te hebben over een aantal
waterthema's: kustveiligheid, zwakke schakels (en daar bedoel ik
geen tv-programma mee), buitendijkse bebouwing en last but nog
least zoom ik hier en daar graag even in op Noordwijk en
natuurlijk de bereikbaarheid van deze mooie plaats.
* Allereerst kustveiligheid: elk jaar onderzoeken we of de kustlijn
terugtreedt en zo ja dan gooien we er flink wat zand tegenaan. Ik
heb daarvoor een potje voor met 44 miljoen Euro.
* Ook bekijken de waterschappen elke vijf jaar of onze duinen nog
wel aan alle eisen voldoen. Kortom we houden de kust goed in de
gaten.
* Daardoor weten we ook dat in onze kust verschillende zwakke
schakels zitten en dat Noordwijk daar één van is. Dat betekent
niet dat er hier direct een ramp op de loer ligt - er is nu nog
genoeg zand aanwezig. Maar we moeten wel voor 2020 actie
ondernemen om ons torenhoge veiligheidsniveau van één op de
tienduizend jaar op peil te houden. Want ook aan de kust geldt dat
de ketting zo sterk is als de zwakste schakel. Daarom hebben we
750 miljoen gereserveerd om die zwakke plekken aan te pakken.
* Acht van die zwakke schakels zijn zogenaamde prioritaire zwakke
schakels en Noordwijk valt ook in die categorie. Het Rijk doet
daar aan duinversterking, maar geeft daarnaast gemeenten de ruimte
om met integrale plannen te komen, plannen die de ruimtelijke
structuur versterken en ook goed zijn voor de veiligheid. Denk
het ophogen van de boulevard. De kosten voor het veiligheidsdeel
van die plannen neem ik voor mijn rekening.
* We hebben de provincies gevraagd om ruimtelijke plannen te maken
waarin rekening is gehouden met waterveiligheid. In 2007 gaan we
bepalen welke plannen in de praktijk worden gebracht. Bij de
beoordeling van de plannen gaan we kijken naar: 1) de veiligheid,
de zwakste schakel gaat voor (ik ben geen Chazia Mourali); 2) de
ruimtelijke kwaliteit; en 3) de uitvoerbaarheid.
* Het Hoogreemraadschap Rijnland is samen met de provincie, gemeente
en het Rijk bezig met een integrale planstudie voor Noordwijk.
Dijkversterking en ruimtelijke ontwikkeling gaan daarin hand in
hand.
* Ik heb gehoord dat het waarschijnlijk de `dijk in duin' variant
gaat worden. Een harde constructie in de duinenrij voor de
boulevard. Deze keuze verbaast me niet, want met `dijk in duin'
hoeft Noordwijk niet op slot. En kan de gemeente waarschijnlijk
toch gaan bouwen op het Jan Kroenplein, het Vuurtorenplein en het
Palaceplein. Natuurlijk wel onder de voorwaarde dat het
veiligheidsniveau daar niet onder lijdt.
* Deze bouwplannen stuitten tot nu toe steeds op bezwaren van het
Hoogheemraadschap, die bouwen binnen de waterkeringszone niet
goedkeurt. Maar met het plan `dijk in duin' gloort er dus weer
licht aan de horizon, omdat de waterkering naar zee verschuift. Ik
ben heel benieuwd wat de toekomst gaat brengen voor Noordwijk. In
2006 komt de provincie met een voorstel en dan weten we wanneer we
Noordwijk onder handen gaan nemen. Ik kijk er al naar uit.
* Een derde - voor Noordwijk heel relevant - thema waar ik graag
iets over wil zeggen is buitendijkse bebouwing.
* Wist u dat een groot deel van de Noordwijkers buitendijks woont en
dat er daar dus helemaal geen wettelijk beschermingsniveau geldt
zoals binnen de dijken? Deze situatie is historisch ontstaan. In
de loop van de eeuwen is er buitendijks gebouwd. Bij u gaat het
bijvoorbeeld om een deel van de woningen bij de boulevard. Maar
denk ook aan het Scheveningse Kurhaus. Dit mocht, maar was op
eigen risico. In 1996 is dat ook formeel geworden door de
instelling van de Wet op de Waterkering.
* Maar ja, de meeste mensen weten helemaal niet dat ze buitendijks
wonen. Mocht u nu tot één van de gelukkigen behoren met een
eersteklas uitzicht op de Noordzee, dan hoeft u niet acuut in de
stress te schieten. U zit vaak veel hoger dan mensen die
binnendijks wonen in de Randstad. Ook voltrekt De
zeespiegelstijging zich niet in een tsunamitempo en bij hoog water
heeft u alle tijd om een duin te beklimmen. Maar goed, met de
rijzende zee in ons achterhoofd kunnen we bedenken dat de
economische schade behoorlijk kan zijn.
* Mijn adagium is: Nederland niet op slot, wij moeten dingen
mogelijk maken in plaats van onmogelijk. De Nederlandse
badplaatsen zijn bij uitstek plekken waar water en economische
ontwikkeling (toerisme, recreatie) goed samen kunnen (en moeten)
gaan.
* Ik heb daarom vorige maand het volgende besloten. Het is echt een
nieuw besluit. (Het is nog niet eens in het kabinet aan de orde
geweest). Mijn besluit is om de dertien aaneengeregen woongebieden
in Nederland waar buitendijkse bebouwing plaats vindt, waaronder
in Noordwijk, ook een beschermingsniveau te geven. Daarvoor wil ik
uitgaan van het huidige beschermingsniveau.
* Dit leidt tot twee voordelen voor uw gemeente. Ten eerste wordt
voor de burgers van buitendijkse woningen duidelijkheid en
zekerheid gegeven. Ten tweede leidt die zekerheid er toe dat er
ook weer nieuwe ontwikkelingen in dat gebied plaats kunnen
vinden.
* Ik wil hier nog wel zeggen dat aan de harde eisen voor het
instandhouden van de stabiliteit van de waterkering niet wordt
getornd, dus geen parkeergarage in het duin. De veiligheid van het
achterland mag namelijk nooit in het geding komen..
* Ook wil ik nog zeggen dat het beschermingsniveau geldt voor de
huidige bebouwing. Mocht er gekozen worden voor nieuwe
ontwikkelingen in het buitendijks gebied die ten nadele zijn van
het veiligheidsniveau dan moeten de kosten om het huidig
veiligheidsniveau te handhaven ten laste van het nieuwe project
komen.
* En ook in gevallen waar investeerders meer bescherming wensen dan
het huidige niveau is dit voor hun eigen rekening.
Ik vind het zelf een goed voorstel: meer veiligheid, meer ruimte voor
ontwikkelingen en ook meer eigen verantwoordelijkheid. Liberaler had
het niet gekund.
* Als Verkeer en Waterstater in hart en nieren, kan ik het niet
nalaten om ook wat te zeggen over de bereikbaarheid van Noordwijk.
* De bereikbaarheid van de duin- en bollengemeenten, zoals Noordwijk
is van oudsher problematisch. Dat komt daar de indeling van het
landschap, die door de duinen en strandwallen noord-zuid gericht
is, terwijl het hoofdwegennet juist ten oosten van het gebied
ligt. Voor Noordwijk is vooral de verbinding van de A44 en de A4
van belang. Vooral voor mensen die richting Den Haag en Rotterdam
willen met de auto.
* De problemen rond het knooppunt N206/A4 bij Leiden-west worden
alleen maar groter door de verstedelijking tussen Katwijk en
Leiden. Ook loopt het verkeer tussen de A4 en A44 niet echt
soepel.
* Terecht daarom dat de provincie bezig is met de zogenaamde
Rijnlandroute: een verbinding tussen de A4 en de A44 en van de A44
naar Katwijk. Samen met de regio Holland Rijnland is de provincie
bezig met een planstudie, waarin verschillende opties de revue
passeren. De weg tussen de A4 en A44 staat niet in het
Meerjarenplan Infrastructuur en Transport, maar we hebben wel in
de Nota Mobiliteit - de VenW bijbel voor de komende jaren - een
ruimtelijke reservering gemaakt, de tracés A11 west en de N11
west. In 2008 is de planstudie klaar en dan gaan we kijken of het
tracé een felbegeerd plekje krijgt in het MIT, met andere woorden,
of we geld gaan investeren in dit stukje weg. Daarbij kijken we
naar wat er nog meer nodig is aan infrastructuur in Zuid-Holland.
We kunnen elke Euro maar één keer uitgeven en dat zullen we doen
daar waar die het meeste opbrengt. De verbinding van de A44 met
Katwijk hoort bij het zogenaamde onderliggend wegennet en valt
daarmee onder de provincie.
* Belangrijk voor VenW is dat de gemeenten en de regio samen met een
plan komen waar ze zich allemaal in kunnen vinden. Van onderling
gesteggel en NIMBY-denken zijn we in Den Haag niet erg
gecharmeerd. Pas als er een gezamenlijk plan ligt gaan wij
nadenken over geld.
* Nu wel weer even genoeg gepraat. Zal uw vragen zo graag
beantwoorden. Maar eerst een glaasje water, of misschien ook wel
wat anders.
Ministerie van Verkeer en Waterstaat