Meer informatie: dienst Interne en Externe Communicatie, tel. 071-5273282
woensdag 16 november 15.15 uur en (Groot Auditorium)
Ingrid E. Biesheuvel
Die pelgrimage vander menscheliker creaturen.
Een studie naar overlevering en vertaal- en bewerkingstechniek van de
Middelnederlandse vertalingen van de Pèlerinage de vie humaine
(1330-1331) van Guillaume de Digulleville met een kritische editie
van handschrift Utrecht, Museum Catharijneconvent BMH 93
Faculteit: Letteren
Promotor: prof.dr. F.P. van Oostrom
Van 1330-1358 dichtte de cisterciënzermonnik Guillaume de Digulleville
(ca. 1295 na 1358) een uitgebreide allegorische trilogie. Het eerste
deel ervan staat bekend als de Pèlerinage de vie humaine en is in een
groot aantal handschriften overgeleverd. De Pèlerinage vertelt het
verhaal van het menselijk leven gesymboliseerd als een pelgrimsreis
naar het begeerlijke einddoel: het hemels Jeruzalem.
Van de Oudfranse tekst zijn vertalingen gemaakt in verschillende talen
waaronder het Middelnederlands. Die Nederlandse vertalingen zijn
bewaard gebleven in drie vijftiende-eeuwse handschriften en een vroege
druk (incunabel) uit 1486. We bezitten dus vier volledig overgeleverde
tekstgetuigen. Van de drie handschriften is in eerder onderzoek
aangenomen dat het om afschriften van één en dezelfde vertaling gaat.
Nauwkeurige vergelijking tussen enerzijds de drie teksten onderling en
anderzijds elk van de drie teksten afzonderlijk met het Oudfrans tekst
heeft echter uitgewezen dat er sprake is van twee van elkaar
onafhankelijke vertalingen. Deze vertalingen hebben een eigen karakter
waarin door, nogmaals, vergelijken met de Oudfranse bron bepaalde
karakteristieke vertaal- en bewerkingstendensen konden worden
aangetoond. De tekst in de druk vertoonde bovendien overvloedige
sporen van een derde vertaling.
Het belang van de tekst blijkt ook uit het feit dat twee van de drie
handschriften overvloedig zijn geïllumineerd. De druk uit 1486 bevat
een groot aantal houtsneden. Deze voor Middelnederlandse begrippen
redelijk overvloedige illustratie heeft zeer waarschijnlijk gediend
ter ondersteuning bij het begrip van de uitvoerige en ingewikkelde
tekst. Vergelijking van woord en beeld leverde voorts een aantal
verrassende resultaten op.
Van de Pelgrimage vander menscheliker creaturen bestond tot heden nog
geen editie. De editie die hier beschikbaar wordt gesteld zal samen
met de studie naar vertaal- en bewerkingstechniek voor geïnteresseerde
wetenschappers een basis kunnen vormen voor verder detailonderzoek.