Gemeente Bedum


16 november 2005

Op 11 november 2005 is prof.dr. F. Takens benoemd tot Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw. Hij is emeritus-hoogleraar wiskunde in het vakgebied van dynamische systemen. Als zodanig is hij een van de grondleggers op het terrein van de chaostheorie, hetgeen hem een grote naam heeft opgeleverd zowel in de wereld van mathematici als daarbuiten. Takens ontvangt de Koninklijke Onderscheiding op de dag voordat hij zijn 65ste verjaardag viert en afscheid neemt van de Rijksuniversiteit Groningen.

Het vakgebied van de dynamische systemen en chaostheorie heeft een bijzondere maatschappelijke betekenis, mede omdat het vele technologische, natuurwetenschappelijke, economische, biologische en medische toepassingen kent. Takens heeft zich bekwaamd in chemische en vooral medische toepassingen. Zijn theorie van de strange attractors en turbulentie, evenals de naar hem genoemde Takens reconstructie stelling hebben elk afzonderlijk hele nieuwe vakgebieden ontsloten, vooral in de chemische procestechnologie en het epilepsieonderzoek, waar het heeft geleid tot de ontwikkeling van early warning systems. Takens begeleidde een twintigtal promovendi, van wie ruim tien aan de RUG. Velen van hen traden in zijn voetsporen en maken zelf school.

Curriculum vitae
Floris Takens (Zaandam, 1940) studeerde wiskunde en promoveerde in 1969 aan de Universiteit van Amsterdam. Aansluitend was hij gastonderzoeker aan het Institut des Hautes Etudes Scientifiques te Bures sur Yvette in Frankrijk. In 1972 werd hij benoemd tot hoogleraar Zuivere Wiskunde, in het bijzonder de differentiaaltopologie, dynamische systemen en chaostheorie, aan de RUG. Daar heeft hij gewerkt tot zijn emeritaat in 1999. Takens stond aan de wieg van het NWO-prioriteitenprogramma Niet-lineaire dynamische systemen en het FOM-programma Mathematische fysica. Beide programmas liepen over vele jaren en waren erg succesvol.
Sinds 1991 is hij lid van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen, waar hij in 2003 werd benoemd tot voorzitter van de Sectie Wiskunde. Als KNAW-lid nam en neemt hij actief deel aan de discussie over de bèta-wetenschappen, vooral de wiskunde, in de maatschappij en de universitaire rol daarin. Hij heeft een sterke affiniteit met het populariseren van wiskundige zaken. Belangrijk zijn zijn internationale contacten, waarbij bijvoorbeeld zijn samenwerking met D. Ruelle, J. Palis, F. Dumortier vermelding verdienen. Vanaf 1981 is hij corresponderend lid van de Braziliaanse Academie van Wetenschappen. Ook was hij lid van de commissie speerpuntenprogramma Niet-Lineaire Systemen van de Deutsche Forschungs Gemeinschaft Vorig jaar werd hij nog benoemd tot voorzitter van de visitatiecommissie Wiskunde VLIR (Vlaamse Interuniversitaire Raad). Takens is al meer dan tien jaar redacteur van de toonaangevende Springerserie Lecture Notes in Mathematics.
Takens vervulde vele functies op wetenschappelijk gebied. Zo was hij onder meer voorzitter van het Landelijke Samenwerkingsverband Mathematische Fysica, en ondervoorzitter van de onderwijsvisitatiecommissie wiskunde van de VSNU (Vereniging van Samenwerkende Nederlandse Universiteiten). In 2001 werd hem een eredoctoraat van de Technische Universiteit Delft verleend.
* Toespraak Burgemeester Wilte Everts:

De wiskunde, dames en heren, geldt eigenlijk als de basis van alles. Zonder die wetenschap der wetenschappen geen modern comfort. Geen medische wetenschap. Geen snelle vervoermiddelen. Geen industrie. Geen techniek. Geenhedendaagse samenleving, geen vooruitgang. Feitelijk vormt de wiskunde het fundament onder vrijwel alles wat we zien, aanraken, gebruiken, meemaken. En ontdekken.
Het mag zo zijn: de exacte wetenschap lijkt in Nederland wat in het slop te zitten. Ik hoorde onlangs het onheilspellende bericht dat er in 2004 slechts een handvol afgestudeerde wiskundigen de weg naar het docentschap in het voortgezet en het hoger onderwijs had gevonden. Nederland, kennisland: dat is met die ontwikkeling in het achterhoofd maar zeer af te wachten Dat lijkt nauwelijks vol te houden. Toch heeft Nederland op het gebied van de exacte wetenschappen een naam hoog te houden. Een ieder van u kent illustere namen als Huijgens, Kamerling Onnes, , Lorenz en, van wat recentere datum, ´t Hooft en Veltman. Namen die Nederland in het algemeen en de Nederlandse wetenschap in het bijzonder wereldwijd een gedegen reputatie hebben bezorgd.
Het rijtje illustere namen zou echter niet compleet zonder die van Prof. Dr. Floris Takens. Een zeer oorspronkelijke geest die in zijn denken steeds over de bestaande grenzen is gegaan en die deze houding ook in onderwijs en promotiebegeleiding uitdroeg en uitdraagt. En ook: Als een van de grondleggers van de chaostheorie heeft hij een grote naam opgebouwd in de wiskundige wereld, maar de invloed van zijn werk strekt zich uit tot ver hierbuiten.
De heer Takens is verder verantwoordelijk voor, ik citeer, een opmerkelijke productie van artikelen van hoge kwaliteit. Verder: Floris is een grote bron van inspiratie voor anderen op het vakgebied.

Het is duidelijk: Prof. Dr. Floris Takens is niet alleen een eminent onderzoeker en wetenschapper; de heer Takens is meer. Beduidend meer. Een creatieve vorser met een oog voor praktische toepasbaarheid. Een vorser, ook met een internationale uitstraling. Gerespecteerd, gewaardeerd, gelauwerd. Van dat laatste is het Eredoctoraat van de Technische Universiteit Delft, dat hij in 2001 ontving, getuige. Dat eredoctoraat én het lidmaatschap van de Koninklijke Nederlandse Academie van Wetenschappen betekenen met name waardering voor de werkzaamheden vanuit de, wat ik maar even noem, universitaire, de wetenschappelijke kringen.
Als burgemeester van de woonplaats van de heer Takens is het een grote eer om, nu de heer Takens de leeftijd van 65 heeft bereikt, te kunnen melden dat er een lauwerkrans uit onverdachte én onverwachte hoek is afgekomen. Een lauwerkrans met een niet minder dan een Koninklijk tintje.

woensdag 16 november 2005