Online kranten (nog) geen vervanger van gedrukte
16-nov-05
In hoeverre leveren Nederlandse online kranten een bijdrage aan de
kennis van maatschappelijke onderwerpen van hun lezers, in
vergelijking met traditionele (gedrukte) versies? Die vraag stond
centraal in een onderzoek van Ester de Waal en Klaus Schoenbach in
samenwerking met Edmund Lauf, verbonden aan The Amsterdam School of
Communications Research (ASCoR), Universiteit van Amsterdam. De studie
is uitgevoerd met steun van het Bedrijfsfonds voor de Pers.
Kennis van onderwerpen en gebeurtenissen uit de publieke sfeer is van
belang voor het kunnen meepraten, voor opinievorming en
maatschappelijke betrokkenheid. Het onderzoek biedt inzicht in
verschillen in het gebruik dat van online en papieren kranten in
Nederland gemaakt wordt en de effecten daarvan. De belangrijkste
bevindingen, opgetekend in het zojuist verschenen rapport Online
kranten en maatschappelijke betrokkenheid, zijn: Over het algemeen
verdringen online kranten de printdagbladen in Nederland (nog) niet.
Het lezen van online kranten gaat niet ten koste van de tijd die
besteed wordt aan papieren kranten en ook het gebruik van andere media
wordt niet verdrongen. Maar bij jongeren lijken traditionele kranten
wel vervangen te worden door online edities: bij deze groep
concurreert het lezen van de webedities met het überhaupt nog ter hand
nemen van de traditionele krant. Maar als deze ontwikkeling zich
doorzet is dat dan erg? Verdwijnt dan ook de belangrijke functie van
print dagbladen voor de kennis van maatschappelijk relevante
onderwerpen of kunnen de elektronische edities deze functie overnemen?
De huidige online kranten kunnen dat kennelijk nog niet. Alleen hoger
opgeleiden die langdurig de websites bezoeken blijken ook uit het
aanbod online een grote diversiteit aan actuele themas te halen.
Papieren dagbladen daarentegen kunnen minder betrokkenen vangen met
hun aanbod van onderwerpen: mensen die in relatief weinig
verschillende onderwerpen geïnteresseerd zijn profiteren juist van
print kranten, als ze die maar regelmatig ter hand nemen. Het soort
onderwerpen dat beide kranten in staat zijn te verbreden verschilt
niet opmerkelijk. Maar sport en financieel-economisch nieuws blijken
wel meer het domein van de online kranten te zijn. Online kranten
moeten hun lezers kennelijk meer verrassen en leiden, zoals de
gedrukte versies dat doen, om meer groepen te betrekken in de
maatschappij en ze te informeren over zo veel mogelijk, ook politieke,
onderwerpen. Toch kampen de gedrukte versies met teruglopende oplagen
en zijn ze blijkbaar lang niet voor iedereen even aantrekkelijk.
Vermoedelijk komt dat doordat ze, evenals de webedities, nog te weinig
maatwerk leveren. Beide versies kunnen aantrekkelijker worden voor een
breder publiek als ze naast de belangrijke generieke
informatiebehoeften ook zouden voorzien in de individuele
informatiebehoefte van iedere lezer. Krantenlezers zouden meer
mogelijkheden moeten krijgen om individueel relevante informatie te
ontvangen uit de overvloed van aanwezig (maar vaak niet gepubliceerd)
materiaal.
The Amsterdam School of Communications Research (ASCoR), Online
kranten en maatschappelijke betrokkenheid. Een onderzoek naar de
invloed van het lezen van online versus gedrukte dagbladen op de
publieke agenda in Nederland. Studies voor het Bedrijfsfonds voor de
Pers / S 14, ISBN 9080570559, prijs 8,50.
Bedrijfsfonds voor de Pers