Netwerk
VANAVOND IN NETWERK
Uitzending Netwerk: Hoe Pasternak de Nobelprijs won
In 1965 werd Doctor Zhivago verfilmd. De film kreeg 5 Oscars.
Onderwerp: Hoe Pasternak de Nobelprijs won
Uitzenddatum: Wo. 16 november 2005, 20.30u
Verslaggeving: Piet de Blaauw
Boris Pasternak
De Russische schrijver Boris Pasternak kreeg in 1958 voor het boek
Dokter Zjivago de Nobelprijs. Opmerkelijk genoeg kreeg hij de
onderscheiding mede dankzij de hulp van de CIA en de BVD, de voorloper
van de AIVD. In Netwerk onder meer een gesprek met Chris Vos, die in
het boek De Geheime Dienst, verhalen over de BVD schrijft over de rol
van de veiligheidsdienst in de kwestie. Het boek over de BVD komt deze
week uit.
Italië
Toen Pasternak in 1957 Dokter Zjivago wilde uitgeven, hielden de
Sovjet-autoriteiten de publicatie tegen omdat ze het boek te kritisch
vonden over het communisme. Later dat jaar werd het manuscript naar
Italië gesmokkeld waar het werd vertaald en uitgegeven.
Nobelprijs
De Amerikanen hoorden van bronnen in het Nobelprijscomité dat
Pasternak vanwege Dokter Zjivago genomineerd was voor een Nobelprijs
voor de Literatuur. Er was alleen één probleem: om in aanmerking te
komen voor de onderscheiding, moest het werk in de moedertaal, het
Russisch, worden uitgebracht.
Opdracht
Via via wist de CIA een kopie van het Russische manuscript in handen
te krijgen. De Amerikaanse geheime dienst speelde het manuscript door
aan een agent van de BVD met de opdracht om het boek zo snel mogelijk
te drukken en uit te brengen. In de Netwerk-reportage vertelt een
betrokken oud-BVDâer hoe dat in zijn werk ging.
Gezichtsverlies
Uitgeverij Mouton kreeg het manuscript en bracht in 1957 Dokter
Zjivago in het Russisch uit. De Amerikanen kregen hun zin: een jaar
later kreeg Pasternak de Nobelprijs en dat was in die tijd een ernstig
gezichtsverlies voor de USSR. De CIA had, met hulp van de BVD en een
Nederlandse uitgever, het Sovjet-regime een loer gedraaid.
Geweigerd
Pasternak heeft zijn onderscheiding niet in ontvangst genomen. Onder
druk van de Russische autoriteiten weigerde hij de Nobelprijs.