Den Haag, 17 november 2005
Bijdrage van het lid Kalsbeek(PvdA) aan het plenair debat Wijziging van de Wet op de Inlichtingen- en veiligheidsdiensten i.v.m. bewaken en beveiligen. (Gesproken woord geldt)
Dank aan Eerdmans om a.o. en w.o. samen te voegen.
De wijziging van de WIV is nodig omdat het nieuwe stelsel van bewaken en beveiligen met zich mee brengt dat de AIVD en de MIVD onderzoeken moeten gaan doen waarvoor nu geen wettelijke grondslag is. Het gaat dan om dreigings- en risicoanalyses. Er lijkt me inderdaad alles voor om dat netjes wettelijk te regelen.
De wetswijziging maakt het mogelijk om niet alleen in actie te komen als er sprake is van concrete dreigingen. Ook als er risico's zijn moet er onderzoek gedaan kunnen worden: de dreigingen en risico's zullen dan moeten worden geanalyseerd. Het begrip potentiële dreigingen is geloof ik ongeveer synoniem aan risico's. Toch?
Bij dit type onderzoek mogen geen bijzondere inlichtingen - of opsporingsmiddelen worden gebruikt ( afluisteren bijv of observeren). Als de analyse echter wat concreets oplevert mogen die bijzondere opsporingsmiddelen wel worden ingezet, uiteraard volgens de normale procedures.
Het enige lastige en systematisch voor mij tot nu toe ook onbegrijpelijke punt zit in de zogenaamde "limitatieve lijst". Zoals bekend is er een limitatieve lijst van functionarissen die onder het Rijksdomein vallen als het gaat om bewaken en beveiligen. Alle anderen moeten in principe decentraal beveiligd worden. Die lijst heb ik altijd een heel merkwaardig instrument gevonden en eigenlijk wordt dat alleen maar erger.
Allereerst bevat deze limitatieve lijst allerlei figuren waarvan ik niet kan bedenken dat ze een reëel risico lopen. Denk aan de kinderen van Vollenhoven die lid zijn van het koninklijk huis, of aan de voorzitter van de Raad voor de rechtspraak of aan de Nationale Ombudsman.
Argument om deze functionarissen en personen op de lijst te zitten zou zijn volgens het kabinet dat als hen wat wordt aangedaan daarmee de democratische rechtsorde wordt geschaad en/of de veiligheid van de Staat in het geding is. Dat argument overtuigt eerlijk gezegd niet. Werd immers de democratische rechtsorde niet evenzeer geschaad toen Theo van Gogh werd vermoord? Wanneer de democratische rechtsorde wordt geschaad of het belang van de staat in het geding zijn is helemaal niet zo eenvoudig te beoordelen. In ieder geval lijkt het niet alleen af te hangen van de vraag welke FUNKTIE of POSITIE de persoon, die iets overkomt, heeft.
Naar nu blijkt in dit w.o. moeten we deze vermeldingen op de limitatieve lijst misschien ook helemaal niet zo serieus nemen, want maar voor een zeer beperkt aantal functionarissen wordt meteen een risicoanalyse gemaakt. Het gaat dan om de Koningin en de leden van het Kabinet. Voor alle anderen wordt er afgewacht of er een risico gaat ontstaan. Alle Kamerleden (TK en EK) staan ook op die lijst maar van hen wordt niet standaard een risicoanalyse gemaakt ( gelukkig!) Er is dus kennelijk een lijst binnen de limitatieve lijst.
Ten tweede kan deze limitatieve lijst worden uitgebreid met anderen als daar aanleiding voor is. Voorbeeld is Ellian. Prima, op zich, maar de vraag rijst dan wel waarom hier sprake is van een LIMITATIEVE lijst. De lijst a.h.w. aan 2 kanten lek: niet iedereen die er op staat wordt serieus als risicolopend gezien en de lijst kan worden uitgebreid met mensen die wel grote risico's blijken te lopen. Dat betekent dan tijdelijk opname op de lijst. Overigens is ook nog een ad hoc opname op de lijst mogelijk. Wat is dat? Is dat hetzelfde?
Het is mij een raadsel waarom niet gewoon gewerkt wordt met inhoudelijke criteria. Een ieder die zulke grote risico's loopt dat de regionale politie dat niet aan kan, kan - na een deugdelijke toetsing - worden opgenomen in "de pool"van te beveiligen personen. En dan wordt het Rijk dus verantwoordelijk voor die bewaking en beveiliging.
Om zo te werken hoeft er niet eens zo veel te veranderen. Het kabinet stelt immers nu voor om het lokaal gezag ( is dat trouwens de burgemeester? Of de driehoek) aan de CBB kan voorstellen om iemand op te nemen op de limitatieve lijst. Als dat "opnemen op de limitatieve lijst"nu eens gewoon vervangen wordt door voordragen voor dreigingsanalyse en voor beveiliging dan zijn we toch klaar? En dan is die hele lijst die volgens mij niet meer biedt dan een soort schijnzekerheid van de baan. Immers als er geen dreigingen of risico's zijn is het opnemen op die lijst irrelevant en als er wel dreigingen zijn doet hij er ook niet toe omdat dan maar één ding telt nl dat men adequaat beveiligd wordt.
Ik ben benieuwd of het kabinet mij kan duidelijk maken waarom men die keuze niet gemaakt heeft.
Tenslotte nog een paar andere vragen en opmerkingen. Allereerst waarom krijgt de AIVD wel de mogelijkheid krijgt van risicoanalyses en de MIVD niet? Ten tweede de rol van de bedreigde personen zelf. Het kabinet verwacht van hen - o.i. terecht- dat zij alle relevante informatie geven. Dat daar tegenover staat dat iemand de bedreigd wordt zijn persoonlijke en maatschappelijke activiteiten zo veel mogelijk moeten kunnen voortzetten is weer een verplichting die op de overheid rust. Ook wat er over de communicatie met bedreigde personen staat kunnen wij instemmen. Wel heb ik een vraag over de zgn. "sanctiemogelijkheden". Als iemand die bedreigd wordt klaagt over bijv zijn huisvesting dan is de "sanctie"dat de informatievoorziening wordt gestaakt. Maar waar dat nu aan bij draagt? Het komt mij niet voor als een erg adequate reactie. Welke reactie wel adequaat zou zijn is trouwens niet zo makkelijk te zeggen, dus misschien moet wel erkend worden dat als een bedreigde persoon zich niet houdt aan de afspraken, de overheid behoorlijk machteloos is. Vraag is of ik dat juist zie.
Met vriendelijke groet,
Chantal Linnemann
Secretaresse Voorlichting
Tweede Kamer-fractie Partij van de Arbeid
Plein 2
K 109
Postbus 20018
2500 EA Den Haag
Tel: 070 318 2694
Fax: 070 318 2800
c.linnemann@tweedekamer.nl
Indien u de link niet kunt openen, neemt u dan contact op met telefoonnummer 070-3182211. Meer informatie vindt u op de website www.tweedekamer.nl If you are unable to access the link, please dial +31 70 3182211. Additional information is available on the website www.tweedekamer.nl and www.houseofrepresentatives.nl