Karen Armstrong & Rudolf Otto
Armstrong en Otto laten zien hoe religies zich in verschillende tijden en culturen anders kleuren, maar zich ook gelijkvormig ontwikkelen zonder dat altijd van beïnvloeding sprake isAMSTERDAM, 20051113 -- Overeenstemming tussen Karen Armstrongs 'De grote transformatie - het begin van onze religieuze tradities' & 'Religieuze overeenstemming; Overeenkomsten en verwante gedachtes in de godsdienstgeschiedenis; een vergelijkende studie naar de oorsprong en ontwikkelingen van de godsdienst' van Rudolf Otto.
In het voorjaar van 2005 verscheen bij Uitgeverij Abraxas:
Rudolf Otto: Religieuze overeenstemming; Overeenkomsten en verwante gedachtes in de godsdienstgeschiedenis; een vergelijkende studie naar de oorsprong en ontwikkelingen van de godsdienst
Oorspronkelijk verschenen als: Parallelen und Konvergenzen in der Religionsgeschicht.
Een enigszins verkorte versie van dit essay verscheen in 1931 bij Oxford University Press te Londen onder de titel Parallels and Convergences in the History of Religion uit de bundel Religious Essays; a supplement to 'The Idea of the Holy'.
In Nederland is dit essay is gepubliceerd in dezelfde band als De genadereligie van India en het christendom; overeenkomst en verschillen.
IN HET EERSTE DEEL (Genadereligie) van deze uitgave combineert Rudolf Otto zijn kennis van de godsdienstgeschiedenis met zijn religieuze inlevingsvermogen.
Otto wijst op de overeenkomsten en contrasten tussen genadereligies uit oost en west.
IN HET TWEEDE GEDEELTE (Religieuze overeenstemming) van deze uitgave belicht Rudolf Otto het ontstaan en de geschiedenis van het religieuze gemoed.
Hij laat zien hoe religies zich in verschillende tijden en culturen anders kleuren, maar zich ook gelijkvormig ontwikkelen zonder dat altijd van beïnvloeding sprake is. De overeenkomsten komen volgens Otto voort uit een uniforme werking van de gelijkgestemde menselijke ziel, die als de onderliggende bepalende factor overal aanwezig is.
Op 17 november 2005 is de wereldpremière van het nieuwe boek Karen Armstrong in Felix Meritis.
In haar nieuwe grote boek De grote Transformatie; Het begin van onze religieuze tradities (De Bezige Bij, 2005) beschrijft Karen Armstrong de cruciale periode in de geschiedenis waarin de vier grote wereldgodsdiensten zijn ontstaan.
In de periode van de negende tot ongeveer de tweede eeuw voor Christus creëerden de bevolkingen van vier afzonderlijke streken in de wereld de religieuze en filosofische tradities die tot op de dag van vandaag de mensheid vormen en voeden: het confucianisme en taoïsme in China, hindoeïsme en boeddhisme in India, monotheïsme in Israël, en het filosofische rationalisme in Griekenland.
Armstrong toont aan dat hoewel er ook verschillen waren, er vooral opmerkelijk veel overeenstemming was binnen de religies en filosofieën.
De inhoudelijke overeenkomst tussen beide boeken is groot. Dit is des te opvallender omdat Karen Armstrong Otto's boek niet gelezen heeft. Zij noemt wel Rudolf Otto's bekende werk Das Heilige. Al eerder, in Een geschiedenis van God noemde ze dat boek 'een klassiek en onontbeerlijk standaardwerk'.
Armstrongs werk is een uitputtende studie van meer dan 500 pagina's, Otto beperkt zich tot 40 pagina's.
Beide godsdienstwetenschappers hebben een fijne neus voor het religieuze gemoed en Rudolf Otto kende zijn beperkingen. Hij eindigde zijn boekje als volgt:
'Hoe je dergelijke parallellen en convergenties moet interpreteren is een lastige zaak, op de ontoereikendheid van de theologie heb ik in Genadereligie al gewezen.'
Het lijkt erop dat Karen Armstrong zich nu, als godsdienstwetenschapper, aan deze taak heeft gewijd. Als dit boek dezelfde kwaliteit heeft als haar vorige boeken, en er is vooralsnog geen enkele reden om daaraan te twijfelen, heeft Armstrong misschien zelfs wel deze taak 'volbracht'.
Trouw kondigde op 12 november 2005 Armstrongs boek als volgt aan:
'Karen Armstrong: De grote transformatie - het begin van onze religieuze tradities. Bezige Bij, Amsterdam. ISBN 9023419057; 544 blz. ¤ 23,50
Tussen 900 en 200 voor Christus gebeurt het: in China ontstaan confucianisme en taoïsme, in India hindoeïsme en boeddhisme, in Israël het monotheïsme en in Griekenland het filosofisch rationalisme. Wat zijn de overeenkomsten, wat de verschillen? Waarom deze gelijktijdigheid in het ontstaan van tradities die nog steeds onze kijk op de wereld bepalen?'
Rudolf Otto's boekje wordt als volgt ingeleid:
'Rudolf Otto heeft in zijn studie over Parallellen en convergenties in de godsdienstgeschiedenis het zoeklicht gericht op de godsdienstige gebeurtenissen die zich in de acht eeuwen vc in Israël, Griekenland, voor-Indië en China hebben voltrokken.
In Israël traden in de 8e en 7e eeuw de eerste profeten op. In Griekenland ontwaakte een hoger type van godsdienst. In het oude India ontstond het Brahmanisme en in China brak de historische tijd aan, waarin het godsdienstige denken wakker werd. Bij de Perzen is er de werkzaamheid van Zarathoestra als profeet van Ahoeramazda.
Daarna, tussen de 6e en de 4e eeuw, predikten Ezechiël en Deutero-Jesaja een universeel monotheïsme, doceerden Plato en Aristoteles, leerden Lao-tzi en Confucius hun wijsheid en verkondigde Boeddha zijn heilsleer die een machtige levensbeschouwing in het leven riep.
Overal vindt je volgens Rudolf Otto overeenkomsten in de behoefte aan verlossing, in ideeën en idealen en religieuze levenswijze.'
De Nederlandse vertaling van Rudolf Otto's boek is als volgt gewaardeerd:
'De uitgave van dit boekje is daarom zo belangrijk, omdat wie Otto's hoofdwerk 'Das Heilige' wellicht gelezen heeft als godsdienstfilosofische theorie, nu merkt hoezeer hij persoonlijk was geraakt door de werking van dat mysterieuze iets, dat ons deel doet hebben aan een bovenrationele werkelijkheid. Dat hij een groot kenner van de voor-Indische godsdiensten was, blijkt uit dit werk, waarin hij vooral van het hindoeïsme een diep reikend en verhelderend beeld geeft door overeenkomsten en verschillen aan te wijzen met het christendom. Voor Otto (1869-1937) is het heilige een autonoom iets. 'Das ganz andere', dat rationeel weliswaar niet te kennen valt, maar wel innerlijk te beleven. De uitgever heeft het boek bewonderenswaardig verzorgd door er met grote kennis van zaken geschreven inleidingen, nawoorden en aantekeningen alsmede citaten van Otto aan toe te voegen. Een subliem boekje dus, waardoor velen zich kunnen laten verrijken.
Met verklarende lijst van oosters-religieuze termen.'
Drs. J. Kleisen
Nederlandse Bibliotheek Dienst/Biblion BV
datum 24-06-2005
Klaas Schilder (1890 - 1952):
Uit de kring van Otto wordt al meer materiaal aangedragen voor de stelling, dat de tussen het Oosten en het Westen zolang beweerde tegenstelling moet worden losgelaten, en men gaat tevens al verder in het reconstrueren van de oudste geschiedenis van het christendom. Met name diegenen die door het kerkelijk christendom als ketters zijn veroordeeld worden als dragers van oosterse motieven verklaard en dan ook min of meer in bescherming genomen. Zo heeft Otto in zijn boek over Parallelen und Konvergenzen in der Religionsgeschicht een afzonderlijke verhandeling gegeven over Origenes en de Indiase theologie.
Deze verklaring van de religieuze verschijnselen uit een mystisch, a-priori gegeven religieus gevoel zal dan ook kunnen leiden tot een al verder doordringend besef dat de geschiedenis van het christendom tenslotte beheerst wordt in zijn hoogtepunten door kapitale vergissingen. Op die hoogtepunten immers heeft het verscheidene malen bepaalde ketters veroordeeld, die toch eigenlijk slechts parallelle verschijningen waren van in andere, met name oosterse, religies opkomende religieuze voorstellingen of werkingen, die bestemd waren om van elders toch weer op te komen in de kerk. De overeenkomst tussen Oost en West wordt door Otto verklaard uit 'eine Gesetzlichkeit die auf gemeinsames Funktionieren der Allgemeinpsyche und auf intime Einheitlichkeiten der Kulturmenschheit deutet, die mehr funktionelle Übereinstimmungen als Austausche sind.'
Voor meer informatie:
home.zonnet.nl/Christianity
home.zonnet.nl/Christianity/Schilder.htm
www.home.zonnet.nl/uitgeverij-abraxas
Uitgeverij Abraxas