Meesterstuk in Scheepvaartmuseum
14 november 2005
---
Persbericht
Het Scheepvaartmuseum heeft het meesterwerk van Ludolf Backhuysen:
`Oorlogsschip de Vrijheid op het IJ voor Amsterdam' aangekocht. Dit
penschilderij is vanaf 18 november permanent te bezichtigen.
'Oorlogsschip de Vrijheid op het IJ voor Amsterdam' is het
belangrijkste penschilderij dat Ludolf Backhuysen (1630-1708) ooit
schilderde. Het schip vormde de basis van de vernieuwde oorlogsvloot,
waardoor Nederland in de Gouden Eeuw de belangrijkste maritieme macht
ter wereld werd.
De Vrijheid was één van de twee nieuwe oorlogsfregatten die de
Amsterdamse admiraliteit in 1651 bouwde. Kort daarna brak de Eerste
Engelse Oorlog uit en toen bleek dat er een enorm tekort was aan goede
schepen. Op initiatief van raadpensionaris Johan de Witt besloten de
Staten-Generaal om in hoog tempo zestig nieuwe schepen te laten
bouwen, naar het model van de Vrijheid. Deze schepen waren de eerste
standaardfregatten van de Nederlandse marine. De meeste kwamen pas na
het einde van de oorlog (1654) in de vaart, maar tijdens de volgende
oorlog met de Engelsen werd de juistheid van het vlootbouwbesluit
bewezen. Nooit behaalde de Nederlandse vloot zoveel overwinningen op
haar aartsvijand als toen. De Vierdaagse Zeeslag in 1666 en de Tocht
naar Chatham het jaar daarop zijn daarvan de bekendste.
Oorlogsschip de Vrijheid op het IJ voor Amsterdam
Dit grote paneel van 75 x 140 cm laat nog een ander aspect van de
modernisering van het zeewezen zien. Links, aan de oever van het IJ,
staat het Zeemagazijn van de Amsterdamse Admiraliteit. Dit gebouw
maakte deel uit van een groot, modern werfcomplex op het eiland
Kattenburg, waarvan de aanleg in 1655 was begonnen. Voor de bouw en de
bevoorrading van de `Nieuwe Vloot' was het magazijn van essentieel
belang. Het gebouw was in 1658 gereed en dat is voor dit wel
gesigneerde maar ongedateerde penschilderij tot nu toe als argument
voor de datering gebruikt: omstreeks 1660.
De schilder Ludolf Backhuysen
Ludolf Backhuysen behoort tot de beste zeeschilders van de zeventiende
eeuw. Dit penschilderij is een absoluut hoogtepunt onder de weinige
penschilderijen van deze meester. Waarschijnlijk heeft hij deze
techniek alleen in het begin van zijn carrière beoefend. Ondanks dat,
moet het toch gerekend worden tot de beste werken die hij heeft
gemaakt. Een penschilderij is in feite een verduurzaamde tekening,
meestal op paneel, maar soms ook op doek. De techniek van het
penschilderen is vrijwel beperkt gebleven tot de marineschilderkunst
en leent zich bijzonder goed voor de weergave van het subtiele
lijnenspel van met name de tuigage van een zeilschip.
De aankoop
Het schilderij was tot voor kort eigendom van het Koninklijk College
Zeemanshoop in Amsterdam. Dankzij de royale bijdragen van een groot
aantal fondsen kon het museum dit belangrijke kunstwerk aankopen.
Adres en openingstijden
Nederlands Scheepvaartmuseum Amsterdam, Kattenburgerplein Amsterdam.
Bereikbaar met bus 22, 42 of 43 vanaf Centraal Station (5 minuten) of
te voet (15 minuten).
Openingstijden: dinsdag t/m zondag 10.00 tot 17.00 uur. Tijdens
schoolvakanties ook op maandag geopend.
Gemeente Amsterdam