Humanistisch Verbond

Autonomie ter discussie in jubileumjaar

2006 is jubileumjaar voor het Humanistisch Verbond: het werd in 1946 opgericht. In 2006 viert het HV samen met alle humanisten en belangstellenden dan ook 60 jaar humanisme in georganiseerd verband.

Zestig jaar van strijd voor vrijheid, verdraagzaamheid, menselijke waardigheid en medemenselijkheid. Het grondthema is al die jaren hetzelfde gebleven: mensen geven zelf vorm aan het bestaan, zijn verantwoordelijk voor het eigen doen en laten, zijn (mede) verantwoordelijk voor de mensen en wereld om hen heen. Idealisten van de autonomie zou je kunnen zeggen. Autonomie en een herwaardering van dit begrip staan dan ook centraal tijdens dit jubileumjaar en krijgen een centrale plek krijgen in alle activiteiten van het Verbond.

Hoe kunnen we vandaag de dag over een klassiek humanistisch ideaal als autonomie denken? Is in een tijd van `eigen verantwoordelijkheid', een terugtrekkende overheid en een neoliberaal mensbeeld, het ideaal van autonomie niet eerder problematisch dan nastrevenswaardig? Bovendien, als we de cultuurpessimisten mogen geloven, leven we in een tijdperk van doorgeschoten individualisering waar de moraal, de verdieping en de sociale cohesie sterk onder te leiden hebben.

In het nieuwe boek van Harry Kunneman wordt het `dikke ik' op het toneel gevoerd, een individu dat niet zozeer mondig maar vooral `grotemondig' is. Maar is dit dikke ik, de uit eigenbelang handelende consument, de `bemoei je met je eigen zaken' mens wel autonoom? Moeten we autonomie niet veel meer als een moeilijk te bereiken, inspanning vergende levenshouding zien waarin de mens zoekt, worstelt en het goede leven nastreeft?

Waarom is autonomie voor humanisten als jubileumthema van belang?

Ten eerste omdat veel van wat humanisten bereikt hebben in de Nederlandse samenleving sterk samenhangt met het beginsel van autonomie en zelfbeschikkingsrecht. Morele thema's waar humanisten `bekend' om staan zoals het standpunt rondom euthanasie, homohuwelijk, abortus, vloeien voort uit het ideaal van zelfbeschikking. Ten tweede omdat autonomie in de maatschappelijke discussie een belangrijk thema is en humanisten daar traditioneel gezien een relevante en eigen opvatting over hebben. Het humanistische begrip van autonomie gaat verder dan het liberale idee van individuele vrijheid en het `elkaar geen schade berokkenen'. Voor humanisten zal de leidraad van handelen en denken de mens als individu zijn, niet de hechte sociale gemeenschap of het vastliggende culturele canon. In het jubileumjaar zal autonomie vanuit humanistisch perspectief opnieuw worden doordacht.

Lees meer:

Harry Kunneman, Voorbij het dikke-ik.

Postbus 75490 - 1070 AL Amsterdam - Sarphatikade 13 - tel: 020 521 90 00 - info@humanistischverbond.nl - Giro 58