Autonomie ter discussie in jubileumjaar
2006 is jubileumjaar voor het Humanistisch Verbond: het werd in 1946
opgericht. In 2006 viert het HV samen met alle humanisten en
belangstellenden dan ook 60 jaar humanisme in georganiseerd verband.
Zestig jaar van strijd voor vrijheid, verdraagzaamheid, menselijke
waardigheid en medemenselijkheid. Het grondthema is al die jaren
hetzelfde gebleven: mensen geven zelf vorm aan het bestaan, zijn
verantwoordelijk voor het eigen doen en laten, zijn (mede)
verantwoordelijk voor de mensen en wereld om hen heen. Idealisten van
de autonomie zou je kunnen zeggen. Autonomie en een herwaardering van
dit begrip staan dan ook centraal tijdens dit jubileumjaar en krijgen
een centrale plek krijgen in alle activiteiten van het Verbond.
Hoe kunnen we vandaag de dag over een klassiek humanistisch ideaal als
autonomie denken? Is in een tijd van `eigen verantwoordelijkheid', een
terugtrekkende overheid en een neoliberaal mensbeeld, het ideaal van
autonomie niet eerder problematisch dan nastrevenswaardig? Bovendien,
als we de cultuurpessimisten mogen geloven, leven we in een tijdperk
van doorgeschoten individualisering waar de moraal, de verdieping en
de sociale cohesie sterk onder te leiden hebben.
In het nieuwe boek van Harry Kunneman wordt het `dikke ik' op het
toneel gevoerd, een individu dat niet zozeer mondig maar vooral
`grotemondig' is. Maar is dit dikke ik, de uit eigenbelang handelende
consument, de `bemoei je met je eigen zaken' mens wel autonoom? Moeten
we autonomie niet veel meer als een moeilijk te bereiken, inspanning
vergende levenshouding zien waarin de mens zoekt, worstelt en het
goede leven nastreeft?
Waarom is autonomie voor humanisten als jubileumthema van belang?
Ten eerste omdat veel van wat humanisten bereikt hebben in de
Nederlandse samenleving sterk samenhangt met het beginsel van
autonomie en zelfbeschikkingsrecht. Morele thema's waar humanisten
`bekend' om staan zoals het standpunt rondom euthanasie, homohuwelijk,
abortus, vloeien voort uit het ideaal van zelfbeschikking. Ten tweede
omdat autonomie in de maatschappelijke discussie een belangrijk thema
is en humanisten daar traditioneel gezien een relevante en eigen
opvatting over hebben. Het humanistische begrip van autonomie gaat
verder dan het liberale idee van individuele vrijheid en het `elkaar
geen schade berokkenen'. Voor humanisten zal de leidraad van handelen
en denken de mens als individu zijn, niet de hechte sociale
gemeenschap of het vastliggende culturele canon. In het jubileumjaar
zal autonomie vanuit humanistisch perspectief opnieuw worden
doordacht.
Lees meer:
Harry Kunneman, Voorbij het dikke-ik.
Postbus 75490 - 1070 AL Amsterdam - Sarphatikade 13 - tel: 020 521
90 00 - info@humanistischverbond.nl - Giro 58
Humanistisch Verbond