Verslag bedrijvenmissie naar Marokko


Aan

de Voorzitter van de Tweede Kamer

der Staten-Generaal

Binnenhof 4

2513 AA 's-GRAVENHAGE

Datum Uw kenmerk Ons kenmerk Bijlage(n)

25 november 2005 BEB/DIO/MOE/

5059977

1

Onderwerp

Verslag bedrijvenmissie naar Marokko


Samenvatting en boodschap

Van 6 tot en met 8 september 2005 bracht ik, vergezeld van een multisectorale
bedrijvenmissie, een bezoek aan het Koninkrijk Marokko. Het bezoek, dat plaatsvond in
het kader van de viering van 400 jaar betrekkingen tussen Nederland en Marokko, was
gericht op het verstevigen van de economische betrekkingen tussen beide landen, in de
brede zin van het woord. Het adagium was: "Marokko en Nederland: samen
ondernemen!". Naar mijn stellige overtuiging leiden wederzijdse handel en investeringen
en samen ondernemen tot begrip, samenwerking en gedeelde successen.
Aanleiding

Mijn bezoek was in de eerste plaats gericht op de bilateraal economische relatie en de
wederzijdse handelsbelangen. De positie van Marokko als buurland van de Europese
Unie zorgt voor toenemende aandacht zowel vanuit de Europese Commissie als vanuit
Nederland. De viering van 400 jaar betrekkingen tussen Nederland en Marokko vormde
een goede aanleiding om ter plekke de wederzijdse belangen te onderstrepen. Een derde
aanleiding om Marokko te bezoeken was het belang van nieuw ondernemerschap. Met dit
thema wordt onder meer beoogd de handelsbetrekkingen tussen beide landen te
verbeteren door betrokkenheid van Nederlandse ondernemers van Marokkaanse afkomst
te stimuleren.

Tijdens mijn gesprekken met de leden van de Marokkaanse regering kwam een breed
scala aan onderwerpen aan de orde, zoals de economische hervormingen in Marokko,
diversificatie van de Marokkaanse economie, bilaterale kansen voor het Nederlandse
Bezoekadres Doorkiesnummer Telefax

Bezuidenhoutseweg 153, Den Haag 070 - 379 6288 070 - 379 6864
Behandeld door

Jeanette Scherpenzeel

Hoofdkantoor

Bezuidenhoutseweg 30

Postbus 20101

2500 EC 's-Gravenhage

Telefoon (070) 379 89 11

Telefax (070) 347 40 81

Email ezpost@minez.nl

Website www.minez.nl Verzoeke bij beantwoording van deze brief ons kenmerk te vermelden
BEB/DIO/IIO/5059977

bedrijfsleven in de sectoren water, transport en agro-industrie, toetredingsproces tot de
WTO, Marokko als buurland van de EU, mogelijke samenwerking tussen de steden
Casablanca en Rotterdam, stimuleren van Marokkaanse ondernemers en het imago van
Marokko in Nederland en omgekeerd.

Conclusies

Sociaal-economische hervormingen in Marokko bieden betere kansen voor internationaal
ondernemen. De Marokkaanse regering heeft zich ten doel gesteld het pad ter verbetering
van openbaar bestuur en ter bewerkstelliging van economische transitie verder te
bewandelen. Ik hoop dat deze inspanningen positieve effecten zullen hebben. Bedrijven
hebben baat bij transparantie en marktwerking. Een verbeterd ondernemingsklimaat is
gunstig voor zowel Marokkaanse bedrijven, als Nederlandse bedrijven actief in Marokko.
Ik was aangenaam getroffen door de moderne uitstraling van het land, de positieve
energie van het Marokkaanse zakenleven en de evenwichtige rol die de religie speelt in
het dagelijkse (zaken)leven. Het verdient onze inspanning om de vaak negatieve
beeldvorming in Nederland over Marokko positief bij te stellen.
Nederlanders van Marokkaanse afkomst in Nederland geven een extra dimensie aan de
bilaterale relatie. Zij vormen in velerlei zin een brug tussen de beide landen, ook
economisch. Zij zijn economisch actief, zijn werkzaam in bedrijven en brengen nieuwe
ideeën mee ten aanzien van bedrijfsvoering, marktbewerking en producten. Meer en meer
zullen zij dan ook een belangrijkere rol spelen in onze economie en een brug kunnen
vormen in de handel tussen beide landen. Bovendien zullen de succesvolle ondernemers
van Marokkaanse afkomst als positieve rolmodellen bijdragen aan de verbetering van het
imago van Marokko en Marokkanen in Nederland.

Mijn bezoek aan Marokko - waarvoor overigens de Marokkaanse pers veel aandacht had -
was weliswaar kort, maar succesvol. De relatie Nederland - Marokko kent vele aspecten,
waaronder een substantieel economisch aspect. Al met al kan ik stellen dat het adagium
van het bezoek "Marokko en Nederland: samen ondernemen!" zeer toepasselijk was.
'Oude' en 'nieuwe' Nederlandse bedrijven leerden elkaar kennen en vonden nieuwe
kansen op de Marokkaanse markt. Ook in de toekomst zal het nieuwe ondernemerschap
zeker kunnen zijn van mijn steun.

Follow-up

Inmiddels is goede voortgang geboekt met follow-up van de missie. Zo heeft het
Marokkaanse Ministerie van Industrie, Handel en Modernisering naar aanleiding van
mijn reis het initiatief genomen tot het opzetten van activiteiten met Nederland, zoals
informatieseminars en het begeleiden van bedrijven. Daarnaast gaan de Rotterdam
2

BEB/DIO/IIO/5059977

Maritime Group en de havenautoriteiten van Casablanca op korte termijn verder werken
aan gemeenschappelijke projecten en is additionele aandacht voor Marokko gegenereerd
in beide landen. Verschillende follow-up activiteiten zijn inmiddels gepland of hebben al
plaatsgevonden, zoals zakenseminars, een discussiebijeenkomst over nieuw
ondernemerschap en Marokko, de voetbalwedstrijd tussen Marokkaanse professionals en
Sparta Rotterdam en de vakbeurs Maroc Plus.

(w.g.) mevr. ir. C.E.G. van Gennip MBA

Staatssecretaris van Economische Zaken

3

BEB/DIO/IIO/5059977

BIJLAGE

In Rabat voerde ik gesprekken met leden van de Marokkaanse regering:
- Minister Fathallah Oualaou van Financiën en Privatisering;
- Minister Salaheddine Mezouar van Industrie, Handel en Modernisering;
- Minister Mustapha Mechahouri van Buitenlandse Handel;
- Minister Mohand Laenser van Landbouw, Regionale Ontwikkeling en Zeevisserij;
- gedelegeerd Minister Taïb Fassi Fihri van Buitenlandse Zaken en Samenwerking.
In Casablanca vonden officiële ontmoetingen plaats met de Wali (Commissaris van de
Koning) van Groot Casablanca, Mohamed Kabbaj, en de burgemeester van Casablanca,
Mohamed Sajid.

Marokko is een actieve speler in handelspolitiek verband...
Het bezoek was gericht op de bilateraal economische relatie en de wederzijdse
handelsbelangen. Daarnaast kwamen ook bredere en meer handelspolitieke
ontwikkelingen aan de orde. Zo is Marokko, als Afrikaans en tevens Arabisch land, een
actieve speler in handelspolitiek verband. Met de Minister van Buitenlandse Handel
besprak ik onder meer de ontwikkelingen in het kader van de voorbereidingen naar de
Ministeriele WTO Top in Hong Kong.

... en een belangrijke zuiderbuur van de Europese Unie.
Ook was de relatie Marokko - Europese Unie onderwerp van gesprek. Marokko is een
belangrijke zuiderbuur van de Europese Unie. Het land stelt zich actief op om de banden
met Europa te verstevigen en met name de relaties met de Noord Europese markten. De
Unie streeft er eveneens naar om de banden met de buren verder aan te halen. Met de
"European Neighbourhood Policy" beoogt de Unie stabiliteit rondom de EU verder te
bevorderen en de economieën van de buurlanden te versterken. Hierbij wordt onder meer
teruggegrepen op het 'Handvest tot ondernemen', zoals eind vorig jaar ondertekend door
de EU en negen Mediterrane landen tijdens de Euromed-conferentie op Caserta.
In het kader van het Europese nabuurschapsbeleid hebben de EU en Marokko in 2004 een
meerjarig actieplan opgesteld met speciale aandacht voor de onderwerpen transport,
energie, informatietechnologie, milieu en innovatie. De intentie is om markten van
buurlanden en van de Unie meer te harmoniseren en naar elkaar toe te doen groeien.
Nederland ondersteunt dit Europese beleid actief.

Bedrijven werkten aan nieuwe contacten en contracten...
Voor de deelnemers aan de zakenmissie was een individueel matchmaking-programma
georganiseerd in Casablanca en Rabat. Zij bezochten potentiële zakencontacten op
locatie. Diverse contacten en contracten kwamen tot stand tussen bedrijven, maar ook met
(semi)-overheidsinstanties. In sommige gevallen ben ik bij de ondertekening van de
contracten aanwezig geweest.

4

BEB/DIO/IIO/5059977

... waarbij mijn bezoek soms deuren kon openen.

Daarnaast heb ik bij de Marokkaanse autoriteiten aandacht gevraagd voor specifieke
problemen van enkele Nederlandse bedrijven en de mogelijkheden van het financieel
instrumentarium onder de aandacht gebracht. Ook heb ik het startsein gegeven voor de
ingebruikname van Nederlandse medische apparatuur in de radiologie afdeling van het
Ibn Sina ziekenhuis. Deze apparatuur was deels gefinancierd met een ORET-bijdrage van
2,2 miljoen euro.

Tijdens de reis heb ik aandacht gevraagd voor de onderhandelingen over de Investerings-
en Beschermingsovereenkomst. De Marokkaanse autoriteiten hebben toegezegd naar de
eerder toegegane Nederlandse modeltekst te kijken.

Brug tussen internationaal ondernemen, cultuur en vrouwelijk ondernemerschap...
Naast de meer officiële gesprekken had ik, o.a. voor en tijdens het trade dinner in
Casablanca, het genoegen met vrouwelijke ondernemers, captains of industry en
verschillende hoogwaardigheidsbekleders van gedachten te wisselen. Ook heb ik genoten
van de presentaties van de initiatiefneemster van het project "Kunstmarokkanen" en van
een zeer talentvolle Nederlands architect van Marokkaanse afkomst. Zij gingen in op de
vele facetten van de relatie tussen Nederlanders en Marokkanen op het gebied van kunst,
ontwerp, architectuur en economie.

...en positieve bijdrage van ondernemers van Marokkaanse en Nederlandse afkomst.
Nederlanders van Marokkaanse afkomst in Nederland geven een extra dimensie aan de
bilaterale relatie. Zij vormen in velerlei zin een brug tussen de beide landen, ook
economisch. Zij zijn economisch actief, zijn werkzaam in bedrijven en brengen nieuwe
ideeën mee ten aanzien van bedrijfsvoering, marktbewerking en producten.
Opvallend is dat het aandeel nieuwe ondernemers, waaronder de ondernemers van
Marokkaanse afkomst, de laatste jaren sterker is gegroeid dan de toename van de
betreffende beroepsbevolking. Meer en meer zullen zij dan ook een belangrijkere rol
spelen in onze economie. Ik heb tijdens mijn reis aangegeven dat Nederlandse
ondernemers van Marokkaanse afkomst een brug kunnen vormen in de handel tussen
beide landen. Dit bleek ook al uit de samenstelling van de handelsdelegatie, waar
zakenmensen van Nederlandse en Marokkaanse afkomst de bedrijven
vertegenwoordigden. Daarnaast heb ik tijdens de gesprekken aandacht gevraagd voor
stimuleren van ondernemerschap in Marokko. De succesverhalen van zowel
Marokkaanse als Nederlandse ondernemers zullen positief bijdragen aan de beeldvorming
van Marokko in Nederland.

5