Einstein's radiorede bij Sotheby's
2005 is Einsteinjaar. Niet alleen is het 50 jaar geleden dat Albert Einstein (1879-1905) overleed, ook wordt honderd jaar relativiteitstheorie gevierd. Maar er is meer. In zijn 'wonderjaar' 1905 leverde Einstein eveneens het bewijs voor het bestaan van atomen, en luidde hij de kwantumtheorie in - zijn eerste bijdrage aan de natuurkunde van de twintigste eeuw.
Bij Sotheby's Amsterdam komt op 28 november het typescript van Einstein's radiorede "Broadcast to Britain!" onder de hamer. De rede, geschreven en voorgelezen door Albert Einstein op 4 december 1940 op de BBC Radio, is een van de meest opmerkelijke onderdelen van de veiling "MAGGI-Spauling, een Amerikaans Europese verzameling" bij Sotheby's. Einstein was regelmatig te horen op de Amerikaanse en Britse radiostations. In deze rede moedigt hij de Britten aan standvastig te zijn in tegenspoed en prijst ze om hun "heroïsch en vastberaden optreden": ...England fights today for these true goals of human endeavour. She is today the hope of all who have human weal at heart... Britain, by her present heroic ordeal, the means of saving humanity from slipping back into the darkness of barbarism and slavery.
Het document op folioformaat (280 bij 215mm) is voorzien van semi-fonetische aantekeningen in een onbekend handschrift; deze dienden vermoedelijk om Einstein behulpzaam te zijn met de Engelse uitspraak. Het script is onderaan gesigneerd "A Einstein". Albert Einstein werd in 1940 Amerikaans staatsburger nadat hij Duitsland een aantal jaren daarvoor vanwege de politiek situatie had verlaten Het typescript van Einstein's radiorede heeft een richtprijs E 5.000-7.000 (detail afgebeeld).
Het Einstein typescript is afkomstig uit De nalatenschap van Angèle Louise Maggi Spaulding (afgebeeld) en haar echtgenoot, William Stuart Spaulding jr. De veiling biedt een prachtige keuze aan schilderijen, Americana, grafiek, boeken, manuscripten, zilver, juwelen, oudheden, meubelen en kunstvoorwerpen uit twee continenten.
De naam MAGGI - Spaulding staat voor twee prominente families uit Europa en de Verenigde Staten. Angèle Maggi (1924-2005) groeide op in een welgestelde Zwitsers-Italiaanse familie. Haar grootvader Julius Maggi (1846-1912) was oprichter van de beroemde Zwitserse MAGGI fabrieken die als eersten het bouillonblokje produceerden. Het bouillonblokje en de minstens even bekende flesjes aroma waren een groot succes en maakten de naam Maggi over de gehele wereld een begrip.
Angèle's echtgenoot William Stuart Spaulding Jr, beter bekend als 'Stu', kwam uit een al even prominente familie in Boston, USA. Hij was sportief en had, even als zijn vader en oom, aan Harvard gestudeerd. Zijn zuster Alice droeg in het seizoen 1934-35 de eretitel Debutante van het jaar en telde onder meer Joseph Kennedy, de oudste broer van President John F. Kennedy onder haar bewonderaars.
In het begin van de 19de eeuw kwamen de Spauldings van Schotland naar Amerika en werden al spoedig een van de belangrijkste zakenfamilies van Boston. Stu's grootvader maakte een fortuin in suiker en spoorwegen. Stu's vader William Spaulding Sr en zijn broer John werkten mee in de zaken van hun vader. Zij genoten van wat het leven hen te bieden had. Zo was er het Spaulding Huis in Beacon Street, Boston, met uitzicht over de rivier Charles, een groot buitenhuis in de buurt van Boston, een staf van 90 man personeel, een speciale kas waar orchideeën gekweekt werden en het familiejacht 'Isis'. De familie was maatschappelijk betrokken en richtte het Spaulding Ziekenhuis in Boston op.
De broers John en William Spaulding gingen graag samen op reis. Zij kochten tijdens een reis naar het Oosten een Japanse prent die het begin was van wat uiteindelijk een collectie van 6.000 Japanse prenten zou worden. In 1921 schonken de broers de collectie aan het Boston Museum of Art. Hun belangstelling verlegde zich naar de Franse Impressionisten, zoals Dégas, Renoir en Cézanne. Toen John Spaulding in 1948 overleed, liet hij zijn indrukwekkende collectie na aan het Boston Museum of Fine Arts. De Spaulding Impressionisten behoren tot de hoogtepunten van de beroemde collectie van het museum.
Het huwelijk van William Stuart Spaulding Jr in 1942 met de Zwitserse Angèle Maggi, was een grootse societygebeurtenis die uitgebreid werd verslagen in de Amerikaanse kranten, van Boston tot Chicago. Het was een gelukkig huwelijk. Angèle en William woonden beurtelings in de Verenigde Staten, waar zij het Lady Blanche House in de Hamptons en een stoeterij in Californië bezaten, en in Zwitserland waar zij een van de oudste chalets van Gstaad hadden gerestaureerd. Zij reisden veel. Stu schreef een aantal reisboeken, geïllustreerd met foto's van Angèle. Na de dood van Stu in 1961 besloot Angèle zich permanent in Europa te vestigen. Zij kocht de stoeterij van gravin Beissel von Gymnich op Slot Frens bij Keulen en nam met veel succes deel aan verschillende paardenraces. Eind jaren zeventig won ze twee jaar achtereen de Aral beker. In februari 2005 overleed Angèle Maggi Spaulding.
De nalatenschap van Angèle Maggi Spaulding wordt nu bij Sotheby's Amsterdam onder de hamer gebracht. De veiling omvat Americana, prenten, boeken, manuscripten, schilderijen, zilver, juwelen, oudheden, meubelen, klokken, horloges, Europese en Aziatische kunstvoorwerpen en collector's items van twee continenten.
Fine Americana
De collectie Americana omvat verschillende boeken met handgekleurde afbeeldingen, waarbij een aantal eerste edities. Een van de hoogtepunten is de portfolio The History of the Indian tribes door Thomas McKenney en James Hall, met biografieën en anekdotes over vooraanstaande Indiaanse leiders. Deze eerste editie van de driedelige portfolio is verluchtigd met 120 handgekleurde lithografieën van portretten van de belangrijkste Indiaanse leiders, gebaseerd op naar het leven geschilderde portretten door James Otto Lewis, Charles Bird King en George Cooke. McKenney was lange tijd directeur van het United States Bureau of Indian Affairs en een voorvechter van het behoud van Indiaanse cultuur. Hoewel hij zich er zeer van bewust dat zijn werk een hoofdstuk in de geschiedenis bewaarde, had hij niet kunnen bevroeden dat zonder deze prachtige uitgave, er waarschijnlijk niets zou resten van de grote leiders van de Indiaanse naties. In 1865 verwoeste een brand in het Smithsonian bijna alle originele portretten waarvan de lithografieën waren gemaakt. James Hall schreef de tekst van de portfolio op basis van informatie van McKenney (richtprijs E 30.000-40.000, afgebeeld).
Een andere eerste editie is de portfolio Sketches in North America and the Oregon Territory door Captain Henri James Warre uit 1848, met 20 handgekleurde litho's van landschappen. Kapitein Warre werd in mei 1845 op een militaire verkenningsmissie naar Oregon gezonden. In deze staat bestond op dat moment een ongemakkelijke gezamenlijke bezetting door Groot Britannië en de Verenigde Staten. Tegen de tijd dat Warre terugkeerde naar Engeland, was de grens tussen de twee landen middels een verdrag vastgesteld op de 49ste parallel. Met behulp van zijn notities en tekeningen produceerde Warre toen dit magnifieke werk (lot 144, richtprijs E 35.000-50.000).
Jacques Milbert's portfolio Itinéraire pittoresque du fleuve Hudson et les parties laterals, l'Amerique du Nord, uitgegeven in 1828, omvat 54 handgekleurde platen en een gedeeltelijk handgekleurde, opvouwbare landkaart. Milbert bracht zeven jaar door in Amerika en verzamelde meer dan 8.000 specimens aan flora en fauna voor het Museum of Natural History in Parijs. Milbert maakte ook de landschapsschetsen de nu aangeboden atlas deel dat gewoonlijk vergezeld gaat van twee tekstboeken. Het nu aangeboden atlas deel heeft een richtprijs van E 6.000-8.000.
Alexander Wilson's publicatie American Ornithology of The natural history of the birds of the United States, uit 1808-1814, is een eerste editie van een negendelige publicatie met 76 handgekleurde gravures. Naar aanleiding van dit uitgebreide werk, waarin de meeste vogels in Amerika zijn opgenomen, werd Wilson bekend als de 'Vader van de Amerikaanse ornithologie' (lot 147, E 5.000-7.000).
Er is een prachtige selectie topografische prenten van Boston en omgeving. Een mooi voorbeeld is de kleurenlithografie voorstellend de National Lancers with the reviewing officers on Boston Common, een van de mooiste vroege voorbeelden van kleurenlithografie in Boston. De kleurenlitho, uitgegeven in circa 1837, heeft een richtprijs van E 2.000-3.000 (lot 8, afgebeeld).
De collectie omvat ook veel Engelse reisboeken met kleurenplaten en tomografieën, waarbij een prachtige set van Ayton and Daniell's A Voyage round Great Britain uit 1814 met 308 platen die illustratief zijn voor het karakter en kenmerkende landmerken van de kust.
Een zeldzame draagbare tweeluik zonnewijzer van gegraveerd ivoor door Thomas Tucher, werd in het begin van de 17de eeuw vervaardigd in Neurenberg. De tweeluikzonnewijzer was een van de meest gebruikelijke draagbare zonnewijzers. Dit type heeft twee ivoren bladen die door een scharnier worden verbonden. De benaming diptiek zonnewijzer is verwant aan het Griekse 'diptychos', wat opvouwbare schrijftafel betekent. Dergelijke zonnewijzers werden vanaf het begin van de 16de eeuw in Neurenberg vervaardigd door de zogenaamde 'kompasmakers'. Het nu aangeboden instrument is op de kompasbol gegraveerd met de twee gegraveerde slangen van de familie Tucher. De richtprijs bedraagt E 4.000-6.000 (afgebeeld).
De collectie omvat een groot aantal schilderijen, waarbij landschappen, portretten, bijbelse voorstellingen en bloemstillevens door Hollandse e Italiaanse oude meesters waarbij een 16de eeuwse Leidse School voorstelling van de Vlucht uit Egypte (E 5.000-7.000) en een Gezicht op de Singel in Amsterdam, met de Nieuwe Lutherse Kerk en de Montelbaanstoren door het atelier Jacob Storck (1641-na 1692, E 6.000-8.000). Bij de 19de eeuwse landschappen bevinden zich enkele werken door Henri Joseph Harpignies, waarbij een Zomerlandschap uit 1900 (E 10.000-15.000).
Angèle's liefde voor paarden is duidelijk te zien aan de aantrekkelijke selectie portretten van paarden en ruiters zoals Flying Fox door John Alfred Wheeler (E 2.000-3.000, afgebeeld).
Vermeldenswaardig zijn verder een uitgebreide set tafelzilver van Tiffany & Co, New York, 1869-1891 (lot 160, bestaand uit 156 stukken met een richtprijs van E 4.000-6.000) en een Amerikaans scheepsmodel van walvisbeen uit het begin van de 19de eeuw (richtprijs E 6.000-9.000). Bij de circa 75 lot nummers juwelen bevinden zich ook een aantal aantrekkelijke broches en armbanden in de vorm van rennende paarden, paardenhoofden en hoefijzers.
Kijkdagen: 25-27 november 2005, 10.00 tot 17.00 uur, Sotheby's Amsterdam
Veiling: maandag 28 november om 10.30 en 14.00 uur
Voor verdere inlichtingen en beeldmateriaal:
Diana Ridderikhoff, Press Office Amsterdam T *31 20 550 2205/6, diana.ridderikhoff@sothebys.com
---
---- --