Ministerie van Algemene Zaken

Speech van de voorzitter van de Raad van Ministers van het Koninkrijk, mr.dr. J.P. Balkenende, bij de Start Ronde Tafel Conferentie, 26 november 2005, Willemstad, Curaçao.

Dames en heren,

Awe ta un dia historiko. Representatives of the Kingdom, Aruba, the Netherlands Antilles, The Netherlands, Bonaire, Curaçao, Sint Maarten, Saba and Sint Eustatius are meeting today to discuss the future. Onze gemeenschappelijke toekomst.

Het was onze gezamenlijke wens om deze startconferentie op een zo kort mogelijke termijn te houden. Daarom zijn we vandaag hier. Ik dank iedereen hartelijk voor de medewerking om dit op deze dag - een zaterdag nog wel - en op deze korte termijn mogelijk te maken. Wij zitten bijeen aan een opstelling van een ronde tafel. En dat is niet voor niets. In het verleden zijn belangrijke besprekingen over onze staatkundige verhoudingen gehouden tijdens ronde tafelconferenties. Een goede traditie, en goede tradities moeten in ere worden gehouden. Maar wat nog belangrijker is: een ronde tafel drukt gelijkwaardigheid uit. Er is geen hoofd van de tafel en er zijn geen zijkanten. Alle deelnemers aan deze tafel - aan deze conferentie - zijn gelijkwaardig. Ik zal er als voorzitter ook op toezien dat alle deelnemers tot hun recht komen.

Als ik deze tafel zo rondkijk, zijn er nog twee woorden die bij mij naar boven komen: verscheidenheid en verbondenheid. Deze woorden kenmerken het Koninkrijk der Nederlanden en de verhouding van de partners daarbinnen goed.

Het moge duidelijk zijn: wij zijn verschillend. Wij spreken thuis aan de keukentafel andere talen. De een is opgegroeid tussen de palmbomen, de ander tussen de tulpenvelden. De een houdt van aardappels, de ander van funchi. En hoewel we allemaal leven met wind, water en strand, kunnen de verschillen tussen de Noordzee en de Caribische Zee bijna niet groter zijn.

Erkenning van deze verscheidenheid is een belangrijke drijfveer bij deze besprekingen. Ook in de bestuurlijke verhoudingen moeten we recht doen aan die verscheidenheid. En dat is wel eens anders geweest. Binnen het Koninkrijk is er in de loop van de jaren teveel uitgegaan van eenvormigheid. One size fits all. Maar dat werkt niet. De centrale boodschap van deze ronde tafelconferentie is daarom: laat de verscheidenheid ook doorklinken in de bestuurlijke verhoudingen en de manier waarop we samenwerken. Laten we zoeken naar maatwerk. Ruimte geven aan de verscheidenheid kan alleen doordat er ook verbondenheid is. We zijn niet alleen verbonden door dat ene Statuut en het al meer dan 50 jaar nauw samenwerken in koninkrijksverband. We zijn ook verbonden door een huis: het huis van Oranje Nassau. De leden van het Koninklijk Huis, en in het bijzondere Hare Majesteit de Koningin, hebben allemaal een plaats in onze harten.
We delen ook een aantal fundamentele waarden als democratie, vrijheid, solidariteit en respect. Gedeelde waarden verbinden. Zonder gedeelde waarden is samen leven en samen werken niet mogelijk.

Het is goed te kunnen zien dat vandaag de dag de contacten alleen maar intensiever zijn geworden. Veel Arubanen en Antillianen zijn voor korte of langere tijd in Nederland voor werk, studie of familiebezoek. En ook veel Nederlanders zijn hier - in het Caribische deel van het Koninkrijk - actief. En dan heb ik het niet eens over alle uitwisselingen op sociaal- cultureel gebied en andere samenwerkingsvormen. Dergelijke contacten over en weer zijn een verrijking. In persoonlijke zin, maar zeker ook voor de samenwerking binnen het Koninkrijk. Zo bouwen we samen aan een nieuwe toekomst.

Dames en heren,

Ons Koninkrijk kun je eigenlijk zien als een mozaïek. Het bestaat uit diverse steentjes die allemaal een eigen karakter hebben. Een eigen vorm, kleur en omvang. Een eigen identiteit. Zo is het ook met de landen en eilandgebieden binnen het Koninkrijk. Maar al die steentjes samen vormen een nieuw geheel. Een mozaïek wordt bijeengehouden door cement. Voor het Koninkrijk der Nederlanden is het Statuut het cement.

Het Statuut reguleert onze samenwerking. Een samenwerking die - gelukkig - een keuze is. De eilandgebieden en de landen kiezen voor de band van en binnen het Koninkrijk. En dat is een eigen vrije keuze. Het is goed dat nog eens te onderlijnen. De keuze voor het Koninkrijk brengt niet alleen rechten met zich, maar zeker ook verantwoordelijkheden en verplichtingen. Vrij in keuze, maar niet vrijblijvend!

Binnen het Koninkrijk gaan we nieuwe afspraken maken over onze staatkundige verhoudingen. Afspraken die recht doen aan de huidige inzichten en wensen van de partners. Ook dat is een keuze. Maar daar blijft het niet bij.

In de slotverklaring van het bestuurlijk overleg van 17 september en in het Hoofdlijnenakkoord van 22 oktober jl. is meer vastgelegd. We gaan er voor zorgen dat de partners in de nieuwe staatkundige situatie een goede start krijgen. Daarom worden er ook afspraken gemaakt over financieel-economische zaken, rechtshandhaving en goed bestuur. Gaat het de individuele partners goed, dan vaart ook het Koninkrijk daar wel bij.

Dames en heren,

Vandaag maken we een start met onze toekomst. We schrijven een nieuw hoofdstuk in onze gezamenlijke geschiedenis van verscheidenheid en verbondenheid.
Ik heb alle vertrouwen in een goede afloop - voor alle partijen. Het zal echt niet allemaal vanzelf gaan, dat besef ik heel goed. Met een stevig debat is niets mis. Zolang we het maar doen in het belang van het Koninkrijk als geheel en in het belang van alle partners binnen het Koninkrijk individueel.
Zoals ons Statuut in zijn preambule stelt: 'de eigen belangen zelfstandig behartigen, en op voet van gelijkwaardigheid de gemeenschappelijke belangen verzorgen en wederkerig bijstand verlenen'. Deze woorden hebben nog niets van hun betekenis verloren en kunnen dienen als inspiratie voor de werkzaamheden waar we vandaag een begin mee maken.