Meer informatie: dienst Interne en Externe Communicatie, tel. 071-5273282
Persbericht Universiteit Leiden
21 december 2005
Oorsprong van de mens: Afrika, Azië of beide?
In een artikel in Nature van donderdag 22 december plaatsen de
archeologen Wil Roebroeks (Universiteit Leiden) en Robin Dennell
(Sheffield, UK) grote vraagtekens bij Afrika als uniek
oorsprongsgebied van de mens. Mogelijk verspreidden vroege
mensachtigen zich al veel eerder dan 1,8 miljoen jaar geleden vanuit
Afrika naar Azië, en werd Afrika 1,8 miljoen jaar geleden op zijn
beurt bevolkt door mensachtigen die in Azië al een (onbekend) lange
evolutie achter de rug hadden - in plaats van andersom!
In het vrij algemeen geaccepteerde scenario begonnen rond 1,8 miljoen
jaar geleden vroege mensachtigen zich vanuit Afrika over Azië te
verspreiden. Deze mensen, in het algemeen aangeduid als Homo erectus,
hadden een groot lijf en flinke hersenen. Ze beschikten volgens
sommige onderzoekers over de typisch menselijke wanderlust.
Uiteindelijk kwamen zij aan op Java. Daar wist de Nederlander Eugène
Dubois eind negentiende eeuw hun resten op te graven. Dit scenario
staat bekend als Out of Africa 1. (Het staat los van het andere
scenario, Out of Africa 2, waarin de herkomst van alle moderne mensen,
Homo sapiens, teruggaat op één Afrikaanse oerpopulatie die circa 200
duizend jaar geleden leefde). Maar klopt dit eerste scenario wel?
De auteurs wijzen op de grote verschillen in intensiteit van onderzoek
tussen Afrika en Azië. Misschien, zo stellen ze, is Afrika op dit
moment wel het kerngebied en Azië marginaal omdat we eenvoudigweg in
Azië nog niet genoeg gezocht hebben. De spectaculaire vondsten die
Azië de laatste jaren heeft opgeleverd maken dat tot een serieuze
optie. De 1,8 miljoen jaar oude fossielen uit Dmanisi (Georgië)
stammen van kleine mensachtigen met kleine hersenen.
Grote lichamen en dito hersenen zijn blijkbaar geen voorwaarde voor
kolonisatie van gebieden buiten Afrika. Bovendien vullen de vondsten
van Dmanisi uitstekend het gat dat in Afrika geconstateerd is tussen
het geslacht Homo en zijn voorloper, het geslacht Australopithecus.
Out of Asia en Into Africa? De auteurs vinden dat het hoog tijd is om
deze nieuwe vragen serieus te gaan onderzoeken.
Dennell, R. & W. Roebroeks 2005. An Asian perspective on early human
dispersal from Africa. Nature. December 22 2005
Faculteit der Archeologie, Leiden University NL
Dept of Archaeology, University of Sheffield UK