12-01-2006
Dubbele oratie over snijvlak aard- en levenswetenschappen
Op vrijdag 13 januari 2006 spreken KNAW-lid prof. Jaap Sinninghe
Damsté en NIOO-onderzoeker prof. Jack Middelburg hun oraties bij de
Universiteit Utrecht uit. Beiden hebben zij inmiddels (inter)nationale
successen behaald op het snijvlak van de aard- en levenswetenschappen.
In hun nieuwe aanstelling bij de faculteit Geowetenschappen van de
Universiteit Utrecht zullen zij hier verder invulling aan geven.
Daarnaast zijn beide onderzoekers verbonden aan het Darwin Centrum
voor Biogeologie waarin de samenwerking tussen aard- en
levenswetenschappers sterk gestimuleerd wordt.
'Moleculen uit een ver verleden'
In zijn oratie Moleculen uit een ver verleden gaat Sinninghe Damsté
in op het vakgebied van de moleculaire paleontologie. Naast de
mogelijkheid de evolutionaire geschiedenis van het leven te
reconstrueren aan de hand van zichtbare fossiele resten, bestuderen
moleculaire paleontologen chemische of moleculaire fossielen. Dit zijn
karakteristieke organische verbindingen die gevonden worden in
sedimenten en gerelateerd kunnen worden aan specifieke organismen en
informatie geven over fysische, chemische of biologische processen ten
tijde van afzetting. Deze fossiele organische moleculen geven inzicht
in de biogeochemische kringlopen die een belangrijke rol in de
ontwikkeling van de levensomstandigheden, en dus van het leven op
aarde, hebben gespeeld.
'Tussen aarde en leven'
Middelburg gaat in zijn oratie Tussen aarde en leven dieper in op de
historische ontwikkeling van biogeologie in het algemeen en de
biogeochemie in het bijzonder. Hij besteedt hierbij aandacht aan de
eigenaardigheden en tradities van de bio- en geowetenschappen en de
gevolgen hiervan voor het huidige onderzoek. Twee onderdelen krijgen
speciale aandacht. Allereerst de voorspellende biogeochemische
modellen met daarbij de vraag: wat zijn de uitdagingen, en ten tweede
de rol van bodemdieren in sediment biogeochemie. In zijn oratie
refereert Middelburg aan de sedimentomwoeling door wormen in het
laatste boek van Charles Darwin.
Jaap Sinnighe Damsté
Jaap Sinnighe Damsté is moleculair paleontoloog en als
departementshoofd van de afdeling Mariene Biogeochemie en Toxicologie
verbonden aan het Koninklijk Nederlands Instituut voor Onderzoek der
Zee (NIOZ) op Texel en werkt al sinds 1993 in deeltijd op de
Universiteit Utrecht. Daarnaast is hij lid van de KNAW, lid van de
stuurgroep van het Darwin Centrum voor Biogeologie en lid van de
wetenschappelijke commissie van het Nederlands Instituut voor Ecologie
(NIOO-KNAW). Sinninghe Damsté ontving in 2004 de Spinozapremie en
werd in 2005 onderscheiden met de Treibs Medal Award van de American
Geochemical Society. In zijn onderzoek gebruikt hij biolipiden en hun
omzettingsproducten in de microbiologie, ecologie, biogeochemie,
palaeontologie en evolutionaire biologie.
Jack Middelburg
Jack Middelburg is biogeochemicus en als senioronderzoeker verbonden
aan het NIOO-KNAW in Yerseke en sinds 1 april 2005 bijzonder
hoogleraar aan de Universiteit Utrecht. Daarnaast is hij
gasthoogleraar aan de RU Gent en verbonden aan het Darwin Centrum voor
Biogeologie. Verder is hij editor van Biogeosciences, associate editor
van Geochimica Cosmochimica Acta en Limnology and Oceanography en lid
van het bestuur van het NIOZ. Zijn onderzoek strekt zich uit tot
biogeochemie in de ruimste zin, in het bijzonder transport-reactie
modelleren, stabiele isotopen biogeochemie, sediment biogeochemie en
ecologie en nutriënten kringlopen op het land-ocean interface.
Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen