|Voor publicatie |Blijvend overaanbod van kantoorruimte ondanks toenemende vraag
Amsterdam, 3 februari 2006 - Jones Lang LaSalle (NYSE: JLL), vastgoedadviseurs, brengt vandaag de Dutch City Reports en de Kantorenmarktspecial uit. Ondanks een duidelijk versterkte opname van kantoorruimte in bijna alle geanalyseerde steden, is het nog altijd duidelijk dat het overaanbod op korte termijn niet weggewerkt zal worden. Sterker nog, in de Kantorenmarktspecial beschrijft Jones Lang LaSalle een trend die zelfs een negatief effect zal hebben op het huidige overaanbod. Het uitbesteden van arbeid naar lagelonenlanden, tot voor kort voorbehouden aan de industriële sector, is namelijk ook in opkomst in de dienstverlenende sector. Dit 'off-shoringseffect' zorgt voor een cumulatieve afname van de vraag naar kantoorruimte die tot 2010 tot ongeveer 760.000 m² vvo kan oplopen. Een reden temeer voor alle betrokken partijen om te komen tot een daadkrachtige aanpak van het huidige overaanbod.
In 2005 kwam de opname van kantoorruimte in de meeste steden, met uitzondering van Den Haag en Eindhoven, hoger uit dan vorig jaar. Opvallend was dat de zakelijke dienstverlening het afgelopen jaar weer sterk vertegenwoordigd was; met name de ICT-sector, die in Eindhoven zelfs de meest actieve sector was. Grootschalige transacties zorgden voor een sterke tweede helft van het jaar. Zo huurde het CBS 26.000 m² vvo in Ypenburg (Den Haag) en huurden Deloitte Holding en AKD Prinsen van Wijmen in totaal 28.000 m² vvo op de Kop van Zuid (Rotterdam).
De sterke aanbodstijging van de afgelopen jaren lijkt langzaam tot staan te komen. Hoewel in 2005 in de meeste steden nog een groei van het aanbod op jaarbasis werd waargenomen, vond in diverse steden in het vierde kwartaal een daling op kwartaalbasis plaats. Daarnaast nam het aanbod in Den Haag en Utrecht af ten opzichte van een jaar geleden.
De tophuren hebben zich in de tweede helft van 2004 weten te handhaven, ofschoon incentives hierbij een grote rol hebben gespeeld. Voor 2006 wordt verwacht dat de huurprijzen zich zullen handhaven, wederom ondersteund door incentives. Huurprijsgroei wordt niet eerder dan in 2007 verwacht.
De cijfers per stad:
. Amsterdam De opname in 2005 was met 314.000 m² vvo 5% hoger dan de opname in 2004. De zakelijke dienstverlening was de sterkst vertegenwoordigde sector. Voor 2006 wordt een vergelijkbaar opnamevolume verwacht. Het aanbod nam in Q4 2005 af ten opzichte van het kwartaal ervoor, maar op jaarbasis werd nog een stijging van 9% geregistreerd, waardoor het aanbod uitkwam op 1.232.000 m² vvo, overeenkomend met een leegstandspercentage van 17,8%. In 2006 zal het aanbod naar verwachting stabiliseren of dalen. De tophuur bleef, ondersteund door incentives, stabiel op E 320,-- per m² vvo per jaar.
. Den Haag De opname liep in 2005 met 33% terug ten opzichte van 2004 en kwam uit op een niveau van 54.000 m² vvo. Voor 2006 wordt een vergelijkbaar opnamevolume verwacht, aangezien er nauwelijks nieuwbouwprojecten op de markt komen. Daarnaast treedt traditioneel gezien op de Haagse kantorenmarkt een relatief vertraagd effect van het economische herstel op als gevolg van de oververtegenwoordiging van de non-profit sector in de Hofstad. Als gevolg van het vrijwel uitblijven van opleveringen, nam het aanbod het afgelopen jaar met 7% af. Het huidige aanbod bedraagt 322.000 m² vvo, overeenkomend met een leegstandspercentage van 7,2%. De tophuur bleef, ondersteund door incentives, stabiel in de tweede helft van 2005 op een niveau van E 200,-- per m² vvo nadat in de eerste helft van het jaar een daling is opgetreden.
. Rotterdam Door één grootschalige transactie werd de opname in het vierde kwartaal tot recordhoogte gestuwd. Het totale opnamevolume in 2005 kwam uit op 120.000 m² vvo. Wat 28% boven het opnamevolume van 2004 ligt. Voor 2006 wordt eveneens een aanzienlijke opname verwacht, ofschoon het niveau onder dat van 2005 zal uitkomen als gevolg van eerdergenoemde grootschalige transactie. Het aanbod in de Maasstad is het afgelopen jaar met 21% gestegen en bedraagt momenteel 317.000 m², wat neerkomt op een leegstandspercentage van 8,6%. In 2006 zal het aanbod naar verwachting nog licht stijgen. De tophuur is in de tweede helft van 2005 gestegen tot een niveau van E 185,-- per m² en heeft betrekking op nieuwbouw op de Kop van Zuid. Ook in Rotterdam spelen incentives nog altijd een grote rol.
. Utrecht Als gevolg van een groot aantal grootschalige transacties, kwam het opnamevolume in 2005 met 230.000 m² vvo maar liefst 52% uit boven het opnamevolume van 2004. De non-profit sector was de meest actieve sector in Utrecht, net als voorgaande jaren. Voor 2006 wordt een aanhoudend sterke vraag verwacht. Het aanbod in Utrecht was stabiel in het vierde kwartaal, maar is op jaarbasis met 7% gedaald tot een niveau van 240.000 m² vvo. Dit komt neer op een leegstandspercentage van 10,5%. De tophuur is in 2005, ondersteund door incentives, stabiel gebleven op een niveau van E 190,-- per m² vvo per jaar.
. Eindhoven In 2004 en 2005 was de opname van kantoorruimte relatief beperkt. In 2005 bedroeg de opname 56.000 m² vvo, 3% minder dan in 2004. De ICT-sector was de meest actieve sector in
het afgelopen jaar. Voor 2006 wordt een groeiend opnamevolume verwacht als gevolg van het economisch herstel. Het aanbod is in 2005 met 16% toegenomen en komt momenteel uit op 234.000 m² vvo, overeenkomend met een leegstandspercentage van 15,8%. Voor 2006 wordt een lichte afname verwacht als gevolg van de aantrekkende vraag naar kantoorruimte. De tophuur is, ondersteund door incentives, in 2005 stabiel gebleven op het niveau van E 150,-- per m² vvo per jaar.
Opname vijf grote steden, vierde kwartaal / 2005 ten opzichte van 2004
|Stad |Q4 2005 |Q1-Q4 2005 |Verandering| | | | |t.o.v. | | | | |Q1-Q4 2004 | |Amsterd|103 |314 |5% | |am | | | | |Den |54 |113 |-33% | |Haag | | | | |Rotterd|53 |120 |28% | |am | | | | |Utrecht|68 |230 |52% | |Eindhov|6 |56 |-3% | |en | | | |Bron: Jones Lang LaSalle (2006)
Aanbod vijf grote steden, vierde kwartaal 2005 ten opzichte van vierde kwartaal 2004
|Stad |Q4 2005 |Verandering | | | |t.o.v. Q4 2004 | |Amsterdam |1.232.000 |9% | |Den Haag |322.000 |-7% | |Rotterdam |317.000 |21% | |Utrecht |240.000 |-7% | |Eindhoven |234.000 |16% |Bron: Jones Lang LaSalle (2006)
Dutch City Reports
De Dutch City Reports van Jones Lang LaSalle geven een overzicht van de meest recente cijfers en ontwikkelingen op de kantorenmarkt van Amsterdam, Den Haag, Rotterdam, Utrecht en Eindhoven en bijbehorende randgemeenten. De rapporten verschijnen twee keer per jaar en zijn te downloaden via de website www.joneslanglasalle.nl onder 'kenniscentrum'.
|Over Jones Lang LaSalle | |Jones Lang LaSalle (NYSE: JLL) is, met een omzet in 2005 van ongeveer $ | |1,4 miljard, wereldwijd toonaangevend in diensten en vermogensbeheer op | |het gebied van onroerend goed. De organisatie heeft meer dan 100 | |kantoren en is actief in meer dan 430 steden in 50 landen. Jones Lang | |LaSalle levert een volledig geïntegreerd dienstverleningspakket, | |omvattend management services, transactiegerichte services en investment| |management services op lokaal, regionaal en internationaal niveau, aan | |eigenaren, gebruikers en beleggers. Jones Lang LaSalle is tevens | |marktleider op het gebied van vastgoed en corporate facility | |management-diensten met wereldwijd een beheerportefeuille van circa 85 | |miljoen m2. LaSalle Investment Management, is één van 's werelds | |grootste en meest diverse onroerend goed investment | |management-organisaties met meer dan $ 30 miljard aan assets in beheer. | |Voor meer informatie bezoek onze site www.joneslanglasalle.com. |
|Jones Lang LaSalle, | | |kantoorgebouw Atrium | | |Strawinskylaan 3103 / 1077| | |ZX Amsterdam | | | | | | | |Contact:|Bea de Buisonjé | | |Bedrijf |SyrinX pr & communicatie namens | | | |Jones Lang LaSalle | | |Tel.nr.:|078 6315499 / 06 51559715 | | |Email: |Bea@PenB.nl | | | | |
---- --