Vlaamse overheid

Vlaamse Regering keurt nieuw inburgeringsdecreet goed

De Vlaamse Regering heeft vrijdag 3 februari op voorstel van minister van Inburgering Marino KEULEN het voorontwerp tot wijziging van het inburgeringsdecreet goedgekeurd.

De huidige Vlaamse Regering heeft in haar regeerakkoord een duidelijke trendbreuk gezet in het inburgeringsbeleid. De regering streeft naar een actief burgerschap van allen die zich permanent in Vlaanderen komen vestigen. Dit is in wezen een beleid dat kansen geeft; maar ook elkeen voor zijn verantwoordelijkheid plaatst.

Het nieuwe inburgeringsdecreet schept de juridische basis voor dit beleid. Het voorontwerp verplicht alle nieuwkomers - met uitzondering van de niet-Belgische EU- burgers - die zich permanent in Vlaanderen willen vestigen een inburgeringstraject te volgen. Bovendien zal wie aan de inburgeringsplicht verzaakt, daadwerkelijk gestraft worden. Het inburgeringsbeleid wordt verder uitgebreid naar bepaalde groepen van oudkomers.

Omdat de regering participatie op de arbeidsmarkt een topprioriteit vindt, moet de inburgeringsplicht voor werkenden flexibel ingevuld worden.

Tezelfdertijd heeft de regering in de meerjarenbegroting alle middelen voorzien die nodig zijn om dit ambitieuze beleid waar te maken.

Situering
Met de principiële goedkeuring van het nieuwe voorontwerp van inburgeringsdecreet zet de Vlaamse Regering een grote stap naar de verwezenlijking van een belangrijke doelstelling uit het regeerakkoord. Het samenleven in diversiteit is voor de Vlaamse Regering een prioriteit. De belangrijkste vernieuwing uit het voorontwerp is dat de verplichte inburgering uitgebreid zal worden tot alle nieuwkomers die zich via de gezinsvorming en gezinshereniging permanent en legaal in Vlaanderen komen vestigen. Omwille van het Europese recht wordt een uitzondering gemaakt voor de niet-Belgische EU- onderdanen. Wie huwt met een Belg wordt voortaan wel verplicht een inburgeringstraject te volgen. Ook bepaalde categorieën van oudkomers zullen verplicht een inburgeringstraject moeten volgen. In het huidige decreet is de inburgeringsplicht voornamelijk van toepassing op ontvankelijk verklaarde asielzoekers, terwijl het grootste deel van deze groep zich hier uiteindelijk niet permanent en legaal zal mogen vestigen. Deze groep blijft in het nieuwe decreet wel verplicht om de cursus maatschappelijke oriëntatie te volgen.

Minister Keulen beklemtoont dat de verplichtingen voor inburgeraars die uit het voorontwerp zullen voortvloeien, niet de bedoeling hebben hen het leven zuur te maken. Zij zijn integendeel bedoeld om hen zo snel mogelijk aan de actieve kant van de samenleving te krijgen, om de taal te leren die wordt gesproken in de regio waarin ze hun verdere toekomst willen uitbouwen, kortom om hen kansen te geven en zelfredzaam te worden.

Het nieuwe inburgeringsdecreet wil een nieuwe en grote stap zetten naar een betere, efficiënte en niet langer vrijblijvende integratie van nieuwkomers en oudkomers in Vlaanderen. Uit tal van statistische gegevens blijkt immers dat de integratie van allochtonen in onze gemeenschap en het samenleven in diversiteit nog veel te wensen overlaat. De statistieken met betrekking tot de arbeidsmarkt en het onderwijs zitten systematisch verkeerd. De Vlaamse Regering wil zich daar niet bij neerleggen. Temeer daar alles erop wijst dat het samenleven in diversiteit ook voor de toekomstige generaties hoog op de agenda zal blijven staan.

Wat wordt onder inburgering verstaan?
De inburgering is gericht naar de doelgroep van nieuwkomers en bepaalde categorieën oudkomers, samen inburgeraars genoemd. Inburgering verloopt via een inburgeringstraject dat uit drie onderdelen bestaat. De lessen Nederlands zijn speciaal op de maat van anderstaligen gemaakt (NT2 of Nederlands als tweede taal) en worden verstrekt door de Centra voor Basiseducatie, de Centra voor Volwassenvorming en de Universitaire Talencentra. De VDAB bereidt de inburgeraar voor om zo snel mogelijk aan het werk te kunnen gaan. De inburgeraars krijgen de lessen maatschappelijke oriëntatie in de onthaalbureaus die inmiddels regionaal werden ingeplant.

De onthaalbureaus zijn het kloppend hart voor de inburgering. Daar moeten de inburgeraars zich aanmelden en daar krijgen ze aan het eind van de rit ook hun inburgeringsattest dat het primaire inburgeringstraject afsluit. Na dit primaire inburgeringstraject kunnen inburgeraars ook een secundair inburgeringstraject volgen.

De inburgeringsplicht houdt in dat de inburgeraar zich tijdig moet melden bij het onthaalbureau en regelmatig moet deelnemen aan het vormingsprogramma of er (in de toekomst) de doelstellingen van moet behalen.

Wie wordt verplicht zich in te burgeren? Het nieuwe decreet maakt het volgen van een inburgeringstraject wettelijk verplicht voor zoveel mogelijk meerderjarige nieuwkomers van buiten de Europese Unie die zich permanent en legaal in het Vlaams gewest komen vestigen, zonder daarbij internationale en Europese rechtsregels te schenden.

Nieuwkomers die zich in Vlaanderen vestigen via gezinshereniging of gezinsvorming, worden verplicht zich in te burgeren. Omwille van het Europese recht met betrekking tot het vrije verkeer wordt die inburgeringsplicht niet opgelegd aan niet-Belgische EU- onderdanen. Wie huwt met een Belg en zo het verblijfsrecht krijgt, zal voortaan wél verplicht worden een inburgeringstraject te volgen. Dit geldt uiteraard ten aanzien van alle gezinsherenigers, of het nu gaat om bijvoorbeeld de Filippijnse of Russische die met een Belg huwt, of om de volgmigratie van allochtonen die eerder de Belgische nationaliteit verkregen.

Ook wie in het Vlaams Gewest een religieuze of levensbeschouwelijke functie komt uitoefenen in een erkende lokale geloofsgemeenschap wordt verplichte inburgeraar. De erkenning van plaatselijke kerk- of geloofsgemeenschappen is trouwens gekoppeld aan de voorwaarde dat de toekomstige geestelijke bedienaar zijn inburgeringsplicht nakomt. Op termijn is het de bedoeling voor bedienaars van de eredienst een specifieke cursus maatschappelijke oriëntatie te ontwikkelen. Mensen met een religieuze functie die niet gaan werken in een erkende lokale geloofsgemeenschap - bijvoorbeeld de boeddhistische monnik of een imam in een niet-erkende moskee - zullen uiteraard gewoon als nieuwkomer een verplicht inburgeringstraject moeten volgen.

Ontvankelijk verklaarde asielzoekers, van wie het grootste deel zich uiteindelijk niet permanent (legaal) zal mogen vestigen in België, worden door de decreetswijziging niet langer verplicht om een volledig inburgeringstraject te volgen. Zij worden enkel nog verplicht het pakket maatschappelijke oriëntatie te volgen. Ze zijn wel rechthebbend voor loopbaanoriëntatie en Nederlands. Wanneer ze als vluchteling erkend worden - en hier dus een permanente verblijfstitel krijgen - en nog geen inburgeringsattest behaald hebben, worden ze wel verplicht dat alsnog te doen.

Een laatste categorie die verplicht wordt een inburgeringstraject te volgen, zijn de oudkomers die leven van een leefloon. Als oudkomer wordt beschouwd iedereen die niet in België is geboren en van wie één van de twee ouders hier evenmin geboren is. Niet-Belgische EU-burgers zijn dus strikt genomen ook oudkomers, maar door het vrije verkeer van personen in de EU kunnen ze niet inburgeringsplichtig gemaakt worden. Ze zijn desgewenst wel rechthebbend op een inburgeringstraject.

Oudkomers die aan het werk zijn zullen nooit verplicht worden een inburgeringstraject te volgen. Zij kunnen dat wel vrijwillig doen. Het ontwerpdecreet voorziet een flexibele inburgeringsplicht voor nieuwkomers die aan het werk zijn. In geen geval mag de inburgeringsplicht een belemmering zijn om de beroepsactiviteit uit te oefenen. Er is dus geen principiële vrijstelling voor mensen die werken, maar het is voor de Vlaamse Regering essentieel dat de inburgeringsplicht nooit mag verhinderen dat mensen aan het werk gaan of hun beroepsactiviteit blijven uitoefenen. Ook werkgevers mogen van de inburgeringsplicht nooit het slachtoffer worden. Daarom is in het decreet voorzien dat mensen die aan het werk zijn een flexibel traject moeten krijgen. De uitvoeringsbesluiten die dit moeten regelen zullen tot stand komen in nauw overleg met de werkgeversorganisaties.

Hierbij moet trouwens opgemerkt worden dat de inburgeringsplicht enkel geldt voor mensen die zich hier permanent komen vestigen. Wetenschappelijke onderzoekers of mensen die naar hier komen om te werken doen dat bijna altijd met een tijdelijke arbeidsvergunning. Zij zullen dus als 'tijdelijken' nooit verplicht worden.

Naast de al vernoemde EU-burgers en tijdelijke arbeidsmigranten, worden ook ernstig zieken, fysiek of mentaal gehandicapten vrijgesteld, net als inburgeraars ouder dan 64 (met uitzondering van de bedienaars van erediensten).

Tenslotte worden inburgeringsplichtige oudkomers vrijgesteld indien ze een getuigschrift lager of hoger onderwijs hebben behaald in ons land of in Nederland. Het volgen van ons onderwijs is immers nog steeds het ideale inburgeringstraject.

Wie is niet verplicht tot inburgering, maar kan er wel een recht op laten gelden?
Bepaalde categorieën inburgeraars zijn niet verplicht, maar hebben wel recht op een inburgeringstraject. Het gaat meer bepaald om oudkomers die ouder of voogd zijn van schoolgaande of leerplichtige kinderen. In het belang van hun kinderen krijgen zij prioritair recht op inburgering. Op termijn wordt voor deze categorie een speciale cursus ingevoerd. Ook inburgeraars die huurder of kandidaat-huurder zijn van een sociale woning in het Vlaams Gewest zijn prioritair rechthebbend. Zodra de eerder door de Vlaamse Regering goedgekeurde Wooncode in werking treedt wordt van alle nieuwe sociale huurders verwacht dat zij bereid zijn Nederlands te leren, als voorwaarde voor de inschrijving of de toewijzing van een sociale woning.

Oudkomers die inkomsten verwerven via een wachtuitkering of een werkloosheidsuitkering worden door het inburgeringsdecreet niet gevat. Voor hen geldt de regeling in het eveneens vandaag goedgekeurde nieuwe inwerkingsdecreet van minister Frank Vandenbroucke. Werkloze oudkomers worden eveneens verplicht Nederlands te leren. Ze worden echter begeleid door de VDAB en niet door de onthaalbureaus. Wanneer de VDAB dit nodig acht worden werkloze oudkomers doorverwezen naar de onthaalbureaus voor een cursus maatschappelijke oriëntatie en/of een basiscursus Nederlands. Voor hen is de mogelijke sanctie op een weigering de schorsing van de uitkering.

De verplichte inburgering kan niet afgedwongen worden op het grondgebied van het Brussels hoofdstedelijk gewest. Op het tweetalige grondgebied van Brussel-hoofdstad worden echter wel categorieën afgebakend die prioritair toegang hebben tot een inburgeringstraject. Het gaat meer bepaald om inburgeraars die inkomsten verwerven via een leefloon, een wachtuitkering of een werkloosheidsuitkering, inburgeraars die ouder of voogd zijn van schoolgaande of leerplichtige kinderen en inburgeraars die kandidaat-huurder zijn voor een sociale woning in het Vlaams gewest.

Om hoeveel inburgeraars gaat het?
Het aantal rechthebbende en verplichte nieuwkomers in het Vlaams Gewest die voor de inburgering in aanmerking komen, wordt op 18.200 op jaarbasis geraamd: 12.400 verplichte nieuwkomers en erkende vluchtelingen uit het Vlaams Gewest, 3.400 ontvankelijk verklaarde asielzoekers uit het Vlaams Gewest (die verplicht de lessen maatschappelijke oriëntatie moeten volgen), 2.400 rechthebbende nieuwkomers in het Vlaams Gewest (een raming van 20%).

Het aantal verplichte en rechthebbende oudkomers in het Vlaams gewest wordt op jaarbasis op 9.950 geraamd: 4.000 verplichte die een leefloon genieten en 5.950 rechthebbenden die hun recht opnemen.

Effectieve sancties
Nu de doelgroep van de inburgeringsplichtigen wordt uitgebreid, moet de plicht om zich in te burgeren ook effectief afgedwongen kunnen worden. Het oude decreet voorzag daartoe in penale boetes. De praktijk leerde dat dit systeem niet volstaat en zijn doel voorbijschiet. Daarom voert het nieuwe voorontwerp van decreet een systeem van administratieve geldboetes in. Wie zijn inburgeringsplicht niet nakomt en wie onrechtmatig een voortijdig einde maakt aan zijn inburgeringsprogramma, kan een boete opgelegd worden van 50 tot 5000 euro.

Is een inburgeringstraject kosteloos?
Vermits inburgering niet langer een vrijblijvende aangelegenheid vormt, wordt van rechthebbende inburgeraars (behalve in het Brussels hoofdstedelijk gewest) een financiële tussenkomst gevraagd. Het inburgeringstraject blijft kosteloos voor inburgeraars van wie het inkomen als alleenstaande of het gezamenlijk inkomen van de inburgeraar en zijn of haar partner lager ligt dan of gelijk is aan het leefloon. Het inburgeringstraject is ook kosteloos voor rechthebbende oudkomers met een wachtuitkering of werkloosheidsuitkering die door de VDAB doorverwezen worden naar het onthaalbureau.

Voor inburgeraars die verplicht worden om een inburgeringstraject te volgen, wordt een waarborgsysteem ingevoerd. Zij moeten een waarborg storten, die ze integraal terugkrijgen als ze een inburgeringsattest hebben behaald.

Deze eigen bijdrage, zowel de waarborg als de vergoeding, zal gekoppeld worden aan de financiële draagkracht van de inburgeraar en/of die van de partner met wie hij of zij samenwoont.

Is er in budgettaire middelen voorzien?
Deze raming leidt tot een budgettaire stijging van inburgering in de meerjarenbegroting van 32,8 miljoen euro in 2005 tot 40,3 miljoen euro in 2006, 64,9 miljoen euro in 2007, 69 miljoen euro in 2008 en 70,3 miljoen euro in 2009.

Vanaf wanneer wordt het voorontwerp operationeel? Vanaf eind 2006 moet het vandaag principieel goedgekeurde voorontwerp van inburgeringsdecreet operationeel zijn. Het voorontwerp gaat nu voor advies naar de Raad van State en wordt dan ingediend en behandeld in het Vlaams Parlement. Na de parlementaire goedkeuring treedt het luik voor alle nieuwkomers in werking. Daarnaast moet een uitvoeringsbesluit voor dit 'moederdecreet' uitgevaardigd worden, dat uitvoering geeft aan het luik voor de oudkomers. De uitvoering van het nieuwe decreet zal dus stap voor stap verlopen om de sector organisatorisch toe te laten het decreet goed uit te voeren.

persinfo : Peter Dejaegher, woordvoerder van minister Keulen - tel. 02 552 65 00
e-mail: persdienst.keulen@vlaanderen.be


---