Veiligheidscijfers 2005: criminaliteit gedaald, onveiligheidsgevoel gestegen, aangiftebereidheid in lijn met landelijk gemiddelde
Gevoel van onveiligheid vooral sociaal probleem
In 2005 is in Utrecht de geregistreerde criminaliteit gedaald met 5%. In vergelijking met 2001 is het aantal aangiften met 34% afgenomen. Deze daling komt vooral door een daling van het aantal vermogensdelicten en het aantal autokraken. Zo nam het aantal aangiften van roof zeer stevig af en namen inbraak uit bedrijven en diefstal van auto's fors af. Het aantal aangiften van geweld is in 2005 enigszins gedaald. Het aantal incidenten van vandalisme steeg wel fors. Ook was er afgelopen jaar meer geregistreerde jongerenoverlast. Ondanks de dalende criminaliteit steeg het aantal Utrechters dat zich onveilig voelt tot 62%, dit was 54%. Nader onderzoek leert dat niet zozeer de feitelijke criminaliteit, maar vooral het gevoel van dreiging dat men ervaart hierop van invloed is. Dit zijn enkele conclusies uit de notitie Utrechtse Veiligheidscijfers en achtergronden 2005, een rapport van de gemeente Utrecht. Tegelijk met deze cijfers zijn in de vorm van de Veiligheidsagenda 2006-2010 de stand van zaken in het veiligheidsbeleid en de opgaven voor de komende jaren vastgesteld.
De cijfers
In het rapport worden alle cijfers over de veiligheidssituatie in Utrecht op een rij gezet. Hieronder volgt een selectie. In 2005 nam het aantal aangiften van roof met 28% af. Het aantal aangiften van inbraak uit bedrijven daalde met 21%, evenals het aantal aangiften van diefstal van auto's. Het aantal aangiften van zakkenrollen verminderde met 18% en het aantal aangiften van woninginbraak nam met 5% af. Het aantal aangiften van geweld is in 2005 met 6% gedaald. Het aantal geregistreerde incidenten van vandalisme is - mede door de mogelijkheid van internetaangifte - het afgelopen jaar gestegen met 21%. Ook steeg de hoeveelheid geregistreerde jongerenoverlast met 15%.
Veiligheidsgevoel Utrechters afgenomen
62% van de Utrechters voelt zich wel eens onveilig; vorig jaar was dit 54%. Het college van burgemeester en wethouders wilde de achtergronden van dit percentage weten en heeft daarom een aanvullend onderzoek laten doen naar de veiligheidscijfers. Hoewel de criminaliteitscijfers over het algemeen een gunstige ontwikkeling laten zien, heeft bijna een kwart van de Utrechters (24%) de indruk dat de veiligheid in de stad de afgelopen jaren is afgenomen. De stijging van de onveiligheidgevoelens wordt voor een belangrijk deel veroorzaakt door de sterke toename van deze gevoelens onder Turkse en Marokkaanse Utrechters. Gevraagd naar de reden waarom men denkt dat de stad onveiliger is geworden, geeft 16% aan dat de criminaliteit is toegenomen. Een even groot aandeel wijst op een toename van jongerenoverlast in de stad. Andere relatief veel genoemde redenen zijn de bevolkingssamenstelling (13%), en het optreden van de politie (10%). Van de 16% die vindt dat de stad de afgelopen jaren veiliger is geworden, gaf 53% aan dat dat komt door meer politie op straat. De aanpak van probleemwijken/specifieke groepen werd genoemd door 11%.
Onveiligheidsgevoelens: vooral een sociaal probleem
De conclusie die het college trekt uit het onderzoek naar de achtergronden van de veiligheidsgevoelens is dat deze in geringe mate beïnvloed worden door de feitelijke criminaliteit in de stad: onveiligheidsgevoelens moeten dan ook niet alleen als criminaliteitsprobleem, maar vooral ook als sociaal probleem beschouwd worden. Slechts 5% van de inwoners met onveiligheidsgevoelens wijst naar de feitelijke criminaliteit in de stad als oorzaak voor deze gevoelens. Utrechters blijken zich vooral wel eens onveilig te voelen door situaties waarin sprake is van een - in hun ogen - zekere dreiging. Daarbij spelen het tijdstip en de aanwezigheid van bepaalde personen een rol. Ook de inrichting van de openbare ruimte heeft invloed op de veiligheidsbeleving van de Utrechters.
29% van de Utrechtse slachtoffers doet aangifte
Op verzoek van de gemeenteraad is voor het eerst ook de aangiftebereidheid onderzocht. Daaruit blijkt dat de aangiftebereidheid in Utrecht hoger is dan gemiddeld in de grote vier steden, maar gelijke tred houdt met het landelijke gemiddelde. 29% van de Utrechtse slachtoffers van criminaliteit heeft in 2005 aangifte gedaan bij de politie. Het gemiddelde in de G4 is 26%, landelijk is dat ook 29%. Voor woninginbraak is de aangiftebereidheid het hoogst (56%), voor geweldsdelicten het laagst (15%). Ook landelijk is dat het geval. De meest genoemde reden om aangifte te doen is het verkrijgen van een bewijs voor de verzekering (54%). Daarnaast vinden veel Utrechtse inwoners het belangrijk dat de daders worden gepakt (48%), vindt men het zijn plicht om aangifte te doen (32%) of wil men de gestolen goederen terugkrijgen (30%). Verreweg de meeste aangiften worden in Utrecht nog altijd gedaan op het politiebureau (71%). Na het bureau worden internet (14%) en aan huis (10%) in Utrecht het meest genoemd. Aangifte via internet is nog maar voor een beperkt aantal delicten mogelijk.
De inwoners die slachtoffer zijn geworden, maar geen aangifte hebben gedaan, motiveren dit meestal door te stellen dan men de indruk heeft dat het toch niets helpt of dat de politie er toch niets aan kan doen (48%). Andere veel genoemde redenen zijn dat de politie er toch niets aan doet (30%) of dat de politie de dader toch niet te pakken krijgt (30%).
Meerjarenagenda veiligheid
Tegelijk met de vaststelling van de notitie over de veiligheidscijfers heeft het college ook de Veiligheidsagenda 2006-2010 vastgesteld. In deze agenda worden de uitgangspunten en hoofdlijnen van het Utrechtse Veiligheidsbeleid voor de komende vijf jaar geschetst. De zeven speerpunten hierin zijn: voorkomen van geweld en agressief gedrag, voorkomen van jongerenoverlast en jeugdcriminaliteit, bestuurlijke aanpak van criminaliteit en overlast/toezicht en handhaving, voorkomen radicalisering en terrorisme, aanpak veelplegers, openbare orde en crisisbeheersing en aanpak urgentiewijken.
Concretisering door nieuwe college
Uitgangspunten voor de meerjarenagenda zijn de feiten, cijfers en trends van de afgelopen vijf jaren en de motto's 'hard én sociaal' en 'Utrecht Veilig! Dat doen we samen'. De agenda geeft een analyse van de ontwikkeling van de veiligheid in de stad. Ook komen ontwikkelingen in het nationale veiligheidsbeleid aan de orde. Deze agenda gaat over het wat en waarom van het Utrechtse veiligheidsbeleid. In de periode na de gemeenteraadsverkiezingen wordt de agenda uitgewerkt tot een meerjarig actieprogramma. De afspraken over veiligheid in het nieuwe collegeprogramma zullen de richting hiervan uiteindelijk bepalen. De vaststelling van de Veiligheidsagenda 2006-2010 betekent voor dit college dan ook vooral een afronding en een stand van zaken van ruim vijf jaar veiligheidsbeleid met een doorkijk naar de opgaven voor de stad in de komende jaren.
Noot voor de media:
Voor meer informatie kunt u contact opnemen met bestuurscommunicatie, Sari Klatter, telefoon 030 - 286 14 09.
De notitie 'Veiligheidsagenda 2006-2010; Utrecht Veilig! Dat doen we samen' is digitaal verkrijgbaar via telefoon 030 - 286 11 32 of
De notities 'Utrechtse veiligheidscijfers en achtergronden 2005' en 'Utrecht doet aangifte, deel I, onderzoek aangiftebereidheid: inwoners van Utrecht' zijn te beschikbaar op de website