Inhoud van de pagina:
Opinie 10: `Voetbalscheidsrechters moeten gebruik maken van camerabeelden en
extra scheidsrechter'
NICO VAN YPEREN, HOOGLERAAR PSYCHOLOGIE:
Een rechtvaardiger arbitragesysteem kan kwetsende spreekkoren tegen
voetbalscheidsrechters verminderen, blijkt uit onderzoek. Tijdens de
komende wereldkampioenschappen in Duitsland moeten scheidsrechters
daarom bij moeilijke beslissingen gebruik maken van camerabeelden en
een extra scheidsrechter, vindt Nico van Yperen, hoogleraar
psychologie aan de RUG. `Ik vind het ongelooflijk dat de FIFA weigert
om voetbal eerlijker te maken.'
`Wegereef, hoerenjong', `kanker-Jol', `Vriend van de joden' en `Hamas,
Hamas, Bossen aan het gas,' zijn geen vreemde uitspraken in de
Nederlandse voetbalstadions. Vooral als scheidrechters een discutabele
beslissing nemen krijgen ze het zwaar te verduren. Met regelmaat
moeten wedstrijden wegens kwetsende spreekkoren worden stilgelegd. Uit
nieuw onderzoek blijkt echter dat het verbale geweld aanzienlijk kan
worden teruggebracht met een eerlijker arbitragesysteem.
Heerenveen-supporters
Nico van Yperen, hoogleraar psychologie aan de RUG en sportfan,
onderzocht samen met student Pieter Lemstra bij 148 supporters van
voetbalclub SC Heerenveen de reactie op beslissingen van
scheidsrechters in twijfelachtige spelsituaties. De supporters, en met
name de fanatieke aanhang, reageerden aanzienlijk minder agressief als
de scheidsrechters gebruik maakten van een rechtvaardiger
arbitragesysteem, vertelt Van Yperen. `Kenmerkend voor een eerlijker
arbitragesysteem is onder meer dat onjuiste beslissingen teruggedraaid
kunnen worden, en dat de scheidsrechter gebruikt maakt van alle
beschikbare informatie.' Dat betekent dat de scheidsrechter niet
langer alleen de beslissing neemt, maar in twijfelgevallen
videobeelden bekijkt en overlegt met een extra scheidsrechter (de
`vierde man'). Het gevolg: minder verbaal geweld tegen de
scheidsrechter, vooral als het publiek de beelden waarop de
scheidsrechter zijn beslissing baseert zélf ook ziet.
Natuurlijk zal een rechtvaardiger arbitragesysteem niet al het verbale
geweld wegnemen. `Bepaalde supporters vinden het leuk om mensen af te
zeiken,' zegt Van Yperen. `Daar hoef je soms niets achter te zoeken.'
Bovendien hoort het nou eenmaal bij sport. Ook bij nette hockeyclubs
wordt op scheidsrechters gescholden, vertelt de hoogleraar. `In de
massaliteit van een voetbalstadion is het gewoon makkelijker om
anoniem mee te doen met kwetsende spreekkoren. Dan roepen supporters
dingen die ze in hun eentje nooit zouden zeggen.'
`Menselijke' sport
Bij sporten als ijshockey, rugby en tennis wordt al volop gebruik
gemaakt van camerabeelden en extra scheidsrechters om de arbitrage
eerlijker te maken. Het voetbal blijft achter: de wereldvoetbalbond,
FIFA, verbiedt het gebruik van arbitragesystemen met
cameraregistratie. Het zou het `menselijke' karakter van de sport
aantasten. `Als ik eerlijk ben: ik vind dat onbegrijpelijk,' zegt Van
Yperen. `Ik vind eerlijkheid en het naleven van de regels juist een
belangrijk onderdeel van de sport.' Een ander argument van de
wereldvoetbalbond is dat moderne arbitragesystemen kunnen leiden tot
ongelijkheid, omdat ze te duur zouden zijn voor bijvoorbeeld
Afrikaanse landen. Een vreemd argument, aldus Van Yperen, die wijst op
verwaarloosbare kosten van een camerasysteem (de camerabeelden worden
toch al gemaakt) én de enorme commerciële belangstelling voor de
onlangs gehouden Afrika Cup.
Als het aan Van Yperen ligt worden scheidsrechters in de toekomst bij
alle grote wedstrijden - bekerwedstrijden, in de Champions League, op
EK's en WK's, - geassisteerd door camera's en een vierde man. Het
aankomende wereldkampioenschap voetbal in Duitsland zou een mooie
gelegenheid zijn om ermee te beginnen. `Het zou een mooie primeur
zijn, juist op zo'n groot toernooi.'
We moeten met de tijd mee gaan. `Het is ongelooflijk dat de FIFA
weigert het spel eerlijker te maken, als je ziet hoeveel belangen,
geld en resultaten je van één scheidsrechter laat afhangen,' zegt Van
Yperen. `Betere arbitrage leidt tot minder omstreden beslissingen. De
toeschouwers gedragen zich fatsoenlijker en spelers, trainers en
publiek krijgen minder het gevoel dat hun team wordt benadeeld door de
scheidsrechter.'
Curriculum Vitae
Nico van Yperen (1960) studeerde psychologie in Groningen. In 1990
promoveerde hij aan de Universiteit van Nijmegen op een onderzoek naar
rechtvaardigheid in huwelijksrelaties. Tot 1994 werkte hij als
universitair docent in Nijmegen, daarna werd hij universitair
hoofddocent aan de RUG. Sinds 2004 is Van Yperen bijzonder hoogleraar
Psychologie van prestatie, stress en motivatie. Hij verricht onderzoek
naar prestatie, stress en motivatie, vooral in het kader van werk en
sport. In de jaren negentig onderzocht hij onder meer het presteren en
welzijn van de jeugdspelers van Ajax. Op dit moment verricht de
psycholoog studies bij onder meer volleyballers, springruiters en
hockeyers.
In maart 2006 publiceerde Van Yperen samen met Pieter Lemstra in het
Nederlands Tijdschrift voor de Psychologie het artikel Een procedureel
rechtvaardiger arbitragesysteem als remedie tegen kwetsende
spreekkoren in voetbalstadions. Een link naar zijn oratie Over vlammen
en afbranden en verdere informatie over cv en publicaties is te vinden
op www.rug.nl/gmw/Persbase/leerstoel/Org/534. /RC
Rijksuniversiteit Groningen