Ministerie van Defensie

21-03-2006 15:30

Minister kamp geeft overzicht incidenten afghanistan

Minister Kamp heeft vanmiddag in de Tweede Kamer een overzicht gegeven van de incidenten in Afghanistan waarom Kamerlid Koenders (PvdA) had gevraagd. De letterlijke weergave daarvan kunt u lezen in onderstaande pdf.

Beantwoording in eerste termijn Minister van Defensie vragenuurtje Tweede Kamer 21 maart 2006 (Special Forces Afghanistan) Ruim een jaar geleden besloot de regering met SF bij te dragen aan Enduring Freedom in Afghanistan. Omdat wij het belangrijk vonden ook op deze wijze te helpen het terrorisme te bestrijden.
We wisten dat het gevaarlijk zou worden: gewapend conflict, oorlogsachtige omstandigheden, slachtoffers. We wisten van het probleem van gevangenen die door de Amerikanen niet in alle opzichten volgens de Conventies van Genève werden behandeld. We kozen er voor èn bij te dragen aan de strijd tegen het terrorisme èn bij de Amerikanen aan te dringen op correcte behandeling van gevangenen.
Ook de Kamer worstelde met deze afweging. Zoals één van u zei: het is niet mogelijk altijd de weg te kiezen waar je geen vuile handen maakt en niets fout doet. In de VS speelde dezelfde kwestie, met als eerste resultaat dat sinds vorig jaar door de wetgever is verboden gevangenen, ongeacht nationaliteit of plaats van gevangenschap, wreed, onmenselijk of vernederend te behandelen. Wij willen dat de VS nog een stap verder gaan en de Conventies van Genève naleven. Ik heb vorig jaar gezegd dat ieder land dat bijdraagt aan Enduring Freedom, en dat zijn er gelukkig vele, op een of andere wijze en in meerdere of mindere mate te maken heeft met de gevangenenkwestie. Dat geldt voor het personeel van de schepen in de Arabische Golf ook die van ons, dat geldt voor de SF in Afghanistan. Tussen de landen die met SF in Afghanistan deelnemen aan Enduring Freedom zijn werkafspraken gemaakt over hoe om te gaan met eventuele gevangenen. De Kamer heb ik over die afspraken in een vertrouwelijke briefing en slechts in algemene termen geïnformeerd. De reden: als bekend wordt hoe de Nederlandse SF optreden, wat ze nog wel doen en wat niet meer, dan brengt dat risico's met zich mee voor hun veiligheid en voor de effectiviteit van de operatie. Sommige fracties hebben op basis van hun afweging de Nederlandse bijdrage niet gesteund, de Kamermeerderheid deed dat wel.
Vervolgens hebben de Nederlandse SF in de praktijk zoveel mogelijk conform de gemaakte afspraken hun werk gedaan. Zoals ik van plan was en in lijn met mijn eerdere terughoudendheid heb ik de Kamer daarna alleen in algemene termen over incidenten die zich voordeden geïnformeerd en ben ik niet op eventuele gevangenen ingegaan. Wat ik verantwoord vond om te zeggen tijdens de operatie, had ik al gezegd bij mijn vertrouwelijke briefing van 10 maart vorig jaar. Nu is er een andere situatie.
Vorige week hebben de Nederlandse SF hun werkzaamheden in de provincie Kandahar overgedragen aan de Canadezen. De Canadezen zijn nu in Kandahar.actief in het kader van Enduring Freedom. Deze zomer, per 1 juli of 1 augustus, gaat Zuid-Afghanistan onder leiding van de Canadezen over naar ISAF. Dit betekent dat sinds vorige week de Nederlandse SF niet meer actief zijn in hun operatiegebied in Kandahar. Daarom kan ik vandaag zeggen dat de Nederlandse SF tijdens hun inzet in hun operatiegebied vijf keer zijn betrokken bij incidenten die in dit verband relevant zijn.
De eerste keer (7 januari) heeft een SF-patrouille een voertuig met drie inzittenden laten stoppen. Zij bleken in het bezit van wapens en verbindingsapparatuur. Zij zijn gearresteerd door Amerikaanse militairen. Omdat er voor de VS geen reden was hen verder vast te houden, zijn zij door de VS overgedragen aan de lokale autoriteiten. De tweede keer (9 januari) ging het om eveneens om drie personen in een voertuig met een grote partij marihuana. Zij waren ongewapend. De personen zijn door de Afghaanse politie gearresteerd. Vervolgens zijn de drie door de Afghaanse autoriteiten vrijgelaten.
De derde keer (18 januari) heeft een SF-patrouille een auto met vijf inzittenden laten stoppen. Zij beschikten over wapens, waaronder raketwerpers, en gevechtsuitrusting. Zij zijn door Amerikaanse militairen gearresteerd. Zij zijn naar onze informatie nog steeds door de VS gedetineerd.
De vierde keer (21 januari) betrof het zeven personen die in een voertuig wapens en een grote partij vloeibare opium vervoerden. Bij een vuurgevecht werd een van hen gedood en raakten twee anderen gewond. De gewonden en de overige vier personen zijn door Amerikaanse militairen gearresteerd. Vervolgens zijn, na ontslag uit het ziekenhuis, de twee gewonden overgebracht naar de Amerikaanse detentiefaciliteit op het vliegveld van Bagram. Ook de andere vier personen zijn naar Bagram overgebracht.
De vijfde keer (8 februari) ging het om vier personen die in een voertuig wapens en gevechtsuitrusting vervoerden. Zij zijn door Amerikaanse militairen gearresteerd. Drie van de vier personen zijn na enige tijd vrijgelaten, de vierde is overgebracht naar Bagram.
U weet dat het Internationale Rode Kruis toegang heeft tot de gevangenis in Bagram. Ik wil benadrukken dat de Nederlandse militairen zich steeds aan het humanitaire oorlogsrecht hebben gehouden.
Onze werkafspraken met de Amerikanen hielden in dat indien Nederlandse SF zouden stuiten op mogelijke terroristen, deze personen door de Amerikanen zouden worden gearresteerd en afgevoerd. Daartoe zouden Amerikaanse SF deel uitmaken van de Nederlandse patrouilles, dan wel de activiteiten van de Nederlandse patrouille overnemen nadat de Nederlanders te maken zouden krijgen met mogelijke terroristen. Dit naar analogie van het optreden van het personeel op Nederlandse schepen in de Arabische Golf..Ook in de toekomst kunnen Nederlandse SF-militairen voor missies worden ingezet. Ik ben mij uiteraard bewust van de motie-Van Baalen die is aangenomen tijdens de begrotingsbehandeling Buitenlandse Zaken in november vorig jaar. In die motie staat dat bij nieuwe missies, of bij verlenging van huidige missies, zal worden gekeken of bij de missie als geheel conform het internationale recht kan worden opgetreden.
Bij de komende ISAF-missie is de situatie anders. Eventuele gevangenen die door Nederlandse militairen worden gemaakt, zullen in beginsel binnen 96 uur worden overgedragen aan de Afghaanse autoriteiten. Nederland heeft met de Afghaanse regering afspraken gemaakt over een behoorlijke behandeling van gevangenen. Ook mag Nederland hen bezoeken en krijgen we te horen wat er met deze gevangenen gebeurt.