Speech DG Hans van der Vlist, CBOB-jaarvergadering, Rotterdam, 27
maart.
Geachte voorzitter, leden van de CBOB, en andere aanwezigen,
Is de binnenvaart duurzaam? Die vraag is niet gemakkelijk te
beantwoorden. De sector heeft in ieder geval wel een milieuvriendelijk
imago. Dat is iets om te koesteren en tegelijkertijd een opgave. De
tekst in het gangboord van een schip dat hier meer dan vijftig
vrachtwagens voorbij varen, doet het goed. Dat maakt de binnenvaart
niet per defintie beter dan andere vervoerswijzen. Het is onze inzet
om alle vervoersvormen schoner te maken.
Een specifiek kenmerk van de binnenvaart is zijn energie-efficiëntie:
met relatief weinig energie kunt u veel vervoeren en stoot u dus
relatief weinig CO2 uit. En dat is gezien de relatie met
klimaatverandering een punt waar we best bij stil mogen staan.
Ik constateer verder dat de sector binnenvaart op eigen kracht flink
aan de weg timmert: op het gebied van inno-vaties gebeurt er veel. De
nieuwste ideeën werden wederom getoond op de binnenvaart innovatiedag
op 17 maart jl. in Delft. De kunst is om deze innovaties ook
daadwerkelijk toegepast te krijgen. En dat is mede gezien de lange
levensduur van de bestaande vloot geen gemakkelijke opgave.
Ook op EU-niveau is er in toenemende mate belangstelling voor de
binnenvaart. Recent heeft de Europese Commissie een actieprogramma
voor de binnenvaart gelanceerd, waarbij - met hulp van het huidige
Oostenrijkse EU-voorzitterschap - de binnenvaart weer hoog op de
Europese agenda staat. Zeker met de komst van vele nieuwe lidstaten is
het binnenvaart-potentieel van de EU bijvoorbeeld op de Donau erg
uitgebreid. Dit Europese beleid kan bijdragen aan een stimulans voor
de binnenvaart in Europa.
Gezien de groei en de verwachte toekomstige groei van het
goederenvervoer en het voller worden van de wegen, heeft de
binnenvaartsector een goede troef in handen. Gaat u die mogelijkheden
benutten?
Het antwoord op deze vraag hangt er van af of het de binnenvaar lukt
een concurrerende vervoersvorm te blijven. En dan bedoel ik met name
concurrerend op het gebied van milieu. Dat is niet alleen van groot
belang voor het vasthouden van uw imago. Het milieuaspect zal in
toenemende mate een rol spelen in de kosten, als het aan mij ligt.
'De vervuiler betaalt'. Dit uitgangspunt uit het NMP4 en de Nota
verkeersemissies, geldt nog steeds. In het wegverkeer zijn deze kosten
deels al verweven in de belastingen en accijns op bijvoorbeeld de
brandstof. In de binnenvaart is hier nog geen sprake van. Nog niet.
Maar de Europese Commissie laat wel de mogelijkheden verkennen op dit
gebied.
De luchtkwaliteit en de luchtverontreinigende emissies
De discussies over het probleem dat we in Nederland hebben met de
luchtkwaliteit zullen u niet zijn ontgaan. Overschrijding van de
Europese grenswaarden voor fijn stof en NO2 zijn niet alleen slecht
voor onze gezondheid en die van onze kinderen, maar ook voor alle
bouwplannen en wegenprojecten die we in Nederland willen uitvoeren.
Daarom willen we er alles aan doen om de luchtverontreinigende
emissies terug te dringen. We hebben ook gewoon verplichtingen.
Bijvoorbeeld om aan de nationale emissieplafonds voor o.a NOx te
voldoen. Dit zijn de zogenoemde NEC-plafonds.
De sector verkeer is de grootste bron van NOx-emissies. In de sector
verkeer is de bijdrage van de binnenvaart met ca 35 kiloton NOx
aanzienlijk. Omdat de omvang van de NOx-emissies van andere
vervoerswijzen de komende jaren afneemt zal de relatieve bijdrage van
de binnenvaart aan de luchtverontreinigende uitstoot toenemen. Dit
brengt het halen van het NOx-plafond in gevaar.
U begrijpt waarom het Kabinet daarom extra aandacht heeft voor
vermindering van de emissie van de binnenvaart. De toepassing van
innovaties op het gebied van reductie van de luchtverontreinigende
emissies in de scheepvaart blijft enorm achter in vergelijking met de
andere vervoerswijzen. En daar hebben wij als land met veel
scheepvaartactiviteiten nu last van. Om de doelen voor luchtkwaliteit
en NOx-emissieplafonds te realiseren zijn dus extra inspanningen
nodig, ook in de binnenvaart.
Het Kabinet heeft daarom geld beschikbaar gemaakt om maatregelen te
treffen voor verbetering van de luchtkwaliteit en vermindering van de
emissies .
VERS-regeling
In dit verband wil ik graag de VERS-regeling onder uw aandacht
brengen. Dit staat voor Vervanging En Retrofit Schone dieselmotoren
binnenvaart. Deze subsidieregeling is bedoeld om het voor u
aantrekkelijk te maken een motor aan te schaffen die nu reeds aan de
toekomstige eisen voor NOx-emissies voldoet of zelfs voor het
installeren van een SCR-installatie (= selectieve catalytische
reductie) waardoor NOx-emissies wel 90% kunnen worden teruggebracht.
VROM heeft voor deze subsidieregeling geld beschikbaar gesteld. Voor
het eerste jaar (tot eind 2006) is er 2 miljoen Euro beschikbaar. De
regeling zal bij voldoende belangstelling doorlopen tot 2010 en dan
zal er maximaal 20 miljoen beschikbaar zijn tot 2010. En dat die
belangstelling er is blijkt uit het feit dat er in de eerste maanden
al een groot aantal aanvragen is ingediend voor schone motoren, zowel
voor nieuwbouw als vervanging. Ik zou zeggen, maak er ook gebruik van!
Roetfilters
Er zullen roetfilters komen op auto en vrachtauto's, daarvoor is een
subsidie beschikbaar. Ook voor de binnenvaart wordt momenteel bekeken
of technieken voor roetfilters beschikbaar zijn om met subsidie toe te
passen. Het blijkt dat de toepasbaarheid van roetfilters voor
binnenvaartschepen op dit moment echter zeer beperkt is, omdat
hiervoor ook eisen aan de brandstofkwaliteit worden gesteld. Het
zwavelgehalte in de brandstof is nu te hoog, om een goed functionerend
roetfiltersysteem voor de binnenvaart mogelijk te maken. Hoewel het
zwavelgehalte volgens EU-richtlijn in 2008 teruggaat naar 1.000 ppm is
het dan nog altijd 100 maal zo hoog als in het wegverkeer. Een verdere
verlaging is dus nodig.
Dit moet Europees worden geregeld en het kabinet zal zich daarvoor
inzetten. Dit reduceert niet alleen zwaveluitstoot, maar maakt
toepassing van roetfilters mogelijk en draagt bij aan een positief
imago van de binnenvaart als milieuvriendelijk alternatief.
Verschuiven van ladingstromen: Modal Shift
Een telkens terugkerende discussie is de discussie over het
verschuiven ladingstromen van de ene naar de andere vervoerswijze.
Laat ik het nog eens duidelijk zeggen: Vanuit het milieubeleid is dit
niet waar ik op inzet.
De afgelopen jaren zijn vele discussies gevoerd over welke modaliteit
beter of schoner is. Ik zal daar nu niet aan mee doen. En ik zal u
vertellen waarom. Er zijn namelijk vele rapporten over geschreven,
vaak met verschillende uitkomsten. Dit leidde vnl. tot discussie over
uitgangspunten van dergelijke vergelijkingen, maar leidde m.i. af van
de kern van de zaak.
De kern van de zaak is namelijk dat je niet in algemene termen kan
zeggen dat de ene vervoerswijze schoner is dan de andere. De kern van
het verhaal is en daar zet ik mij ook voor in, is dat alle
vervoerswijzen, inclusief de binnenvaart, schoner moeten worden. De
emissies moeten omlaag. Bij het wegtransport hebben we grote stappen
gezet en zullen we nog verder gaan. Dat willen we ook met de schepen.
Ik denk dat het goed is om met u onze energie daarop te richten.
Ik denk dat het de rol van Nederland als binnenvaartland is om in
Europese discussies over binnenvaartactieprogramma's in te brengen
dat stimulering van deze sector alleen kan als dit gepaard gaat met
Europese inzet om de luchtverontreinigende emissies significant terug
te dringen.
Dat het ook echt schoner kàn is al aangetoond. De normstelling voor de
uitstoot van binnenvaartmotoren werd gestart in de Centrale
Rijnvaartcommissie (de CCR) , later in EU-kader.
De komende jaren 2006 - 2007 worden voor de nieuwe motoren fase 2
emissie-eisen van kracht. Maar dat is nog niet genoeg. In Europees
verband zullen gesprekken moeten worden gevoerd over verdere
aanscherpingen. Proefnemingen met nabehandelinginstallaties hebben
aangetoond dat NOx-emissies ver terug kunnen worden gebracht, tot aan
een vergelijkbaar niveau van de meest moderne vrachtwagen.
Deze technieken kunt u nu reeds aanschaffen en VROM heeft hier zelfs
een subsidiebedrag voor beschikbaar gesteld, de VERS-regeling die ik u
net noemde.
Externe veiligheid en modal shift
Ik heb net aangegeven dat ik uit milieuoogpunt geen voorstander ben
van modal shift beleid. Er kunnen ook redenen zijn om in specifieke
gevallen juist wel voor de binnenvaart te kiezen. Hiermee komen we op
het thema externe veiligheid.
In het Kabinetsstandpunt Ketenstudies is aangegeven dat het vervoer
van LPG over water voor een aantal knelpunten een goed alternatief
biedt. Enkele specifieke spoorknelpunten, zoals bij Dordrecht en op de
zogenaamde "Brabantroute" vragen om een oplossing voor het zoeken van
een balans tussen de mogelijkheden van het vervoer en die van
ruimtelijke ontwikkelingen.
In 2006 wordt gezocht naar mogelijkheden om in overleg met de
betrokken partijen voor deze specifieke knelpunten een oplossing te
vinden.
We kijken daarbij ook naar de mogelijkheden om via financiële
instrumenten de keuze van de vervoerswijze van enkele specifieke
gevaarlijke stoffen te beïnvloeden.
De ontwikkelingen die er zijn in het binnenvaartsector om nieuwe
schepen uit te rusten met versterkte scheepswanden ondersteunen dit
vanzelfsprekend alleen maar. Deze technische maatregelen staan ook al
op lijst van de Vervroegde Afschrijving Milieu-invensteringen de de
Milieu Investeringsaftrek (VAMIL/MIA) waarmee investeringen hiervoor
vervroegd afgeschreven mogen worden.
Slot
De binnenvaart geniet in toenemende mate belangstelling ook in Europa
en toont belangstelling voor innovaties. Dit is goed voor het imago en
de toekomst van uw sector. Een van de belangrijkste randvoorwaarden is
milieu. Om ik de toekomst ook concurrerend te zijn op het gebied van
milieu en vooral op het gebied van luchtverontreinigende emissies
zullen nog wel de nodige inspanningen moeten worden verricht. Vooral
als het gaat om NOX en fijnstof.
Daar waar mogelijk zal ik mij daarvoor inzetten, maar het is vooral
ook nodig met u samen te werken en ons te richten op bronmaatregelen
die uit Brussel en Straatsburg moeten komen. Hier is nog een grote
slag te slaan. Dit geldt voor emissie-eisen aan nieuwe motoren en ook
voor het zwavelgehalte in de brandstoffen. Daar waar mogelijk zal het
Rijk stimuleren dat deze ontwikkelingen in de vloot worden opgenomen,
zoals met de subsidieregeling voor schone motoren.
De toekomst zal ons behalve verbeteringen aan de dieselmotor ook
nieuwe technieken brengen. In het wegverkeer zien we op kleine schaal
de combinatie van verbrandingsmotoren en elektrische aandrijving. De
zogenoemde hybryde techniek. Toepassing van Brandstofcellen? Waarom
niet? Wanneer u als binnenvaartsector er in slaagt een dergelijke
grote sprong te maken, kunt u er ook in de toekomst verzekerd van zijn
dat u concurrerend zult zijn op het gebied van milieu.
Ik dank u voor uw aandacht.
Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer