Ingezonden artikel over het functioneren van minister Verdonk
namens Ingmar Heytze, Vincent Bijlo, Bob Fosko en Kees Wennekendonk

Let's go


Het asielbeleid in Nederland is een wanbeleid: het jaagt grote groepen uitgeprocedeerde asielzoekers in de illegaliteit. Dat moet veranderen.

De minister van vreemdelingenbeleid en integratie Verdonk geniet grote steun onder de bevolking. Dat betekent niet dat ze haar beleid goed uitvoert, maar dat ze het goed verkoopt. Dat kan ze doen omdat de meeste mensen weliswaar in grote lijnen weten wat dat beleid is, maar nauwelijks beseffen wat precies de gevolgen ervan zijn.

Hoe wordt het beleid uitgevoerd? Stel: je vraagt asiel aan. Wordt die aanvraag gehonoreerd, dan ben je klaar. Welkom in Nederland. Wordt hij afgewezen, na beoordeling door de Immigratie- en Naturalisatie Dienst (IND), dan kun je in beroep gaan bij de rechter. Als die je ongelijk geeft, moet je binnen 28 dagen het land uit. Als de 28 dagen voorbij zijn, kun je twee dingen doen: zelf het asielzoekerscentrum verlaten, of je er door de politie uit laten zetten. In beide gevallen is het je eigen verantwoordelijkheid om binnen 24 uur het land uit te zijn. Dit is het punt waarop het mis gaat, want niemand controleert of je bent vertrokken. Je bent afgeboekt. Je bestaat niet meer.

74% van de mensen in deze positie belandt op dit moment in de illegaliteit. Ze nemen geen trein naar het buitenland, maar ze lopen de stad weer in. Rechteloos, statusloos, zonder identiteit, kortom: illegaal. De minister is niet meer verantwoordelijk voor je: dat ben je zelf. Voor alle duidelijkheid: het gaat hier om 37.969 mensen die de afgelopen drie jaar op straat zijn beland.

Hoe gaat het verder met deze mensen? Volgens de minister: niet. Ondertussen belanden veel illegalen noodgedwongen in de overlevingscriminaliteit, de misdaad of de prostitutie. Is dat een probleem? Ja. Niet voor Den Haag, maar wel voor onze samenleving, om precies te zijn: voor de gemeenten die zitten opgezadeld met illegalen waarvan een deel het slechte pad op gaat. Hier ontstaat een waterscheiding tussen de regering en de gemeenten.

115 gemeenten hebben inmiddels een verbond gesloten om geen uitgeprocedeerde asielzoekers meer de straat op te sturen en ze zodoende te behoeden voor de illegaliteit. Dat is niet alleen humaner, het is ook puur praktisch. Het deel van de illegalen dat de criminaliteit ingaat, kost de samenleving uiteindelijk veel meer. Daarom kiezen deze gemeenten voor de zogenaamde Sluitende Aanpak. Die houdt in dat niemand zo maar op straat wordt gezet. Asielzoekers worden ervan overtuigd om alsnog terug te gaan naar hun land van herkomst of er wordt verder gezocht naar een andere legale oplossing. Volgens de minister wordt met deze aanpak het rijksbeleid gesaboteerd.

Dat is erg. Maar het kan nog veel erger. Stel dat je niet alleen asielzoeker bent, maar ook nog eens minderjarig en alleenstaand (AMA). De kans dat je onder de aanpak van Verdonk uiteindelijk op straat belandt is groot. Op je achttiende wordt je leefgeld gestopt, ben je ex-AMA, en zoek je het verder maar uit. Van deze groep gaat momenteel 2% terug. 98% Belandt als illegaal op straat. In Utrecht is er een alternatieve methode gestart voor deze groep. Het resultaat: 90% onderneemt actief stappen tot terugkeer, 25% daarvan is al teruggekeerd. De Utrechtse aanpak blijkt nu al niet alleen ruim tien keer zo effectief, maar ook tien keer zo goedkoop. De minister weigert om de AMA-opvang in Utrecht zelfs maar te bezoeken.

Ook voor volwassen uitgeprocedeerde asielzoekers blijkt de Utrechtse aanpak goed te werken. Bij deze aanpak worden de alternatieven tegenover elkaar gezet. In gesprekken wordt een objectief beeld gegeven van de actuele situatie in het land van herkomst: die kan inmiddels veel beter zijn dan in de tijd dat de asielzoeker dat land verliet. Ook wordt er een objectief beeld gegeven van het weinig begerenswaardige leven van een illegaal in Nederland. Een groot deel van asielzoekers blijkt ervoor te kiezen om terug te keren naar hun land van herkomst. Naast deze gesprekken is er aandacht voor de vraag of alle eerdere procedures correct zijn gevolgd. Het succes van deze aanpak is, zoals gezegd, groot: 93% kiest alsnog voor terugkeer, blijkt recht te hebben op verdere opvang of krijgt alsnog een verblijfsvergunning. Slechts 7% verdwijnt in de illegaliteit. Onder rijksbeleid is dat tot nu toe 74%. Ruim tien keer zoveel! En dan hebben we het nog maar over het succes van één alternatieve aanpak op gemeentelijk niveau. Op nationaal en internationaal niveau is nog veel meer te winnen.

De conclusie kan niet anders luiden dan dat de huidige minister van vreemdelingenzaken en integratie een wanbeleid voert. De minister laat liever mensen in de illegaliteit verdwijnen dan dat haar prestatiecijfers in het geding komen. Alternatieven waarvan is bewezen dat ze werken, worden voor kennisgeving aangenomen in plaats van nagevolgd - laat staan dat ze verder worden ontwikkeld.
Het huidige beleid is niet alleen funest voor de individuen die asiel aangevraagd hebben in Nederland, maar ook in hoge mate schadelijk voor de Nederlandse samenleving. Het beleid heeft niet voor een oplossing gezorgd, maar het probleem in ernstige mate vergroot.

Hoe is het mogelijk dat de minister nog steeds op haar post zit? Ondanks affaires als de Schipholbrand en de Congolese dossiers van vorig jaar, de kwestie van de Syriërs van de afgelopen weken en de diverse moties van afkeuring die hier op volgden, kruipt ze steeds door het oog van de naald - meestal door beterschap te beloven en dat niet waar te maken. Wij roepen de Tweede Kamer dan ook op om een motie van wantrouwen jegens het gehele beleid van de minister in te dienen. Werkt dat niet, dan rest nog altijd het instrument van de parlementaire enquête. Wij roepen u als lezer op een beter asielbeleid te steunen. De minister roepen wij op om eindelijk haar beloftes waar te maken. In haar eigen woorden: 'Let's go!'

Ingmar Heytze, schrijver
Kees Wennekendonk, kunstenaar
Bob Fosko, zanger
Vincent Bijlo, cabaretier

De in dit artikel gebruikte cijfers en gegevens zijn afkomstig van het Ministerie van Justitie, kamerstukken, onderzoek van Prof. Kalmthout, vluchtelingenprojecten en uitspraken van de minister van Vreemdelingenbeleid en Integratie.
Extra informatie is te vinden op de website www.keeswennekendonk.nl en www.ingmarheytze.nl