Ministerie van Buitenlandse Zaken

Zeer geachte Voorzitter,

Hierbij informeer ik U, zoals tijdens het Algemeen Overleg van 23 maart jl. is toegezegd, nader over de laatste ontwikkelingen met betrekking tot corruptiebestrijding in Kenia.

Maatregelen die Nederland sinds 23 maart jl. heeft genomen

Mede gelet op de wens van de Kamer om een duidelijker geluid te laten horen, heeft een lokale krant onlangs een aantal uitspraken van de Nederlandse ambassadeur in Nairobi gepubliceerd, waarin zij als volgt werd geciteerd: 'The Dutch ambassador critised government officials for buying fuel-guzzling cars and leading extravagant lifestyles at the expense of taxpayers'.

Op 29 maart jl. heeft Nederland tijdens de EU Afrika Werkgroep een krachtig pleidooi gehouden voor een duidelijke EU verklaring over de corruptie in Kenia.

In een dergelijke verklaring zou de Keniaanse regering moeten worden opgeroepen gevolg te geven aan de wens van de Keniaanse bevolking dat de Keniaanse overheid meer transparantie, rekenschap en verantwoording betracht. Zolang hierover met de EU-partners nog geen overeenstemming is bereikt, zal Nederland in elk geval doorgaan met ook in het openbaar uiting te geven aan de wens dat de misstanden in Kenia krachtig worden aangepakt. De uitspraken van de Nederlandse ambassadeur zijn hiervan een goed voorbeeld.

Binnen de EU is na Nederlands aandringen overeenstemming bereikt over de politieke dialoog met Kenia. Deze dialoog vindt plaats op basis van art. 8 van het European Partnership Agreement met Kenia. Mede op Nederlands aandringen, zullen goed bestuur in het algemeen en corruptiebestrijding in het bijzonder in deze dialoog de eerste gespreksonderwerpen zijn.

Nederland blijft bovendien druk zetten op de andere donoren dat Kenia gehouden zal worden aan de tijdens de donor Consultative Group bijeenkomst in april 2005 overeengekomen benchmarks, die op hun beurt zijn ontleend aan het door de Keniaanse regering zelf afgekondigde anti-corruptieplan. Op 10 april jl. vond een Stakeholders Meeting (met Keniaanse overheid, ngo's, bedrijfsleven en donoren) plaats over goed bestuur, waarin de voortgang van het anti-corruptieplan eveneens aan de orde komt. Daar zal Nederland een interventie plegen over goed bestuur en een verklaring afgeven aan de media.

Uiteraard blijven ook de structurele activiteiten van Nederland op het gebied van goed bestuur en corruptiebestrijding in Kenia doorlopen. Zoals ik tijdens het algemeen overleg van 23 maart jl. al heb toegelicht heeft Nederland een beperkt bilateraal OS programma in Kenia, dat gericht is op goed bestuur, democratisering en mensenrechten. Het programma met de overheid is grotendeels gericht op goed bestuur en justitiële hervormingen. Ondersteuning is en wordt verleend aan belangrijke instellingen in de strijd tegen corruptie, zoals de oprichting, bemensing en training van de Kenya Anti-Corruption Commission en het National Anti-Corruption Steering Committee. Ook wordt doorgegaan met de capaciteitsopbouw bij het Ministerie van Justitie, het Department for Public Prosecution, het Department for Ethics and Governance (dit was het kantoor van John Githongo), de Goldenberg Commission, de Land Commission en de Judiciary Commission. Daarnaast ondersteunt Nederland Transparency International Kenya en diverse andere ngo's op het gebied van mensenrechten en democratisering. Voorbereidingen om dit beperkte OS-programma in de toekomst uit te breiden met een water- milieu- en onderwijsprogramma zijn in het licht van de recente ontwikkelingen stopgezet.

Recente ontwikkelingen in Kenia

Het Keniaanse parlement, dat in eerste instantie tot taak heeft de regering te controleren, is op 20 maart jl. teruggekeerd van reces.

Het rapport van het Public Accounts Committee (PAC) over het Anglo Leasing schandaal is inmiddels in het Keniaanse parlement aan de orde geweest. De voorzitter van het parlement heeft het rapport vanwege het grote publieke belang verwelkomd, waarbij hij het belang en de rol van het PAC benadrukte: "the PAC is a watchdog that must never go to sleep".

Het rapport is zeer kritisch over de rol van de vice-president en een aantal - inmiddels afgetreden - ministers en doet 16 aanbevelingen aan de regering, waarvan verder onderzoek naar de rol van betrokken politici er één is. Het feit dat het rapport openbaar is gemaakt is een positieve ontwikkeling en past in de trend van een toenemende transparantie in Kenia over corruptiezaken. Het debat over dit rapport duurt voort en zal zijn beslag moeten krijgen in een stemming over het rapport en de aanbevelingen. Afhankelijk van deze stemming zal ik wederom overwegen of het opportuun is een gezamenlijke EU verklaring voor te stellen danwel een bilaterale verklaring af te leggen.

Eveneens wil ik niet onvermeld laten dat de openbare aanklager in Kenia ook de directeur van de Keniaanse Centrale Bank heeft aangeklaagd wegens malversaties en misbruik van macht. Zijn zaak komt waarschijnlijk begin juni a.s. voor bij de rechtbank.

Op dit moment zijn in totaal drie ministers onder druk afgetreden. Het hoofd van de Keniaanse ambtenarenapparaat en een belangrijke adviseur van president Kibaki zijn ontslagen. De hoofdverdachte van het Goldenbergschandaal, de heer Pattni, is in staat van beschuldiging gesteld evenals 10 voormalige topambtenaren. De Minister van Justitie heeft aangegeven, dat de regering de zaken volgens de geldende regelgeving aanpakt en dat, waar voldoende bewijs zou zijn voor schuld, maatregelen zullen volgen.

Media in Kenia

De media in Kenia blijven uitvoerig over de corruptieschandalen berichten. De lokale krant "the Nation" publiceerde 15 pagina's over het rapport van het PAC, waarbij duidelijk naar voren komt dat Kenia jarenlang tientallen miljoenen Euro's doorsluisde naar een fictief bedrijf (Anglo Leasing) voor projecten, die nooit tot uitvoering kwamen. Deze berichten blijven de druk op de regering om schoon schip te maken verder opvoeren, met name voor de vice-president Moody Awori , die nog steeds weigert af te treden. Ook wordt in het rapport gesteld, dat President Kibaki zelf op de hoogte was. Het is voor het Keniaanse volk duidelijk dat de corruptieschandalen het centrum van de macht raken.

Uitnodiging John Githongo

Tijdens het AO zegde ik de Kamer toe te bemiddelen bij de organisatie van een ontmoeting van leden van uw Kamer met John Githongo. De heer Githongo zal worden uitgenodigd om op 19 april a.s. met de Vaste Commissie van Buitenlandse Zaken overleg te voeren over de corruptiezaken in Kenia. Ik hoop dat u met hem een nuttig en informatief gesprek zal hebben over de situatie in Kenia.

Overig

Tijdens het bezoek van de Nederlandse kamerleden in mei a.s. aan de Inter Parliamentary Union zal de Nederlandse ambassade een speciaal programma organiseren met vertegenwoordigers van het Keniaanse parlement en ngo's om over corruptiebestrijding te spreken.

Tenslotte heb ik voor uw informatie een overzicht bijgevoegd van de programma's, die Nederland in Kenia uitvoert.

Ik vertrouw erop U hiermee voldoende geïnformeerd te hebben.

De Minister voor Ontwikkelingssamenwerking,

A.M.A. van Ardenne-van der Hoeven
De Nederlandse OS-relatie met Kenia

Sinds 2004 is Kenia weer partnerland met Nederland. Het OS programma met de Keniaanse regering is bewust op een bescheiden schaal van start gegaan en richt zich vrijwel uitsluitend op goed bestuur en het juridische hervormingsprogramma.

Daarnaast draagt Nederland bij aan goed bestuur, democratisering, mensenrechten en HIV/AIDS bestrijding via ngo's.

Programma 2005 2006
Bedragen x 1 mln euro

Goed bestuur en hervormingen juridische sector 2,3 2,2 Het betreft gezamenlijke financiering van 17 donoren (inclusief Nederland) via KPMG. Het Keniaanse
Ministerie van Justitie fungeert als coördinator van de Keniaanse overheid van dit programma, dat zich
richt op capaciteitsvergroting en -versterking van instituties, die de rechtsgang dienen te verbeteren en een effectieve bijdrage te leveren aan het anti-corruptiebeleid van de Keniaanse regering.

Goed bestuur, democratisering en mensenrechten 2 2,3 via ngo's.
Het betreft o.m. bijdragen ter verbetering van
kinderrechten, ondersteuning ten behoeve van het referendum over de grondwet in 2005, training en voorlichting in burgerrechten tevens mede met het oog op de
verkiezingen in 2007, bijdrage aan Transparency
International Kenya en ondersteuning van vrouwen
in het politieke proces alsmede ondersteuning aan
het IMD programma in Kenia

Overig
Ondersteuning immigration office vliegveld Nairobi 0,1 0,03 Intensivering van de samenwerking in het kader van migratie en ontwikkelingssamenwerking 0,2
Bestrijding HIV/AIDS via NGO's 1,0
Cultuur via ngo's 0,25 0,25

Totaal 4,65 5,98


---- --