Verkenning 'Limburg, één generatie verder'
De Provincie Limburg heeft een studie uitgevoerd naar mogelijke
ontwikkelingen van bevolking, economie, milieu en ruimte in Limburg op
lange termijn. De bevindingen zijn weergegeven in het rapport Limburg,
één generatie verder. De studie is bruikbaar bij beleidsdiscussies
over toekomstige ontwikkelingen en de gevolgen hiervan voor het beleid
op diverse terreinen. Ook kan de studie een bijdrage leveren aan de
discussie over de krimp en vergrijzing van de Limburgse bevolking en
de kansen of juist bedreigingen daarvan.
Gedeputeerde Staten bieden deze studie aan Provinciale Staten aan ter
voorbereiding op het voorjaarsdebat. Aanleiding voor deze studie was
het Provinciaal Omgevingsplan Limburg 2006 dat medio 2006 door PS
wordt vastgesteld.
Vier scenarios
De nationale planbureaus, waaronder het Centraal Planbureau en het
Milieu- en Natuurplanbureau, hebben voor lange-termijnstudies vier
scenarios ontwikkeld. Een scenario is een beschrijving van het
mogelijk verloop van samenhangende maatschappelijke ontwikkelingen.
Alternatieve scenarios kunnen behulpzaam zijn bij debatten over
toekomstige richtingen van ontwikkeling en beleid. De vier scenarios
zijn als volgt te typeren:
* Mondiale markt: een voortgaande globalisering en liberalisering.
De burgers zijn individualistisch en materialistisch ingesteld; er
is een afnemende belangstelling voor de kwaliteit van de
leefomgeving.
* Veilige regio: de culturele identiteit en traditionele waarden
zijn belangrijk. De wereld valt uiteen in protectionistische
regios, er ontstaan grotere verschillen in voorspoed tussen de
Westerse wereld en andere regios.
* Mondiale solidariteit: er is een groot milieu- en sociaal
bewustzijn. Overheid, bedrijfsleven, media en publiek hebben
allemaal aandacht voor het milieu en sociale aspecten van het
leven.
* Zorgzame regio: er is weinig internationale handel en culturele
uitwisseling tussen de regios. Binnen de regios is de
maatschappelijke betrokkenheid groot ten aanzien van
milieukwaliteit en sociale aspecten.
De studie Limburg, een generatie verder beschrijft de ontwikkelingen
voor deze provincie volgens dezelfde vier lange-termijnscenarios,
rekening houdend met de Limburgse bevolkings¬ontwikkeling en andere
specifieke kenmerken voor deze provincie, zoals het relatief hoge
aandeel van de maakindustrie. Ook brengt de studie de mogelijke
gevolgen voor de economie, verkeer en vervoer, de landbouw, het bouwen
en wonen en milieu en natuur in beeld.
Studieresultaten
Uit de studie Limburg, een generatie verder komen deze mogelijke
ontwikkelingen naar voren:
Bevolking
In alle scenarios daalt de bevolking Limburg structureel. Dat heet
krimp. Afhankelijk van het scenario wonen er in Limburg over dertig
jaar 10 tot 25% minder mensen dan in 2002. Zij zullen gemiddeld ook
ouder zijn (vergrijzing). Was in 1995 24% van de Limburgers 55 jaar of
ouder; in 2035 behoort ca 40% van onze inwoners tot de categorie van
de senioren. Daarnaast neemt het aandeel jongeren (t/m 14 jaar)
gestaag af (ontgroening). In 1970 maakte deze groep ca. 30% uit van de
Limburgse bevolking, in 2005 nog geen 20%. En dit aandeel zal verder
dalen. Ondanks de afname van het aantal inwoners in Limburg, zal het
aantal huishoudens tot 2015 niet dalen. Door gezinsverdunning (eerder
en langer zelfstandig wonen van jongeren resp. ouderen, meer
gescheiden mensen) zal vooral het aantal 1-persoonshuishoudens
toenemen. Deze ontwikkeling wordt ingehaald door de bevolkingsafname,
waardoor na 2015 de vraag naar woningen afneemt.
Veranderingen in lifestyle
Het culturele en verenigingsleven bloeit in Limburg, in vergelijking
met de andere provincies. Limburgers zijn daar veelal trots op. Door
het wegvallen van de zuilen, door individualisering en democratisering
van de samenleving hebben individuele normen en waarden als basis voor
het handelen van mensen aan betekenis gewonnen. Deze trend wordt
versterkt door vergrijzing en ontgroening. Hierdoor loopt de sociale
cohesie gevaar. Enkele toekomstscenarios (met name Mondiale Markt en
Mondiale Solidariteit) voorzien een versterkte trek naar de steden.
Van de ene kant is dit gunstig voor ontwikkelingen voor ruimte en
natuur omdat door concentratie van woonfuncties minder ruimtedruk in
het landelijk gebied ontstaat. Van de andere kant kan dit een risico
betekenen voor de leefbaarheid in de dorpen.
Verkeer
Ondanks de afnemende bevolking zal het autoverkeer tussen 2003 en 2015
nog met zon 14% groeien. Daarna zal deze autoverkeersprestatie
langzaam dalen. Gebruik van openbaar vervoer krijgt vooral groeikansen
in de scenarios Mondiale Solidariteit en Zorgzame Regio.
Economie
De werkgelegenheid in de industrie neemt snel af. Vanwege de
concurrentie uit lage-lonenlanden verplaatsen veel bedrijven uit de
maakindustrie hun activiteiten naar Oost-Europa of Azië, of moeten hun
bedrijf sluiten. Perspectiefrijk zijn sectoren die veel investeren,
nieuwe producten en diensten ontwikkelen en exporteren. Voor Limburg
worden de kansen van de voedings- en genotmiddelenindustrie en chemie
hoog ingeschat. De veranderende economie heeft ook gevolgen voor de
behoefte aan bedrijventerreinen. Drie van de vier lange termijn
scenarios laten van 2010 naar 2020 nog een lichte groei van de
bedrijventerreinenbehoefte zien, daarna daalt de behoefte aan areaal.
Kwaliteit blijft van belang. De nieuwe kennisintensieve bedrijvigheid
vraagt minder ruimte, maar wel van hoge kwaliteit. Voor belangrijke
sectoren als de logistiek blijft ruimte wel wezenlijk. De handel- en
dienstensectoren maken het verlies aan banen in de industrie goed.
Vervoer, communicatie en handel groeien fors, vooral in Mondiale Markt
en Veilige Regio. Door de mondiale verschuiving van grootschalige
productie zullen de goederenstromen verder toenemen. Tot 2020 wordt
een groei van het goederenvervoer van 15 tot 80% voorzien. Zeker het
transitoverkeer via het hoofdwegennet door Limburg zal hierdoor stevig
groeien. De sector toerisme en recreatie ontwikkelt zich tot een
volwaardige vrijetijdseconomie. Ook de zorgsector zal een sterke groei
doormaken, mede door de toenemende vergrijzing van de bevolking. Tot
2030 groeit de werkgelegenheid in de zogenoemde kwartaire sector met
tussen de 20 en 65%.
Door ontgroening en vergrijzing zal de potentiële beroepsbevolking in
dertig jaar tijd met meer dan 200.000 personen afnemen. Het gevolg is
dat in alle scenarios de vraag naar arbeid groter wordt dan het
aanbod. Op de middellange termijn vraagt dit om een ommezwaai in het
beleid: in plaats van werkloosheid te bestrijden dient met
beleidstrategieën het arbeidsaanbod te worden verruimd. Dit kan door
de arbeidsparticipatie te stimuleren met extra aandacht voor scholing,
het betrekken van ouderen en flexibilisering, blijvend in te zetten op
automatisering en innovatie om de arbeidsproductiviteit te stimuleren
en door het aantrekken van arbeidskrachten naar Limburg.
Landbouw
Afhankelijk van het toekomstig EU-landbouwbeleid, de wereldmarkt,
technologische ontwikkeling en de aandacht voor duurzame productie en
agrarisch natuurbeheer, kunnen de sectoren uit de land- en tuinbouw
verschillende ontwikkelingen laten zien. De totale productie- en
toegevoegde waarde van de landbouw blijft in de meeste scenarios op
hetzelfde niveau; het scenario dat uitgaat van sterke schaalvergroting
en industrialisatie van de landbouw laat een forse stijging zien. In
alle scenarios neemt de werkgelegenheid in en de ruimteclaim door de
landbouw af.
Milieu
De milieubelasting neemt op veel fronten verder af. De marktgerichte
scenarios laten een kleinere afname zien dan de meer op solidariteit
gerichte scenarios. In de marktgerichte scenarios is er zelfs een
toename van het energieverbruik. In de meer op solidariteit gerichte
scenarios nemen energieverbruik en CO2-uitstoot wel af, vooral omdat
hiertoe een beleidsintensivering plaatsvindt vanwege de sterke
aandacht voor het beperken van het klimaatprobleem.
* Klik hier voor de volledige tekst van de studie Verkenning
'Limburg, één generatie verder' PDF-document
21-4-2006 10:40
Provincie Limburg