AzG: Patentaanvraag brengt toekomst mensen met aids in gevaar
Artsen zonder grenzen
Artsen zonder Grenzen steunt het protest van Indiase patiëntenverenigingen tegen de
patentaanvraag voor tenofovir door Amerikaans geneesmiddelenfabrikant Gilead. Vandaag
hebben zij officieel bezwaar aangetekend. Tenofovir is een aidsremmer met aanzienlijke
voordelen. Als Gilead het patent heeft in India mag het medicijn niet meer door andere,
Indiase, fabrikanten gemaakt worden. Hun - generieke - versies zijn echter een stuk
goedkoper. 84% van de aidsremmers die Artsen zonder Grenzen gebruikt komt uit India. Een
patent voor Gilead in India betekent dat tenofovir volledig onbereikbaar wordt voor veel
mensen in Afrika en Azië.
Aidsremmende medicijnen zorgen ervoor dat het HIV-virus de afweer niet verder kan
aantasten. Aidsremmers geven mensen niet alleen hun gezondheid terug, maar ook de kracht
om voor zichzelf op te komen. Tenofovir biedt grote voordelen: het heeft minder
bijwerkingen dan andere aidsremmers; het werkt goed voor mensen die voor het eerst
behandeld worden én voor mensen die na enkele jaren resistent zijn geworden tegen
andere medicijnen. En, het is een stuk eenvoudiger in te nemen: maar één
pil per dag in plaats van verschillende pillen op gezette tijden op één
dag.
Tot vorig jaar was Gilead de enige producent van tenofovir (merknaam Viread). In 2002
kondigde het bedrijf aan dat het de aidsremmer breder beschikbaar zou maken. Tot zover is
het onduidelijk hoeveel vooruitgang Gilead heeft geboekt in het registreren en beschikbaar
maken van het medicijn in Azië en Afrika. Eén Indiase geneesmiddelenfabrikant
verkoopt en exporteert op dit moment een - goedkopere - generieke versie; een aantal
anderen zijn bezig met de ontwikkeling ervan. Als Gilead het patentrecht heeft mogen er
geen generieke versies van tenofovir meer worden gemaakt in India.
Als het patentrecht aan Gilead wordt toegekend, heeft dit grote gevolgen voor de
behandeling van mensen met HIV/aids in veel landen in Afrika en Azië. Het is daar
dan gewoonweg niet te verkrijgen of onbetaalbaar: Gilead heeft dan een monopolie en de
geldende prijs van 5.718 dollar per patiënt per jaar is voor hen onbetaalbaar.
De ervaring van Artsen zonder Grenzen is bovendien dat een ingewikkelde procedure het
moeilijk tot vrijwel onmogelijk maakt om dit medicijn te importeren in de landen waar het
nodig is. Toekenning van de patentaanvraag schept ook een precedent: ook voor de
behandeling van andere ernstige ziekten kunnen betaalbare medicijnen onmogelijk worden.
Het betekent ook dat tenofovir niet in een combinatiepil kan worden opgenomen, wat de
dagelijkse medicatie onnodig ingewikkeld maakt voor de patiënt.
'Als deze patentaanvraag voor tenofovir aan Gilead wordt toegekend, betekent dit dat het
voor ons vrijwel onmogelijk wordt om mensen met HIV/aids te behandelen met deze
aidsremmer terwijl die voor hen beduidende voordelen heeft. Het zou schrijnend zijn als
juist dit geneesmiddel, dat door de Wereldgezondheidsorganisatie onlangs opgenomen is in
hun lijst met aanbevolen aidsremmers, niet voor een betaalbare prijs en van meer
fabrikanten kan worden afgenomen',aldus Hans van de Weerd, landencoördinator van
Artsen zonder Grenzen in India.
Artsen zonder Grenzen biedt behandeling met aidsremmers aan ruim 60.000 patiënten in
meer dan vijftig projecten in 29 landen. Artsen zonder Grenzen hoopt in de nabije
toekomst tenofovir van Indiase geneesmiddelenfabrikanten te kunnen betrekken. Voor deze
petitie werkt Artsen zonder Grenzen in India samen met diverse Indiase
patiëntenverenigingen en activisten.
Generieke medicijnen en medicijnen met patent
Generieke medicijnen zijn chemisch identieke kopieën van merkmedicijnen: ze hebben
dezelfde werking, maar worden verkocht voor een veel lagere prijs. Ze worden vaak
aangeduid met hun soortnaam in plaats van de merknaam die de producent die het medicijn
als eerste heeft ontwikkeld, gebruikt.
Een patent houdt in dat één bedrijf het exclusieve recht heeft om dat
medicijn te vervaardigen en te verkopen in een bepaald land. Geen enkel ander bedrijf mag
dan hetzelfde medicijn maken en/of verkopen in dat land voor een bepaalde periode (in
India is dat een periode van 12 jaar). Patenten worden per land apart toegekend door de
overheid via het patentenbureau.
Artsen zonder Grenzen