Technische Universiteit Delft

Op dit bericht rust een
embargo tot woensdag 10 mei, 20.00 uur

TU Delft vult technologie-geschiedenis Midden-Oosten aan

Uit materiaalkundig onderzoek van de TU Delft naar 3200 jaar oud geglazuurd keramiek uit het Midden-Oosten blijkt dat men daar een innovatieve verfraaiende technologie had ontwikkeld die later weer verloren is gegaan. Het basismateriaal van de technologie, chromiet, wordt pas 1200 jaar later weer in glazuren aangetroffen. De bevindingen worden gepubliceerd in Nature van 11 mei en de mei-uitgave van het vakblad Archaeometry.

Het team van onderzoekers bestaat uit de Delftse materiaalkundigen drs. Niels Groot, dr. Joris Dik, de Leidse archeoloog dr. Gerrit van der Kooij en nanotechnologen van de afdeling Nanoscience van de TU Delft.

Zij onderzochten scherven keramiek uit 1200 v. Chr. (Late Bronstijd) die zijn gevonden in een verwoeste tempel in de voormalige stad Deir 'Alla, gelegen in het huidige Jordanië. Hier graaft de Universiteit Leiden al sinds de jaren zestig op. De onderzoekers analyseerden de samenstelling van een kom van faience (een soort geglazuurde keramiek) en ontdekten in de glazuurlaag kleine deeltjes van het mineraal chromiet. Dit mineraal zorgt voor een grijsachtige kleuring van het glazuur. Het chromiet dient bovendien als kristallisatiekern voor augiet. Deze augietkristallen zorgen voor een fonkelend optisch effect van de glazuurlaag. De combinatie van grijs chromiet en fonkelend augiet in het glazuur (van het Griekse augites = luster, schittering) imiteert daarmee een metallisch oppervlak.

De ontdekking van Niels Groot en Joris Dik werpt nieuw licht op de technologie-geschiedenis van het Midden-Oosten. Chromiet is nooit eerder gevonden in glazuren uit het Midden-Oosten van vóór de Romeinse tijd. Het bijzondere fonkelende effect van het chromiet-glazuur was tot nu toe geheel onbekend. Blijkbaar is deze opmerkelijke technologie na de Late Bronstijd tot in onze tijd in de vergetelheid gebleven. Waarschijnlijk is de technologie (en het onderzochte keramiek) ontwikkeld in een gebied waar chromiet gevonden wordt: Zuid-Turkije, Noord-Syrië of Cyprus.

Momenteel werkt de TU Delft samen met het Ceramics Research Centre van Corus om de productieomstandigheden van het glazuur te achterhalen.