Universiteit van Tilburg 4 mei 2006
Koninkrijk der Nederlanden moet partnerschap tussen rijksdelen worden
Promotie oud-minister Mito Croes (Aruba)
In december 2004 is herdacht dat vijftig jaar eerder het Statuut voor
het Koninkrijk der Nederlanden werd getekend. Volgens promovendus Mito
Croes ontbrak er vanaf het begin een visie over de toekomst van het
Koninkrijk. In zijn proefschrift geeft hij daartoe enkele aanzetten.
Ook de relatie tussen de 'West' en de Europese Unie komt daarbij aan
de orde.
Het Statuut, de hoogste constitutie van het Koninkrijk, beschrijft de
staatsrechtelijke verhoudingen tussen Nederland en de 'West'. Het
bevat zowel elementen van een dekolonisatieregeling als van een
oprichtingsdocument voor een nieuw Koninkrijk. Achteraf gezien wordt
het als een probleem beschouwd dat het Statuut niet is gebaseerd op
gemeenschappelijke belangen die ten grondslag moesten liggen aan het
nieuwe Koninkrijksverband. En er was geen visie geformuleerd over hoe
de samenwerking zich in de toekomst zou moeten ontwikkelen. De
Koninkrijksbanden knelden van meet af aan. Inmiddels hebben
globalisering, interdependentie en mondiale concurrentie nieuwe
verhoudingen gecreëerd. Nederland maakt deel uit van de Europese Unie
en het is nog onduidelijk wat dat precies betekent voor de eilanden en
haar bewoners. Zo is binnenkort een uitspraak van het Hof van Justitie
voor de Europese Gemeenschappen te verwachten over het kiesrecht voor
het Europees Parlement voor de rijksgenoten in de Caribische
rijksdelen. Promovendus Mito Croes zelf voert het geding voor het Hof
in Luxemburg. Daar komt bij dat er vanaf het begin tussen Nederland en
de eilanden veel onbegrip en wantrouwen bestaat, wat heeft geleid tot
irritaties en frustraties.
Ondanks het feit dat Nederland decennia lang heeft getracht de
Caribische rijksdelen onafhankelijk te maken, denken de eilandbewoners
dat Nederland juist de koloniale verhoudingen weer wil invoeren. En
kenden de eilandbewoners begin jaren vijftig van de vorige eeuw nog
een hoger bruto nationaal product per capita dan in Nederland, nu is
dat helemaal omgedraaid. Ook dat steekt. Dat heeft weer geleid tot een
forse emigratiestroom uit de Antillen, die nieuwe spanningen binnen
het Koninkrijk scheppen.
Volgens Croes kan dit debat alleen worden doorbroken door uit te gaan
van een fundamenteel andere, toekomstgerichte optiek. Na een halve
eeuw zijn de gezamenlijke koloniale erfenis en de eventueel daarop
gebaseerde gevoelens van schuld en piëteit, zo die ooit hebben
bestaan, geen deugdelijke basis meer voor de toekomstige samenwerking
binnen het Koninkrijk. Intussen hebben alle rijksdelen te kennen
gegeven de staatkundige samenwerking te willen bestendigen.
Juist nu is er behoefte aan een nieuw perspectief, stelt Croes, aan
een gezamenlijke coherente toekomstgerichte visie hoe het Koninkrijk
van de 'knellende banden' geherdefinieerd kan worden als een
Koninkrijk dat (in het belang van alle rijksdelen) kan functioneren
als een strategisch partnerschap. Daarvoor is het noodzakelijk om
gezamenlijk, los van de historische frustraties en geabstraheerd van
de huidige knellende banden, de kaders te bepalen waarbinnen het
Koninkrijk en de rijksdelen in de toekomst zullen functioneren.
Daarnaast dienen ook de belangen die de rijksdelen bij de toekomstige
samenwerking binnen Koninkrijksverband kunnen hebben worden
vastgesteld. Uitgangspunt daarbij is: partnerschap, want dát creëert
synergie. Het 'eigenbelang' van Nederland zit in de strategische
locatie van de eilanden, tussen Noord- en Latijns-Amerika in. Die
ligging kan de handelsbelangen van Nederland ten goede komen.
Alle rijksdelen moeten strategische beslissingen gaan nemen over de
toekomstige samenwerking in Koninkrijksverband. De Caribische
rijksdelen staan hierbij ook voor de lange-termijn keuze ten aanzien
van hun relatie met de EU. Pas als er tussen de rijksdelen politieke
consensus bestaat over het nieuwe perspectief voor het Koninkrijk kan
de juridische uitwerking aan bod komen.
Mr. A.G. (Mito) Croes (1946, Aruba) studeerde Nederlands recht aan de
toenmalige Katholieke Hogeschool Tilburg. Hij was o.a. belast met de
leiding van het Departement Staatkundige Structuur Eilanden van de
Nederlandse Antillen en wetenschappelijke hoofdmedewerker staats-en
bestuursrecht aan de Universiteit van de Nederlandse Antillen. Sinds
1982 is hij ook politiek actief. Hij was o.a. minister van
Staatkundige Structuur Eilanden van de Nederlandse Antillen (en
tijdelijk ook minister van Justitie), minister van Welzijnszaken van
Aruba. Tussen 1994 en 2001 was hij Gevolmachtigde Minister van Aruba
in Nederland.
Noot voor de pers Mito Croes promoveert vrijdag 12 mei 2006 om 10.15
uur in de aula van de Universiteit van Tilburg (Warandelaan 2,
Tilburg) op het proefschrift De herdefiniëring van het koninkrijk.
Promotor is prof.mr. E.M.H. Hirsch Ballin. Het proefschrift wordt
uitgegeven door Wolf Legal Publishers (ISBN 90-5850-1736).
Journalisten kunnen een exemplaar van het proefschrift opvragen bij de
afdeling Voorlichting en Externe Betrekkingen van de UvT, tel: 013 -
466 2000, e-mail: persberichtuvt@uvt.nl. Mito Croes is bereikbaar op
tel. 070 - 368 0156, e-mail mitocroes@hotmail.com. Persberichten van
de UvT staan ook op Internet: www.uvt.nl/persberichten/. Informatie
over deskundigen van de UvT, zie: www.uvt.nl/webwijs/
UvT Persbericht