1red16796
12-5-2006, NOS, Gesprek met de minister-president, Ned.2, 18.45 uur
VICE-MINISTER-PRESIDENT ZALM, NA AFLOOP VAN DE WEKELIJKSE MINISTERRAAD,
OVER DE FINANCIËLE RELATIES VAN BEWINDSLIEDEN, DE VROEGE VERKIEZINGSSTRIJD,
EN DE NEDERLANDSE ECONOMIE.
- FINANCIËLE RELATIES BEWINDSLIEDEN -
VAN DE GRAAF:
Eurocommissaris Kroes heeft een banklening gehad, genomen, gekregen, op
enig moment stond iemand voor haar garant, en die meneer is inmiddels
verdachte in een onderzoek naar witwaspraktijken. Grote schrik. Zou het een
minister van dit kabinet kunnen overkomen?
ZALM:
Het is in ieder geval zo dat voordat je minister of staatssecretaris wordt
dat je fiscale dossier wordt gelicht en gekeken wordt of daar
ongerechtigheden in zitten. En ook als je aangifte doet van belastingen,
dan is er ook een speciale inspecteur die dat met extra aandacht behandelt.
VAN DE GRAAF:
Maar de fiscus ziet niet alles. Misschien heb je nog wel overal geld en
dingen, goederen.
ZALM:
Er zijn gedragsregels ook. Dus bijvoorbeeld, de minister van Financiën
heeft de scherpste gedragsregels. Ik mag ook geen aandelen hebben. En als
je een bedrijf hebt dan moet je dat ook op afstand plaatsten. En niet zelf
meer bemoeien met de bedrijfsvoering. Er zijn vrij strenge regels om
ministers buiten bedrijfslevenachtige activiteiten te houden.
VAN DE GRAAF:
Er loopt er dan iemand van politie of justitie af en toe nog eens naar uw
spullen te kijken om te zien of er wat veranderd is en of het allemaal nog
in orde is?
ZALM:
De belastingdienst controleert dat jaarlijks.
VAN DE GRAAF:
En doen we dat ook met topambtenaren? Want je zou je kunnen voorstellen dat
de criminaliteit ook belangstelling in die kringen heeft.
ZALM:
Ja, topambtenaren worden gescreend door de AIVD met een
veiligheidsonderzoek. En dat wordt ook met enige regelmaat herhaald.
VAN DE GRAAF:
Dus je kan niet 20 jaar alsmaar belangrijker worden in de ambtelijke
organisatie zonder dat er af en toe nog eens een onderzoekje wordt
ingesteld?
ZALM:
Zo is dat. Wat niet wil zeggen dat het altijd perfect en waterdicht is,
maar er is veel aandacht voor.
VAN DE GRAAF:
En als u nu morgen een lint doorknipt. U doet dat niet zo vaak, maar u gaat
ergens op bezoek, weet u dan bij wie u op bezoek bent in die criminele zin
van het woord?
ZALM:
Als ik bij een bedrijf op bezoek ga, dan wordt ook door de belastingdienst
even een check gepleegd of daar ernstige problemen zijn al dan niet. Niet
een gewoon meningsverschil over een belastingaanslag, maar als dat dubieus
is dan wordt het wel eens gecanceld.
VAN DE GRAAF:
Bent u wel eens ergens niet naartoe gegaan?
ZALM:
Ja. Dat is mij 1 keer gebeurd.
VAN DE GRAAF:
Okay. Praat u in het kabinet daarover, naar aanleiding van zo'n zaak die nu
in alle kranten staat en die hele Endstra-affaire, in de zin van: dit zou
ons kunnen bedreigen of dit bedreigt ons allemaal?
ZALM:
Nee, ik denk niet dat ministers hierdoor zich bedreigd zouden moeten
voelen. Dat is uitgesloten.
VAN DE GRAAF:
Het zijn maar mensen. Ze hebben wel eens een lening en daar staat wel een
iemand borg voor. Soms blijken die mensen dan anders te zijn dan je zou
hebben gedacht.
ZALM:
Ja. Dan is het zaak onmiddellijk de contacten te verbreken, als dat zich
zou voordoen. Bij mijn weten heeft zich dat nog nooit voorgedaan.
VAN DE GRAAF:
Er is een systeem, maar daar wordt in het kabinet niet over gesproken?
ZALM:
Nee, als je systeem goed draait dan hoef je er ook niet over te spreken.
- VROEGE VERKIEZINGSSTRIJD -
VAN DE GRAAF:
Verkiezingen zijn vroeg begonnen. Het duurt nog een jaar en we hebben al
vier potentiële lijsttrekkers. En met een beetje pech hebben we er vier in
het kabinet. Pechtold, als hij verkozen wordt, Rutte van de VVD, mevrouw
Verdonk van de VVD, en de heer Balkenende, want die wordt volgens mij
zonder stemming aangewezen als lijsttrekker. Is dat lekker werken?
ZALM:
Nou zullen Verdonk en Rutte niet allebei gelijk gekozen worden, want het is
natuurlijk een van de twee. En dat weten we 31 mei. En dan is dat
duidelijk. Je moet tijdig je voorbereiden op verkiezingen. En een
lijsttrekker aanwijzen, dat is ook nodig dat je dat op tijd doet.
VAN DE GRAAF:
Een jaar van tevoren?
ZALM:
Je moet je ook kunnen bezig houden met het programma, je moet ook invloed
kunnen hebben op de samenstelling van de lijst. Het is wat vroeg, maar ik
verwacht niet dat daardoor problemen in het kabinet zullen ontstaan.
VAN DE GRAAF:
Heeft u niet het idee dat u straks in die Treveszaal met drie lijsttrekkers
over de ministerraadstafel heen een verkiezingsstrijd zit te voeren?
ZALM:
Nee, want de verhoudingen zijn verder duidelijk. Balkenende is de premier,
Brinkhorst is de ene vice-premier, ik ben de andere. Dus dat zijn de
leiders van het smaldeel in het kabinet Ook als Pechtold lijsttrekker
wordt, dan blijft Brinkhorst vice-premier. En dat geldt in mijn geval ook:
als Rutte of Verdonk lijsttrekker worden, dan blijf ik ook gewoon de vice-
premier en de aanvoerder van het smaldeel.
VAN DE GRAAF:
Maar toch kan ik me herinneren dat u op enig moment liet blijken dat u er
niet op zat te wachten als er twee bewindslieden uit dit kabinet van de VVD
allebei voor het lijsttrekkerschap van de VVD zouden gaan.
ZALM:
Nee, ik geloof niet dat het een belemmering is dat bewindspersonen voor het
lijsttrekkerschap gaan.
VAN DE GRAAF:
Hebt u zich daar niet op een of ander moment negatief over uitgelaten? Ik
kan me zoiets herinneren van: Jongens, toch niet twee uit het kabinet die
om het bot gaan vechten.
ZALM:
Nee, het hadden er zelfs wel drie kunnen zijn.
VAN DE GRAAF:
Dat zou u ook geen probleem hebben gevonden?
ZALM:
Nee, dat zou ik geen probleem hebben gevonden.
VAN DE GRAAF:
Als Rutte het wordt, blijft hij dan staatssecretaris?
ZALM:
Laten we eerst maar even wachten of hij het wordt. En dan is het ook aan de
fractie uiteraard en ook aan het kabinet. We moeten dat in het kabinet
bespreken en in de VVD-fractie zal dat moeten worden besproken. En dan zien
we wel hoe dat gaat.
VAN DE GRAAF:
Ik heb begrepen dat er in de VVD-fractie vanuit wordt gegaan dat hij dan
uit het kabinet als staatssecretaris zijn baan op zou opgeven en naar de
Kamer zou gaan verhuizen. Hij heeft immers op de Kamerlijst gestaan, dus
hij is ook gekozen en hij kan weer terug. En dat hij dan ruilt met iemand
zodat hij zich beter in de Kamer kan profileren als lijsttrekker. Ik vraag
me af of dat netjes is tegenover de burger? Hij heeft een baan geaccepteerd
om als staatssecretaris goed zijn best te doen en nou zou hij voor het VVD-
belang er vandoor gaan. Vindt u dat correct?
ZALM:
De burger heeft hem niet gekozen als staatssecretaris. Die heeft hem
gekozen als Kamerlid. Dus hij keert dan weer terug tot zijn oorspronkelijke
mandaat dat hij van de burger heeft gekregen. Ik zeg niet dat het
staatsrechtelijk ongecompliceerd is, maar dit heeft niet te maken met de
verhouding van Rutte versus de burger, want hij is verkozen in de Kamer en
als hij die Kamerplaats zou innemen, dan hoeft de relatie burger-Rutte niet
te worden verstoord.
VAN DE GRAAF:
Maar drie jaar hard werken als staatssecretaris, en hij heeft wel hard
gewerkt, en dan het laatste jaar niet doen, dat is een breuk, dat kan niet
goed zijn voor zijn spullen: vindt u dat netjes?
ZALM:
Daar zit een bezwaar aan en die zullen we ook bespreken in het kabinet.
Maar ik geloof niet dat het een kwestie van moraliteit of iets dergelijks
is. De burger heeft hem destijds in de Kamer gekozen. Bij de samenstelling
van de regering staat de burger geheel buiten. Dus de verhouding met de
burger zie ik niet als het probleem. We moeten natuurlijk wel in het
kabinet bespreken wat voor een complicaties daaruit voortvloeien. Maar dan
spreek je over het kabinet zelf.
VAN DE GRAAF:
Want je moet er niet aan denken dat het mode wordt en dat ze allemaal, al
die lijsttrekkers het kabinet uitlopen om zich in de Kamer beter te kunnen
profileren.
ZALM:
Ja. Dat zou niet de bedoeling zijn.
- NEDERLANDSE ECONOMIE -
VAN DE GRAAF:
Ik mag u feliciteren, meneer Zalm. De economie draait als een tierelier. De
opbrengsten uit de aardgas, die aan de olieprijzen gekoppeld zijn, draaien
als een tierelier. De belastingopbrengsten zijn hoger dan verwacht. Ze zijn
zelfs torenhoog. U wordt slapend rijk.
ZALM:
Het gaat inderdaad goed met de Nederlandse economie. Nou hebben we in de
afgelopen jaren ook wel heel wat maatregelen genomen om dat weer goed op
gang te krijgen. En het is heel verheugend natuurlijk om te zien dat de
economische groei echt fors aantrekt. Boven verwachting. En ook beter dan
de rest van de landen waarmee we in de eurozone zitten.
VAN DE GRAAF:
Belastingopbrengsten ook boven verwachting?
ZALM:
Ja, die zijn in de eerste vier maanden echt harder aan het lopen dan zou
mogen.
VAN DE GRAAF:
En de aardgasbaten zijn ook boven verwachting?
ZALM:
Ja. De aardgasbaten zijn ook wat hoger dan verwacht. Er staat tegenover die
hogere olieprijs in dollars wel een zwakkere dollar. Dat tempert het
effect, en voor de burger tempert dat ook het nadelige effect.
VAN DE GRAAF:
Als we over de duim rekenen en we houden deze situatie tot de eind van dit
jaar vol, de tekenen zijn er dat dit een serieus en blijvend herstel is, in
welke orde van grootte van meevallers praten we dan eigenlijk?
ZALM:
We verwachten nu een tekort van 1% van het nationaal inkomen, terwijl in
september nog 1,8%. Dus dat is een 4 miljard lager. En dat zou nog wel eens
grotere vormen aan kunnen nemen als die zeer gunstige ontwikkeling van de
belastingopbrengst zich de rest van het jaar ook doorzet, dan kom je al
weer heel snel bij evenwicht in de begroting.
VAN DE GRAAF:
Dat zou betekenen dat er nog 4 of 5 miljard euro extra aan meevallers
ontstaan?
ZALM:
Dat zou kunnen, dat is denkbaar.
VAN DE GRAAF:
Als deze situatie zich handhaaft.
ZALM:
Dat is ook een beetje de ervaringsregel: als het slecht gaat met de
economie en de begroting, dan verslechtert het ook meestal harder dan je
verwacht. En als het verbetert, dan gaat het toch ook altijd vaak sneller
dan je verwacht. Dus dat sluit ik niet uit.
VAN DE GRAAF:
Kunt u de burgers van Nederland nou nog steeds met de hand op uw hart
beloven dat alles wat meevalt, wordt besteed aan het aflossen van de schuld
van Nederland?
ZALM:
Ja, daar zijn goede afspraken over. Alle inkomstenmeevallers gaan sowieso
naar het saldo, naar het tekort.
VAN DE GRAAF:
Ook als daar straks 4, 5, 6 miljard extra bij is gekomen?
ZALM:
Ja.
VAN DE GRAAF:
Meneer Zalm, ze komen graaien!
ZALM:
Nou, dat zal dus niet gebeuren. We hebben ook de afspraak dat als het echt
conjunctureel mooi wordt, dat meevallers in de WW en rente die je daardoor
krijgt, niet zullen worden besteed.
VAN DE GRAAF:
Ook naar de aflossing van de schuld.
ZALM:
Ja.
VAN DE GRAAF:
Maar het wordt verkiezingstijd. Al die collega's van u willen cadeautjes
gaan geven. U krijgt miljard na miljard na miljard.
ZALM:
We hebben ook nog wel iets op de plank staan, ook volgend jaar. Want we
hebben natuurlijk heel succesvol onderhandeld over de afdracht aan de EU.
Daar hebben we een miljard op bespaard en dat gaat ook terug in de vorm van
verlaging van belastingen en premies.
VAN DE GRAAF:
Maar dat is het dan ook?
ZALM:
Dat is het.
VAN DE GRAAF:
En dat weet u zeker?
ZALM:
Ja.
(Letterlijke tekst, ongecorrigeerd, GB)
Ministerie van Algemene Zaken