Ingezonden persbericht


Schizofreniepatiënt verliest icoon in strijd voor betere zorg

Deze week had ze nog een televisieopname gepland staan, vorige week stond haar verhaal 8 pagina's breed in Vrij Nederland, een week eerder in een grote reportage van NRC Handelsblad. Nu is ze dood. Ria van der Heijden, oprichter van de vereniging Ypsilon en een reeks andere organisaties, is maandagavond op 77-jarige leeftijd overleden. De vrouw die familieleden van mensen met schizofrenie of psychose een stem gaf, die de grote kracht was achter de Kwaliteitsprijs Schizofrenie, verpleegkundigen kroonde tot koningen en koninginnen van de psychiatrie en die bovenal altijd koos voor de zwakste patiëntengroep van Nederland, is uitgestreden. Nederland is een icoon armer.

Van der Heijden, zelf moeder van een zoon met schizofrenie, is haar tijd vaak ver vooruit geweest. Het waren de nadagen van de antipsychiatrie, toen Van der Heijden er begin jaren '80 nadrukkelijk voor koos om samenwerking te zoeken met de professionele hulpverlening om de vele misstanden aan te kaarten. Met vaak snoeiharde kritiek op de zorg, maar ook met veel waardering voor de individuele hulpverlener die 'dagelijks voor onze mensen in de weer is'. Terwijl de politiek ervoor koos om een nieuwe wet over dwangopnames op te hangen aan de autonomie van de patiënt, waarschuwde zij ervoor dat juist de zwaarste groep dan verstoken zou blijven van hulp. Terwijl de hulpverlening seks in de psychiatrie doodzweeg, ondersteunde Van der Heijden het initiatief van de stichting Sociaal-Erotische Dienstverlening. Terwijl instellingen mensen uitplaatsten naar de stad, en de grond in de bossen en de duinen duur verkochten, wilde zij juist daar, op die mooie plekken, huisjes bouwen voor de patiënten. Ria van der Heijden richtte tal van organisaties op om hiaten in de zorg aan te pakken. Zo stichtte ze in 1984 Ypsilon, de vereniging van familieleden van mensen met schizofrenie of een psychose die uitgroeide tot de grootste consumentenvereniging in de GGZ. Patiënten zelf richtten vanuit haar huis de vereniging Anoiksis op. Van daaruit werd ook de stichting Nu voor Later opgericht, die een antwoord bood op vraag 'wie regelt de zaken voor mijn zieke kind als ik er niet meer ben?' Maar ze stond ook aan de wieg van de Schizofrenie Stichting Nederland (SSN) en richtte, recent nog, de Stichting "huisjes" op, die met succes ijvert voor mooie, veilige woningen met een eigen voordeur onder de bescherming van een psychiatrisch ziekenhuis: eind deze maand gaat de eerste paal de grond in van een wijk zoals Van der Heijden voor ogen stond. De duur en de intensiteit waarmee Ria van der Heijden steeds opnieuw op de barricaden stond is uniek. Maar behalve uit compassie met 'haar zieke kinderen' werd ze ook gedreven door boosheid. Ze wond zich op over de domheid en de liefdeloosheid die ze in de GGZ en in de politiek ontmoette. Verontwaardigd constateerde ze dat de rijkste landen ter wereld "onze mensen in een hoek smijten". Voor Van der Heijden reden om deze kwetsbare groep juist te verwennen. En dus kwam ze ook daarvoor met haar eigen fonds: de stichting Ypsilon Patiëntenzorg. Daarmee kon ze patiënten dat bieden wat in de zorg allang niet meer mogelijk was. Een piano in een sociaal pension voor een zwerver die maar één passie heeft: muziek. Of een feestje voor mensen op een verblijfafdeling. Niet verwonderlijk dat bij haar uitvaart de bezoekers wordt gevraagd een bijdrage aan dit fonds te leveren.

Van der Heijden wordt maandag 15 mei na een herdenkingsviering in Moordrecht gecremeerd. Ypsilon heeft inmiddels een condoleanceregister geopend dat te bereiken is op www.ypsilon.org/ria
----


Anoiksis en Ypsilon richten zich op mensen met schizofrenie of een psychose en hun familieleden

YPSILON

Prins Bernhardlaan 177
2273 DP Voorburg
telefoon (088) 000 21 20
fax (088) 000 21 21
e-mail: ypsilon@ypsilon.org
www.ypsilon.org

ANOIKSIS

Gansstraat 67
3582 EC UTRECHT
(030) 254 61 13
e-mail: anoiksis@anoiksis.nl
www.anoiksis.nl

---- --
Levensloop Ria van der Heijden

Na een leven waarin ze zorgt voor de kinderen, begint Ria van der Heijden te schrijven in het blad 'Leeftijd'. Ze wordt tevens actief in het Vrouwenhuis, waar ze aan de wieg staat van de WOUW (officieel: Wijzer Ouder Worden, maar ook bekend onder de naam Wijze Ouwe Wijven). Ria van der Heijden werkt daarnaast vanaf ongeveer 1986 tot 1992 bij de KRO. Ze begint daar met het radioprogramma "Wat heet oud", presenteert daarna 50+ en vervolgens het programma Dilemma. In dezelfde tijd heeft ze een wekelijkse column bij Radio Rijnmond.

Vanuit het Vrouwenhuis ontmoet ze vrouwen die net als zij een kind hebben dat 'gek' doet. Ze start een gespreksgroep voor deze moeders. Omdat de moeders ook hun man mee willen nemen, verplaatst de groep zich naar de huiskamer van Van der Heijden zelf. Het duurt niet lang of psychiater Rigo van Meer meldt zich met de vraag, of het niet hoog tijd wordt een vereniging te beginnen voor familieleden van chronisch psychotische mensen. "Dat is hard en hard nodig, want de belangen van die patiënten moeten beter behartigd worden." Al snel groeit de groep uit het huis en biedt de Vincentius Vereniging een zaaltje aan. Mensen uit het hele land bezoeken die avonden, allen ouder, partner of familielid van dit soort patiënten. Intussen plaatst Ria Hartendorp uit Rosmalen een oproep in een vrouwenblad, waarin ze ouders uitnodigt bij haar thuis te komen praten over hun kinderen met deze stoornis. Beide Ria's besluiten samen een club te vormen. In november '84 gaan we naar de notaris en richten een vereniging op, de vereniging Ypsilon. Als woordvoerster van de kersverse vereniging gaat Ria van der Heijden naar het ministerie van (toen nog:) WVC. Tot haar verbazing wordt ze bij het ministerie ontvangen door twee belangrijke heren; de hoofdinspecteur van de geestelijke volksgezondheid en een hoge ambtenaar. "Vanwaar deze ontvangst?" vraagt ze zich hardop af. Hun antwoord laat niets aan duidelijkheid te wensen over: "Mevrouw Van der Heijden, we zitten al tien jaar op u te wachten." Het gesprek loopt uit op toekenning van een subsidie van 25.000 gulden. Met dat geld mag ze doen wat ze wil. Er wordt een landelijke dag van georganiseerd om zoveel mogelijk mensen te interesseren voor het werk van de vereniging, waarvan er later nog velen zullen volgen. Het succes is overweldigend. In juni 1986 komen zo'n tweehonderd mensen bijeen in een motel in Bunnik. Vanuit Ypsilon wordt begin jaren '90 de stichting Nu voor Later opgericht, neemt Van der Heijden het initiatief tot de Schizofrenie Stichting Nederland (SSN) en organiseert ze inmiddels ook inloopbijeenkomsten voor patiënten met lekkere hapjes. Patiënten die daar komen besluiten tot de oprichting van Anoiksis. Ook voor hulpverleners organiseert ze inloopbijeenkomsten thuis, als voorloper van het latere Hulpverlenerscongres en is ze de bedenker de Kwaliteits Hulpverlenersprijs Schizofrenie,.

Bij haar afscheid als voorzitter van Ypsilon krijgt ze als cadeau van de leden een fonds om patiënten te verwennen: het Ria's feestfonds, later omgezet in de stichting Ypsilon Patiëntenzorg.

Ook na haar voorzitterschap blijft Ria actief als gespreksleider en belangenbehartiger voor de Ypsilonafdeling Rotterdam. Maar ook los van de vereniging strijdt ze actief voor de belangen van de meest kwetsbare groep. Ze haat koepels, is wars van alles wat te maken had met bureaucratie, inclusief Ypsilon, en weigert te vergaderen.

Haar hele leven strijdt ze voor:

. Liefdevolle zorg

. Een goeie, veilig plek om te wonen

. Goed contact met de hulpverlening

. En draagt ze verpleegkundigen op handen: de 'koningen en koninginnen van de zorg'

De laatste jaren van haar leven maakt ze zich vooral sterk voor goed, veilig en mooi wonen voor mensen met schizofrenie. Samen met Gijs Francken van Anoiksis richt ze hiertoe de stichting huisjes op. Met succes: Op 30 mei gaat de eerste paal de grond van een wooncomplex Huize Padua in Boekel. Precies zoals de stichting dat voor ogen heeft.

Ria werd Ridder in de orde van Oranje Nassau, werd drager van de Erasmus speld van de stad Rotterdam, ontving de Lucas Lindeboom onderscheiding en de Joke Smit prijs en was Erelid van de vereniging Ypsilon.

Wie het werk van Ria wil blijven steunen, kan een bijdrage overmaken op banknummer 38.18.61.066 t.n.v. Ypsilon Patiëntenzorg te Rotterdam.

---- --