Ministerie van Justitie

Persbericht

WODC: Buitenland biedt voorbeelden voor Nederlandse TBS 16 mei 2006
De behandeling van gestoorde delinquenten in het buitenland, biedt voorbeelden die ook voor Nederland interessant zijn. Dat blijkt uit een internationaal vergelijkend onderzoek van het WODC in opdracht van het ministerie van Justitie. Het gaat dan bijvoorbeeld om behandeling van zeden- en geweldsdelinquenten in de gevangenis en uitgebreid preventief toezicht op deze categorie delinquenten.

Onderzoekers van het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum (WODC) van het ministerie van Justitie hebben onderzocht hoe in Engeland, Duitsland, Canada, Zweden en België wordt omgegaan met delinquenten die vergelijkbaar zijn met TBS-gestelden in Nederland. Het gaat om personen die een ernstig gewelds- of zedendelict hebben gepleegd en tevens een psychische stoornis hebben.

De onderzoekers vonden dat in geen van de bestudeerde landen de doorstroming zonder problemen verloopt van forensisch psychiatrische patiënten naar lagere beveiligingsniveaus, naar de reguliere psychiatrie of naar voorzieningen in de maatschappij. Verder kent elk van de bestudeerde landen wel ernstige incidenten waarbij zeden- of geweldsdelinquenten die zich aan het toezicht hadden onttrokken of waren vrijgelaten, een ernstig misdrijf pleegden. Deze waren mede aanleiding tot soms ingrijpende veranderingen in de wetgeving of organisatie van het forensisch psychiatrische of gevangenissysteem.

Preventief toezicht
De bestudeerde landen verschillen sterk in de mate waarin wettelijke instrumenten zijn ontwikkeld die speciaal gericht zijn op langdurige detentie van gewelds- of zedendelinquenten met een gevangenisstraf. Canada, Engeland en Duitsland hebben zulke wetgeving.

Daarnaast zijn er aparte wettelijke instrumenten voor (preventief) toezicht op gewelds- en zedendelinquenten in met name Canada en Engeland. In Nederland en Zweden bestaat nauwelijks dergelijke wetgeving.

Behandelprogrammas
Het gevangeniswezen in zowel Engeland als Canada beschikt over een systeem van erkende behandelprogrammas die zijn gericht op het verminderen van het recidiverisico van zeden- en geweldsdelinquenten. In deze landen heeft de overheid een belangrijke coördinerende en sturende rol bij de ontwikkeling, accreditatie en invoering van dezelfde behandelprogrammas op meerdere locaties. Ook is er in deze landen een sterke bijdrage van wetenschappers aan de ontwikkeling van behandelprogrammas.

Besluitvorming
In Nederland, Duitsland en Zweden adviseren gedragsdeskundigen de gerechten over (voorwaardelijke) invrijheidstelling, terwijl daarvoor in Canada, Belgie en Engeland speciale commissies bestaan, waarin juristen, gedragsdeskundigen en veelal ook leken zitting hebben. Als er een besluit over (voorwaardelijke) invrijheidstelling moet worden genomen, dan maakt het volgens de onderzoekers niet uit of dat door een gerecht of door een commissie wordt gedaan.Van belang is dat de rechten van betrokkenen worden nageleefd en dat er waarborgen zijn voor de kwaliteit van juridische en gedragsdeskundige expertise.

Toezichtsprogrammas
Het WODC heeft tevens literatuuronderzoek verricht naar verschillende vormen van extramuraal toezicht in binnen- en buitenland voor TBS-gestelden en vergelijkbare groepen. De studie laat zien dat in diverse landen uiteenlopende initiatieven zijn ontwikkeld en uitgevoerd, zoals langdurige nazorg (aftercare), elektronisch toezicht en elektronische volgsystemen. Ook voert men beleid uit ten aanzien van registratie en notification, ofwel het publiek maken van gegevens over deze delinquenten.

Daarnaast is literatuur bestudeerd over de effecten van verschillende vormen van toezicht op de recidive van TBS-achtigen. Volgens de ondrzoekers kunnen op basis van de verzamelde literatuur geen harde uitspraken gedaan worden over de effectiviteit van langdurige toezichtsprogrammas voor TBS-gestelden of vergelijkbare groepen, omdat naar hun oordeel nauwelijks kwalitatief goede studies voorhanden zijn over deze toezichtsprogrammas. Er is vooralsnog weinig empirische steun te vinden voor de vermeende positieve effecten van langdurig toezicht op de recidive van deze specifieke doelgroep.

Onderstaande onderzoeken zijn in te zien op/te downloaden van www.wodc.nl

Kogel, C.H. de, M.H. Nagtegaal: Gewelds- en zedendelinquenten met een psychische stoornis; wetgeving en praktijk in Engeland, Duitsland, Canada, Zweden en België. Den Haag (2006): WODC/BJu Serie Onderzoek en Beleid, nummer 240.

Gestel, B. van, L.M. van der Knaap, A. Hendriks, mmv. C.H. de Kogel, M.H. Nagtegaal, S. Bogaerts: Toezicht buiten de muren; een systematische review van extramuraal toezicht op TBS-gestelden en vergelijkbare groepen in het buitenland. Den Haag (2006): WODC Cahier 2006-2.