Nederlands Sociaal Forum
Nederlands Sociaal Forum begonnen!
Drie buitenlandse en drie Nederlandse sprekers over Een Andere Wereld
Op vrijdag avond 19 mei begon het tweede Nederlands Sociaal Forum, NSF, in een overvolle aula op de campus in Nijmegen met zes redes van zes prominente andersglobalisten, activisten en beleidsmakers. Drie ervan kwamen uit Nederland, drie uit de rest van de wereld. Samen brachten zij zes voordrachten, maar één verhaal: Een andere wereld is mogelijk, als....
Want die slogan is de slogan waarmee avondvoorzitter Mirjam de Rijk, directeur Stichting Natuur en Milieu, de avond begon. "Met de toevoeging van het woordje 'als' zouden we op dit NSF meer kunnen focussen op 'de hoe vraag' en minder op 'de wat vraag'". En die hoe vraag is juist dit jaar van belang, want de organisatie van het NSF wil op zondag met plannen voor de toekomst komen, met een gezamenlijk plan van aanpak, met een gezamenlijke strategie.
Maakbaarheid bestaat wel
Ook Lenie Scholten, wethouder van Nijmegen en de officiële openingsspreker, sprak die hoop uit. Hoop dat "in de oudste stad van Nederland het activisme nieuw leven kan worden ingeblazen." Nieuw leven wenste zij ook voor het geloof in maakbaarheid. Want we zouden in Nederland niet meer de moed hebben te geloven in de maakbaarheid van samenlevingen. En dat is één van de grootste misverstanden die er op dit moment leven, aldus Lenie Scholten, "dat we geen sturing meer kunnen uitoefenen op de kant die de wereld opgaat." Volgens haar laat de hoge opkomst al zien dat niet iedereen die moed verloren is. Dat is een mooi begin voor een weekend waar iedereen komt om inspiratie en visie op te doen. Maar zo sprak zij "laat het niet bij dit weekend blijven!"
Na haar was het de beurt aan Sylvia Borren van Oxfam Novib. Zij begon haar verhaal met een kritische blik op haar eigen organisatie toen ze vertelde van de campagne slogan van NOvib in de jaren negentig: "De Novib methode werkt." Terugblikkend stelde ze; "Daarmee vertelden we aan onze donateurs en anderen dat wij hun geld wel naar de meest geschikte partners in het Zuiden door zouden geven. Dat we hen de hengel gaven en niet alleen de vis. We vergaten alleen dat mensen met een hengel nog steeds kansloos zijn als dan de grote crawler van de Noordelijke landen alsnog hun zeeën leegvist. Vandaar dat Oxfam Novib nu één van organisatoren van dit NSF is." Een NSF dat in haar woorden laat op gang kwam in Nederland. Dit is namelijk Nederland's tweede forum terwijl er over de gehele wereld in de afgelopen vijf jaar alleen al 500 fora plaatsvonden, "en dan tel ik de 60 Italiaanse en 50 Franse niet eens mee." En het maakt wel verschil als we ons zouden organiseren, zo ging zij verder. Als we ons bijvoorbeeld zouden organiseren om eindelijk eens de drie procent van landbouwsubsidies die nodig is om alle kinderen ter wereld naar school te laten gaan, vrij zouden maken. Als wij onze rol als burgers eindelijk serieus zouden nemen. Als we tegenover "de armed security de human security stellen, tegenover de Nederlandse regels zijn regels opstelling, de variant rechten zijn rechten!" En zo sloot zij haar verhaal af: "Ik wil niet leven in een land waar we met zijn allen 11 uur lang naar de televisie kijken om te zien hoe onrecht zegeviert, ik wil leven in een wereld waar niet langer onrecht heerst!"
Moustafa Barghouti
"Vergeleken met Israël en Palestina was de apartheid in Zuid Afrika een picknick."
Na haar was het Moustafa Barghouti, onafhankelijk presidentskandidaat bij de Palestijnse presidentsverkiezingen van vorig jaar, die
Dat gezegd hebbende ging hij door om zijn verbazing uit te spreken over de wereldwijde opstelling tegenover de resultaten van de democratische verkiezingen in Palestina. "Verkiezingen op presidentieel, parlementair en lokaal nivo, waar vind je dat in het Midden Oosten? Je kan het resultaat misschien niet waarderen, maar deze verkiezingen hebben wel voor twee belangrijke zaken gezorgd; 1. Nooit meer zal er een puppet government over de Palestijnen regeren en 2. Geen enkel land kan nog om de gekozen Palestijnse autoriteiten heen als ze een oplossing voor het conflict willen. Daarom wensen we nu ook meer dan ooit internationale betrokkenheid bij het conflict. Want Palestina is geen nationale zaak meer, de Palestijnse zaak is een vraag van vrede, justitie en mensenrechten. Daar spelen jullie ook een rol in. We hebben jullie hulp hard nodig!"
Hoe die hulp er uit kan zien, vroeg Mirjam de Rijk. "Door steviger aanwezig te zijn in Palestina, door bij ons op bezoek te komen, door te kijken hoe wij leven. Door tegen de boycot die tegen Hamas werd ingesteld in het geweer te komen. Door geen wapens meer van Israël, nu al een groot wapenexporteur, te kopen. Door Israël eindelijk eens te vervolgen voor de justitiële wanorde!"
Vrijheid waar je sterker van wordt
Ook Agnes Jongerius, voorzitter van de FNV, verbond het NSF nadrukkelijk met problemen in de rest van de wereld. Zo begon zij haar verhaal met de trieste mededeling dat de Zimbabwaanse vakbond, ZCTU, die dit weekend haar 25 jarige jubileum met internationale gasten wilde vieren, dit niet kan. Internationale delegaties mochten het land namelijk niet in.
Wél raakt ze gemotiveerd door die vakbond; "ooit zullen ook zij winnen. En dat kan weer anderen inspireren!" Want voor die keuze staan we; we moeten durven kiezen. Durven kiezen voor een sociale beweging die verenigd in verscheidenheid durft te zijn. "Een sociale beweging waarvan de verschillende groeperingen elkaar aanvullen. Die elkaar vinden in hun strijd tegenover een overheid die alle verantwoordelijkheid op de markt gooit. Die alleen nog maar pleit voor een valse eigen verantwoordelijkheid. Want ik pleit voor een andere verantwoordelijkheid, één waarin mensen sterker worden van hun vrijheid in plaats van zwakker." En dat mensen dat zelf ook wensen, is al gebleken. "Kijk naar Frankrijk waar studenten, jongeren en vakbonden samen sterk waren. Samen sterk tegenover een overheid die geen verantwoordelijkheid durfde te nemen. Dat is mijn ideaal voor Nederland. Dat we ook hier de handen ineen slaan en een alternatief formuleren. Dat we een agenda voor de toekomst durven op te stellen."
Walden Bello durfde optimistisch te zijn en deed dat paradoxaal genoeg door tien jaar terug te blikken. Als directeur van de mondiale NGO Focus on the Global South kon hij dat ook als geen ander. Hij stelde de aandachtig luisterende zaal voor terug te blikken naar 1995: "Transnational corporations hadden de toekomst, zij zouden de best of all possible worlds mogelijk maken. De WTO was een kroonjuweel in de multilaterale mantra die de wereld regeerde. De mantra van het rijke Westen dat geloofde in het eind van de geschiedenis, dat zeker wist dat de VS en haar bondgenoten de wereld naar hun wens konden vormgeven." Hoe anders was de werkelijkheid nu, zo hield Bello de zaal voor. "De WTO vecht voor haar voortbestaan, het IMF en de Wereldbank kampen met ernstige legitimiteitsproblemen, de transnationale ondernemingen worden overal als, deel van het, probleem gezien. Problemen op het vlak van representatie, op het vlak van milieuproblemen. En de VS lijden aan imperial overstretch. Je zou dus kunnen stellen dat we nu in een betere wereld leven.
Volgens hem droegen een aantal zaken bij aan die omwenteling: "de financiële crisis die Azië trof in 1996, veroorzaakt door onverantwoorde neoliberale wensen. De opkomst en aanwezigheid van de global civil society in Seattle, Cancun en Hong Kong. De coalitievorming tussen die mondiale civiele samenleving en de opkomende landen in het Zuiden. Het einde van de economische boom in de VS in 2002, de ineenstorting van de economie in Argentinië, jarenlang het troetelkindje van het IMF, in hetzelfde jaar. Het daardoor veroorzaakte besef dat de Structurele Aanpassings Programma's niet zaligmakend zijn."
Walden Bello
Overwinning en optimisme
Maar de mooiste overwinning vond hij het samenkomen van de andersglobalisten en anti-oorlogsactivisten in de grote wereldwijde demonstraties van 15 februari 2003. "Want we strijden tegen hetzelfde." En dat die demonstraties geen succes zouden hebben gehad? "Nou, het feit alleen al dat Duitsland en Frankrijk niet meededen, dat Italië en Spanje hun troepen hebben teruggetrokken, toont wat anders."
En hij eindigde zijn speech met drie meer recente voorbeelden: Dat er in december al weer duizenden demonstranten te hoop liepen tegen de WTO top aldaar, dat de hoop op alternatieven voor een neo-liberale wereldorde in Latijns Amerika verwerkelijkt worden door de Bolivariaanse revolutie! Maar ook in het klein; dat de neoliberale ideoloog Bhagawati op de universiteit in Californië waar Bello nu doceert het spreken heel moelijk werd gemaakt door aanwezige demonstranten. "Toen begon hij zulke onsamenhangende taal uit te slaan dat er heel veel mensen aan de coherentie van zijn verhaal, en dus van het neo-liberale verhaal, begonnen te twijfelen. De boodschap van hoop van de sociale fora werpt dus haar vruchten af!"
Na hem was het de beurt aan Peyman Jafari, van de Nederlandse Internationale Socialisten, om met een gloedvol betoog de aanwezigen te verwarmen. Al begon hij niet vrolijk met zijn vergelijking van de Muur in Palestina met alle andere muren in de wereld. "De fysieke op de grens van Mexico en de VS, die om Fort Europa en die om de Groene Zone in Bagdad om de coalition of the killing tegen aanvallen te beschermen. Maar ook de mentale in onze harten, resulterend in winst als enige logica, en racisme en haat. Ik wil helemaal niet integreren in die wereld van Balkenende, Verdonk en Bush! Bedenk: zij regeren ons nu." "Maar bedenk ook wat wij, als beweging, al hebben bereikt. Aan 40 miljoen demonstranten tegen de oorlog wereldwijd. Aan een vol Museumplein. Aan de miljoenen stemmen tegen de Grondwet. Aan de vertaling die Chavez en Morales aan de idealen van de andersglobalisten geven."
Dat zijn allemaal voorbeelden van de mogelijkheid om een andere wereld te bereiken. "Een wereld die vrij is. Een wereld waarvan Steve Biko droomde toen hij zei 'Het belangrijkste wapen van een onderdrukker is het brein van de onderdrukte'. Laten we ons brein vrijmaken!" Om te vervolgen met een oproep om ook in Nederland tegen een aanstaande oorlog in Iran te demonstreren. Om te vertrouwen in een mooiere wereld. En om met Arundhati Roy te spreken: "Onthoudt dit. Wij zijn met veel, zij zijn met weinig. Zij hebben ons meer nodig dan wij hen. Een andere wereld is niet alleen mogelijk, zij is al onderweg. Op een stille dag kan je haar al horen ademhalen."
'Question, take over, subvert and rewrite their rules'
Het laatse woord was aan Vandana Shiva, Indiase en lid van het International Forum on Globalization. Zij vond het leuk maar apart weer eens in Nederland te zijn, "dat land met al die regeltjes." En ving haar verhaal aan met de vraag waarom mensen toch al die niet zelf verzonnen regels volgden. Waarom we dat ook doen als we het er eigenlijk helemaal niet mee eens zijn. "Regels zijn van niemand. Die worden ook maar gemaakt. Die kunnen we dus ook veranderen." Zij baseert zich in haar optimisme onder meer op Ghandi. En vertelde hoe het aankomend jaar 100 jaar geleden is dat hij een filosofie uitschreef waarin democratie, duurzaamheid en right rule making samenvallen. "Daar zouden we ons steeds weer op moeten baseren. Daarmee kunnen we streven naar goede regels." Maar niet alles hoeft veranderd te worden, soms ook moeten we tegen verandering vechten. "Zoals tegen de afbraak van arbeidsrechten, zoals tegen de komst van genetisch gemodificeerde zaden in het Zuiden, zoals tegen de omlegging van rivieren, tegen de privatisering van gemeenschappelijke goederen, zoals tegen de afbraak van common work als het eerlijke handwerk ten bate van mondiale ondernemingen, zoals tegen de taal van de neo-liberale orde die reducing poverty proclameert, maar removing the poor bedoelt."
Vandana Shiva
De zaal luisterde ademloos naar deze grande dame van de andersglobaliseringsbeweging. En zij verhaalde van successen in de strijd tegen slechte regels in India. "Zoals onze Indiase voorouders in 1857 tegen de Engelsen zeiden 'jullie regels zijn de onze niet', zo wordt dat nu tegen vele Coca Cola fabrieken in India gezegd, zo wordt dat gezegd tegen plannen de watervoorziening in Delhi te privatiseren." En daarbij moeten we onze creativiteit behouden, moeten we ook lef durven tonen, lef zoals de Palestijnen die tonen. " Zoals zij strijden tegen de mentale enclosure door de staat Israël, zo moeten we allen vechten tegen de inkapseling van ons denken. Op die manier is Palestina overal. Als we toegeven aan hun denken, raken de commons verloren. En we willen ze niet verliezen, gebaseerd als ze zijn op duurzaamheid, vrede en vrijheid. Die drie zijn ondeelbaar!"
Als deze zes inspirerende verhalen, strijdvaardig en soms bedachtzaam, analyserend en hoopvol vooruitblikkend, de voorbode zijn van wat er dit weekend gaat gebeuren op de campus in Nijmegen, dan is dit tweede Sociaal Forum precies wat Nederland nu nodig heeft.
tekst: friso wiersum
foto's: daniel zimmer