Nederlands Sociaal Forum

Is de doodstrijd van het Amerikaans imperialisme aanstaande?

In deze door het Humanistisch Vredesberaad georganiseerde bijeenkomst sprak de Vlaming Dirk Barrez, auteur van onder meer "De antwoorden van het antiglobalisme" en als journalist op globaliseringsvraagstukken een van de grote namen in het Nederlandstalig taalgebied.

"De rol van de VS staat vandaag centraal, en de slaafse volgzaamheid waarmee veel landen de VS volgen. Daar hebben jullie hier in Nederland ook wel ervaring mee. Maar het is ook weer te gemakkelijk om in een simpel anti Amerikanisme te blijven hangen. Ook daar wonen gewone mensen als u en ik, die burgers zijn.

Toch is het de moeite waard om je nu op de VS te rechten, want er zijn panelen aan het schuiven. Op zowel economisch als financieel vlak. Er zijn een aantal ontwikkelingen in de wereld die die verschuiving slechts zullen bespoedigen. De opkomst van Zuid Oost Azië als mondiaal handelscentrum. Een positie die die landen eigenlijk tot 1800 ook hadden; de Westerse hegemonie is maar kort geleden opgekomen. We leven nu dus in een uitzonderlijke periode, over de geschiedenis bezien.

Maar er gebeurt natuurlijk veel meer: de mondialisering van het bedrijfsleven, en dan met name van de transnationale ondernemingen, is ongekend in de geschiedenis. Voor het eerst in de menselijke geschiedenis zijn die groter en rijker dan veel staten. Volgens Hardt en Negri raakt dit netwerk pas echt aan de term Imperium. Dit Empire ondermijnt zelfs de macht van de VS door haar in haar eigen logica met steeds hoger oplopende handelstekorten te confronteren. Handelstekorten die de VS zich alleen maar kan veroorloven omdat de rest van de wereld, en met name China, maar dollars aan de VS blijft lenen."

"Ook in het oog springen de toenemende inkomensongelijkheden die door de huidige mondialisering ontstaan; zowel op nationaal, regionaal als mondiale schaal. Máár het meest enge is dat onze samenlevingen, gestoeld op kapitalistische overtuigingen, ons grootste kapitaal aan het vernietigen zijn; de aarde. Eigenlijk gaan heel veel kapitalistische landen dus anti-kapitalistisch te keer!

Een vierde element van de ondermijning die de huidige globalisering ons brengt is die van het democratisch deficiet. Terwijl alleen democratieën via stembuskeuzes de economie in toom kunnen houden. Op dit moment hebben we dus hard behoefte aan een mondiaal bestuur."

"Niet alleen om de bovenstaande dreigingen in goede banen te leiden, juist ook om de aankomende veranderingen in het kapitalisme te kunnen sturen. Want dat het kapitalistisch systeem tegen haar grenzen aan het oplopen is, dat is duidelijk. Hoe we de periode na dit kapitalisme gaan beleven, daar zijn we zelf bij, daar moeten we dus zelf zorg voor dragen."
Outlaw state

"Want daar zal de VS zich niet druk over maken, dat land is op dit moment echt één van de schurkenstaten. Zij zijn een van de weinige landen die het zich veroorlooft preventieve oorlogen te voeren. Die weigert het International Strafhof te erkennen. Die de minste mondiale verdragen ondertekent. En toch is dit Amerikaanse unilateralisme niet nieuw, dat is een constante in de Amerikaanse geschiedenis.

Wat we echter nooit mogen vergeten is dat er ook een ander Amerika heeft bestaan, een Amerika dat wel een welvaartstaat kende, dat zich wel om de rest van de wereld bekommerde. Maar dan praat ik wel over een tijdperk wat nu 70 jaar achter ons ligt, de periode van de New Deal."

"Laten we dus kijken wat de zwaktes van Amerika zijn: Dat de dollar als internationaal betalingsmiddel onder druk staat, dat de American way of life niet aanslaat in grote delen van Europa en Azië. Al vroeg ik me altijd af wat mijn Belgische volksvertegenwoordiger in internationale fora als het IMF namens mij verkondigt. Daar ben ik nu achter; Die pleit tegen het minimumloon, die pleit tegen de Belgische trots van de collectieve gezondheidszorg. Weet u wat uw vertegenwoordiger namens u verkondigt?"

"Als we dus van die zwaktes gebruik willen maken en onze wereld zelf weer willen ontwerpen, wat kunnen wij dan doen? Ja, de straat op. Ja, de ideologie ontmaskeren. De echte feiten tonen, feiten als dat de groei van het BNP niet persé betekent dat de welvaart toeneemt.

We moeten ons in de marges organiseren. Moeten ons in sterke organisaties begeven die op meerdere vlakken actief kunnen zijn. Die en kunnen opkomen voor de Rechten van de Mens en voor de Rechten van het Milieu. Die en de Europese Unie als echt alternatief kunnen helpen vormgeven en kunnen omgaan met de hernieuwde natuurlijke staat van China als centrum van de wereld."

Hierna was er ruimte voor zaalvragen. En die waren er wel van de 35 aanwezigen, jong en oud dwars door elkaar. De vragen werden in een cluster beantwoord door Dirk Barrez.

Over China: "Nee dat is geen alternatief voor de VS. Zij zijn net zo erg, dat weten ze in Afrika al lang. En als we ons met zijn allen alleen maar focussen op de nieuwe opkomst van China vergeten we dat dat wel een heel eurocentrische blik is."

Over postkapitalisme: "Het is geen keuze tussen kapitalisme en iets anders. Het is het zoeken naar een weg die beide kanten in zich kan herbergen. Want ja, de mens is deels tot handel veroordeeld. Maar daar hoeft geen winst principe bij te zitten. Daar hoeft geen oorlog bij te worden gevoerd. We moeten ons baseren op de vingeroefeningen die nu in Latijns Amerika plaatsvinden, oefeningen in zelfredzaamheid, in het echt van onderaf opbouwen van een samenleving, juist op economisch vlak."

Wie meer wil weten over Dirk Barrez:
www.dirkbarrez.be

tekst: friso wiersum