Nieuwe RPB studie Economische netwerken in de regio
Ruimtelijk planbureau
http://www.ruimtelijkplanbureau.nl
RPB: Steden zijn cruciaal in netwerkeconomie
In de relaties tussen bedrijven spelen de centrale steden in een regio nog altijd een
cruciale rol. Zo geldt voor het merendeel van de belangrijkste inkoop- en verkooprelaties
tussen bedrijven in een regio dat in ieder geval één van die bedrijven in de
centrale stad is gevestigd. Deze steden vormen de spil in het netwerk van bedrijven. Voor
het ruimtelijk-economisch beleid is het daarom van belang deze dominante rol van de
centrale stad, ook in de moderne netwerkeconomie, te erkennen.
Dit zijn enkele bevindingen uit de studie 'Economische netwerken in de regio' die op 22
mei is verschenen. Het onderzoek is uitgevoerd in samenwerking met de Erasmus
Universiteit Rotterdam en Royal Haskoning. Aanleiding voor het onderzoek is de recente
beleidsmatige en wetenschappelijke belangstelling voor stedelijke netwerken. Dit begrip
staat bijvoorbeeld centraal in recente beleidsnota's, zoals de 'Nota Ruimte' van het
ministerie van VROM en de nota 'Pieken in de delta' van het ministerie van EZ. Toch is
het bestaan van deze veronderstelde stedelijke netwerken voor Nederland nog weinig
onderzocht. En ook deze studie naar relaties tussen bedrijven geeft nog maar weinig steun
aan de gedachte dat stedelijke netwerken met al hun kriskrasrelaties in de plaats zijn
gekomen van het model van de centrale plaatsen (gewesten rondom centrale steden).
Amsterdam heeft sterke bovenregionale functie in economische relaties
Bijna tweederde van de belangrijkste inkoop- en verkooprelaties vindt plaats met bedrijven
buiten de eigen regio, elders in Nederland of in het buitenland. Daarbij heeft vooral
Amsterdam een sterke bovenregionale functie in het nationale netwerk: bedrijven uit heel
Nederland onderhouden aanzienlijke relaties met bedrijven in Amsterdam.
In welke mate bedrijven georiënteerd zijn op de eigen regio, verschilt overigens per
sector. Zo zijn vooral bedrijven in de zakelijke dienstverlening, kennisintensieve
bedrijven en kleine bedrijven georiënteerd op de eigen regio. Een relatief groot
aandeel van hun belangrijkste bedrijfsrelaties vindt daar plaats. De behoefte aan
persoonlijk contact bij deze bedrijven vormt een mogelijke verklaring.
Regionale aanwezigheid van gekwalificeerd personeel belangrijkst
Voor bedrijven uit alle sectoren geldt dat de aanwezigheid van gekwalificeerd personeel in
de eigen regio verreweg de belangrijkste vestigingsplaatsfactor is. Ook de aanwezigheid
van toeleveranciers in de eigen regio blijkt van groot belang te zijn.
De aanwezigheid van onderzoeksinstituten en universiteiten in de eigen regio wordt als
vestigingsplaatsfactor van minder groot belang geacht dan vaak wordt verondersteld. Het
zijn vooral bedrijven in de zakelijke dienstverlening en kennisintensieve bedrijven die
de nabijheid van onderzoeksinstituten en universiteiten waarderen.
Consequenties voor het beleid
Verreweg de meeste relaties tussen bedrijfsvestigingen in een regio vinden plaats binnen
de centrale steden en deze centrale steden zijn ook overmatig betrokken bij relaties met
bedrijven in andere gemeenten binnen de regio. Ook netwerkrelaties buiten de regio hebben
vaak betrekking op centrale steden (G30) in Nederland. Tussen gemeenten buiten de centrale
kern in een regio is het aantal bedrijfsrelaties geringer.
Dit betekent dat het model van de stedelijke netwerken, dat in de wetenschappelijke en
beleidsliteratuur steeds meer ingang vindt, nog niet in de plaats komt voor het model van
de centrale plaatsen. In het ruimtelijk economische beleid moet er dus rekening mee worden
gehouden dat, als het gaat om relaties tussen bedrijven, de centrale steden in een regio
nog altijd een dominante rol spelen.
Overigens moet het beleid zich niet alleen richten op het regionale schaalniveau; de
andere schaalniveaus zijn minstens zo belangrijk. Immers: bijna tweederde van de relaties
tussen bedrijven heeft betrekking op plaatsen buiten de eigen regio, elders in Nederland
of in het buitenland.
Ruimtelijk Planbureau