Partij van de Arbeid


Den Haag, 23 mei 2006


Bijdrage van het lid Noorman-den Uyl(PvdA) aan de plenaire behandeling


over de wijzing van de WWB vanwege de aanpassing langdurigheidstoeslag ( 30484)
(GESPROKEN WOORD GELDT)


Vooraf

Sinds november 2004 is de Kamer in discussie met de staatssecretaris van SZW over de toepassing van de Langdurigheidstoeslag (Ldt).
De forse kritiek kwam van de gemeenten en de mensen die gebruik willen maken van de langdurigheidstoeslag (Ldt). De PvdA-fractie vindt een aanpassing van de Ldt. dringend noodzakelijk. De langdurigheidtoeslag is niet zomaar een extraatje. Aan het ontstaan van die toeslag ligt ten grondslag de visie op inkomensverhoudingen aan de onderkant van het inkomensgebouw.
Dat was de reden dat ik mijn initiatiefwetsvoorstel: Lang-laag indiende in 2002. Dat wetsvoorstel wilde voor mensen die langer dan 3 jaar een minimuminkomen hebben jaarlijks een vast bedrag te verstrekken om het inkomen op een zelfde niveau te brengen als de AOW. U herinnert zich dat in de jaren van het Kabinet KOK de AOW bewust f 90 per maand hoger dan het sociale minimum is vastgesteld.
De reden voor die verhoging was dat we toen erkenden dat het sociale minimum voor mensen die lang op het minimum zitten gewoon te laag is. We wilden toen inkomensverhoging voor de mensen waarvan je redelijkerwijs kon vaststellen dat ze geen inkomenverbetering door eigen inspanning konden verwachten. Zoals AOW-ers en werkloze mensen die lang een laag inkomen hadden.


Mijn wetsvoorstel werd verworpen en twee jaar later heeft dit kabinet bij de komst van de WWB een slap aftreksel van ons voorstel in de WWB overgenomen. Ik wilde na een periode van 3 jaar de toeslag. Immers in de bijstand wordt na 3 jaar ook de bijzondere bijstand voor duurzame gebruiksgoederen ook a fonds perdu verstrekt. Dat omdat de aflossingscapaciteit in het inkomen na zo'n tijd verdampt is.


Knelpunt is sindsdien dat de te strikte formulering van de huidige WWB-wet leidt tot onrechtvaardigheden. Na lang overleg is de staatssecretaris met een wetswijziging gekomen die niet alle problemen oplost. Wel is het probleem opgelost dat men in vijf jaar tijd kort gewerkt heeft en bijna niets heeft verdienden dan nu alsnog een Ldt krijgt.
De PvdA-fractie heeft waardering voor de bereidheid van de staatssecretaris om aanpassing in de wet voort stellen om enige knelpunten op te lossen.


Maar er blijven knelpunten over. Er is kritiek uit het land en van de VNG die met een alternatief is gekomen. Ook de landelijke cliëntenraad heeft nog steeds forse kritiek.


Standpunt PvdA


Het is mooi dat de staatssecretaris enigszins beweegt. Minder mooi dat nog zoveel problemen blijven bestaan.
VNG voorstel

Laat ik eerst reageren op het VNG voorstel. Een sympathiek voorstel dat dezelfde systematiek heeft als mijn oorspronkelijke wetsvoorstel waardoor de gemeenten de arbeidsmarkttoets niet vooraf maar achteraf kunnen doen en dat maakt het alles veel eenvoudiger. Ook de rechtsongelijkheid tussen gemeenten wordt enigszins opgelost. Wel kiest de VNG ervoor om mensen met een inkomen uit arbeid op het minimum ook de toeslag toe te kennen. Daar, zo vind ik, is eigenlijk fiscale arbeidskorting voor, en ik zou willen dat die zo zou worden uitgebouwd dat werken ook altijd loont en de armoedeval vlak boven het minimum wordt opgelost. Toch heeft dat voorstel onze sympathie. Ik vraag de staatssecretaris waar nu zijn grootste bezwaren liggen tegen het VNG voorstel.


PvdA voorstellen

Mocht het VNG voorstel geen steun verkrijgen dan zullen we de voorstellen van de staatssecretaris volgen. Wel hebben we daarvoor enige wijzigingen.


1. Gedeeltelijke WAO

De huidige regeling voor de langdurigeheidstoeslag laat twijfel bij de gemeenten of de toeslag ook bestemd is voor de mensen met een gedeeltelijke WAO, WAZ of Wajong uitkering die daarnaast bv een bijstandsuitkering hebben en al vijf jaar op het sociale minimum zitten. In het antwoord op knelpunt 4 uit 2004 zegt de staatssecretaris dat het een knelpunt is en dat hij daar een oplossing voor wil vinden. In het wetsvoorstel zegt bij in de nota naar aanleiding van het verslag dat de toelichting die hij daarin geeft voldoende moet zijn voor de gemeenten. Ik ben zo vrij om dat te betwijfelen. Daarom heb ik amendement nr. 12 ingediend dat de bedoeling ook van de staatssecretaris duidelijk maakt. Namelijk dat iemand met een gedeeltelijke arbeidsongeschiktheiduitkering die al vijf jaar op het sociale minimum leeft en geen duurzame benutbare mogelijkheden heeft op de arbeidsmarkt ook recht heeft op een langdurigheidstoeslag. De laatste tekst heb ik uit de nnavv stuk nr. 6 gehaald.


2 Recht op toeslag en discretionaire bevoegdheid gemeenten.
Een onduidelijkheid blijft naar mijn opvatting bestaan bij de formulering zoals het wetsvoorstel nu luidt. Gemeenten zouden kunnen lezen uit het voorstel dat er geen sprake meer is van een wettelijk recht op de langdurigheidtoeslag maar dat het gaat om een discretionaire bevoegdheid. Nu zal die discretionaire bevoegdheid zich alleen maar moeten voordoen in die situaties dat er sprake is van een geringe verdienste uit arbeid gedurende een korte periode. Om absolute helderheid te verschaffen heb ik amendement nr. 11 ingediend.


Overigens heb ik ter wille van de wetsgeschiedenis enkele vragen. Als inkomen uit arbeid worden niet beschouwd: onkosten vergoeding, vrijwilligersvergoeding, de kopjes regeling van WAO of Wajong, de toeslagen op grond van de wet Awir en fiscale heffingskortingen of belasting terug gaven. Deze inkomensbestanddelen behoren ook niet tot de definitie van het minimumloon. Graag een bevestiging van de staatssecretaris


Duur 3 of 5 jaar

Ik blijf vinden dat, gezien de structuur van inkomensverhoudingen aan de onderkant van het inkomensgebouw, de 5 jaartermijn van dit kabinet terug gebracht moet worden tot een 3 jaartermijn. (ons oorspronkelijke voorstel). Ik zag dat de SP daartoe een amendement heeft ingediend. Dat zullen we steunen.


Beslagvrije toeslag

In het verslag van het wetsvoorstel heeft de PvdA gepleit voor het blokkeren van beslag op de langdurigheidstoeslag. Ook daar ligt 5 minuten eerder dan de mijne een SP amendement
Ik vind het belangrijk dat de Ldt niet vatbaar is voor beslag om de volgende reden. In de eerste plaats was de oorspronkelijke categoriale bijstand waar de langdurigheidstoeslag gedeeltelijk uit voortkwam niet vatbaar voor beslag. Waarom de Ldt dan wel?
In de tweede plaats is het minimum inkomen plus toeslag gekoppeld aan de hoogte van de AOW. De AOW is maar voor 10%punt vatbaar voor beslag en de AOW is thans ook hoger dan het minimum plus Ldt) Ook in die inkomensvergelijking is het redelijk dat de toeslag niet vatbaar is voor beslag of voor niet meer dan 10%.


Financiering

De regering weigert voor aanvullende financiering te zorgen en zegt dat de gemeenten twee jaar geleden meer gekregen hebben dan ze hebben opgemaakt. De kritiek van de Raad van State is terecht de spelregels die tussen rijk en gemeenten zijn afgesproken zijn terecht. Over 2006 zullen de extra kosten vergoed moeten worden. Dus wel het principe voor aanvullende financiering . De uitbreiding van de doelgroep is natuurlijk niet gratis is voor de gemeenten.
Overigens verzoek ik de staatssecretaris om een uitleg over de tot nu toe gedane financiering. Wordt het budget binnen de langdurigheidstoeslag nu jaarlijks wel of niet herijkt? Ik heb een motie zo nodig, voorbereid.


Niet gebruik

Er moet fors geïnvesteerd worden vanwege het niet-gebruik. Omdat de huidige gebruikscijfers laten zien dat het te laag is. Ik vraag aan de staatsecretaris een actieve uitwisseling met het UWV, en de SVB. Zij straks de nieuwe elektronische cliënten dossier bruikbaar om het niet gebruik tegen te gaan?
De gemeenten vragen om een ambtshalve toekenning. Ik vind het systeem van de huursubsidie waardoor je alleen nog je handtekening moet zetten een goede. Gaat dat dan ook ingevoerd worden?


De inwerkingtreding is 1 januari 2006.

---- --